İçeriğe atla

Herat Savaşı (1598)

Herat Savaşı (1598)
Safevi-Şeybani savaşları
Tarih9 Ağustos 1598
Bölge
Herat
Sebep Horasan'ı geri alma girişimleri
SonuçSafevilerin Zaferi
Coğrafi
Değişiklikler		Horasan tamamen Safevi devletine katıldı.
Taraflar
SafevîlerŞeybanîler
Komutanlar ve liderler
Şah I. Abbas Din Muhammed Han
Çatışan birlikler
10000-15000 20000


Herat Savaşı, 9 Ağustos 1598'de Horasan ve Belh için Şeybani Hanlığı ve Safevîler arasında gerçekleşen bir savaştır. Savaş, Özbeklerin tamamen yenilgisiyle sonuçlandı, bunun sonucunda Safevi İmparatorluğu Horasan'daki gücünü tamamen geri kazandı ve bölgeyi geri aldı.

Arka plan

Şah Muhammed Hüdabende'nin saltanatı sırasında, Safevi İmparatorluğu derin bir iç kargaşa yaşıyordu. Şah'ın zayıflığının önemli rol oynadığı bu çalkantılı dönemde imparatorluğa doğu ve batıdaki komşuları saldırdı. 1578 yılında Osmanlı Devleti'nin Safevi Devleti'ne savaş ilanından yararlanan Şeybani devleti, Safevilere doğudan saldırdı. Osmanlı-Şeybani ittifakı Safevi imparatorluğunu iki cephede savaşmaya zorladı. Batıda Osmanlı İmparatorluğu'na karşı alınan yenilgiden sonra Şeybani hanedanının yerini alan Canoğulları hanedanı Horasan'a saldırdı ve onu ele geçirdi.[1] Horasan çok önemli bir stratejik konuma sahipti ve ticaret yolları üzerinde bulunuyordu.[2]

1587'de Şah Muhammed Hüdabende'nin yerine küçük oğlu Şah Abbas geçti. Osmanlı İmparatorluğu ile tatsız bir barış imzaladıktan[3] sonra Şah Abbas, aktif bir ordunun önderliğinde reformlara başladı ve devletini merkezileştirmeye çalıştı.[4] Safevi imparatorluğunun en tehlikeli düşmanı batı sınırında olmasına rağmen Şah Abbas, onlarla savaşmanın henüz çok zor olacağının farkındaydı. Bu nedenle doğudaki düşman tehdidini ilk etapta ortadan kaldırmanın daha uygun olacağına karar verdi. 1597'de Şah Abbas, Özbeklere karşı bir sefere başladı. Horasan'ın ana şehirlerinin çoğu ele geçirildi. Meşhed kolayca Safevi ordusuna tabi oldu. Ancak Özbek komutanı Din Muhammed Han sağ kurtularak Herat'a kaçmayı başardı. 9 Ağustos 1598'de Safevi ordusu Herat'a yaklaştı.

Savaş

Herat'ın surlarının güçlendiğini gören Şah Abbas, kalenin kuşatmasının çok uzun sürebileceğinin farkındaydı. Bu nedenle, Özbek ordusunu sahte geri çekilme taktikleri kullanarak kaleyi terk etmeye zorlamayı başardı. Kaleyi terk eden Özbek ordusu Safevi ordusu tarafından kuşatılmış ve bozguna uğratılmıştır. Özbek komutan Din Muhammed, savaşta yaralandı ve dönüş yolunda kendi savaşçıları tarafından öldürüldü.[5]

Sonuç

Bu seferin başarıyla sonuçlanmasıyla Safevi Devleti sadece Horasan'ı geri almakla kalmadı, hem de doğudaki ana rakibine öyle bir darbe indirdi ki, doğu sınırlarının güvenliğini sağlamayı başardı. Böylece Özbek ordusu 1598 savaşında o kadar ağır bir darbe aldı ki uzun süre güçlerini toparlayamadı ve Safevi Devleti ile açık bir mücadeleye giremediler. Şah Abbas, ancak çok önemsediği doğu sınırlarının güvenliğini sağladıktan sonra Osmanlı Devleti ile savaş konusuna odaklanmış ve bu savaşı 1603 yılında başlatmıştır. Bu savaş sonucunda Osmanlı ordusuna karşı büyük zaferler kazanıldı.[6][7]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Əfəndiyev 2007, s. 173.
  2. ^ "Səfəvi-Osmanlı qarşıdurmasının yeni mərhələsi". Siyasət (Azerice). 3 Eylül 2015. 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018. 
  3. ^ Bengio & Litvak 2014, s. 61.
  4. ^ Fəlsəfi, s. 146.
  5. ^ I. Abbas. Chicago: Encyclopedia Britannica. 2010. 
  6. ^ AZƏRBAYCAN MiLLi ELMLƏR AKADEMiYASI,A. BAKIXANOV ADINA TARİX İNSTİTUTU. Azərbaycan tarixi.III cild.(XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm. ISBN 978-9952-448-39-9. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  7. ^ Süleyman Eliyarlı (1996). Azərbaycan tarixi uzaq keçmişdən 1870-ci illərə qədər. Azərbaycan. 

Kaynak

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Safevîler</span> 1501–1736 arasında İranda varlığını sürdürmüş devlet

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

Bediüzzaman Mirza, Herat'ta Timurlar Devleti hükümdarı Hüseyin Baykara'nın oğlu ve son Timurlular Devleti hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">İran-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar İran ve Osmanlı arasında süren bir dizi savaş

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

<span class="mw-page-title-main">I. Abbas</span> 5. Safevi hükümdarı

I. Abbas veya Büyük Abbas, Safevi Hanedanlığının beşinci hükümdarı olan Şah Abbas, Safevi Hanedanı'nın en güçlü hükümdarı olarak gösterilir. Şah Muhammed Hüdabende'nin üçüncü oğludur. 3 Ekim 1587 tarihinde Türkmen şeflerinin desteklediği bir askerî darbe ile 17 yaşında tahta geçip 1629 yılına kadar 42 yıl hükümdar olarak kalmıştır. Hükümdar olduğu tarih Safevi Devleti açısından zorlu bir dönemdir. İçeride Türkmen aşiretleri arasındaki kanlı çatışmalar, doğuda Özbek akınları, batıda ise Osmanlı İmparatorluğu'nun baskısı altındaydı. Bu durumun kaçınılmaz sonucu olarak ülke ekonomik olarak da çözülmektedir. Tarımsal ve endüstüriyel üretim düşerken ticaret de çökmüştür.

Şeybanîler, Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin 5. oğlu ve Batu'nun kardeşi olan Şeyban'ın (Şiban) sülalesinden olup Özbekleri yöneten Ebu'l Hayr tarafından kurulmuş Türk veya Türk-Moğol sonradan Farslaşan hanlık.

<span class="mw-page-title-main">I. Tahmasb</span> 2. Safevî şahı

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

Caniler veya Canoğulları veya Cani Hanedanı, 1598-1785 yılları arasında bugünkü Özbekistan ve Türkmenistan topraklarına yayılan Buhara Hanlığı'nı yöneten hanedanlardan biri.

Muhammed Hüdabende veya Hudabende, Muhammed Şah, Sultan Muhammed, 1578 ve 1587 yılları arasında hükümdarlık yapmış Safevî Devletinin 4. şahı.

<span class="mw-page-title-main">1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1578-1590 yılları arasında yapılmış savaş

1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında tüm Kafkaslar ile Güney Azerbaycan'da cereyan eden ve Osmanlıların zaferiyle sonuçlanan savaş.

<span class="mw-page-title-main">Merv Savaşı</span>

Merv savaşı, 2 Aralık 1510 yılında meydana gelen ve Safevi devletinin, Şeybani Hanlığı üzerinde kritik bir galibiyetle tamamladığı savaştır. Sonuçta, Safeviler Horasan'ı kontrol altına aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Revan Kuşatması (1603-1604)</span>

Revan Kuşatması, 1603-1618 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Revan'ın 21 yıl sonra tekrar İran idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şamahı Kuşatması (1607)</span>

Şamahı Kuşatması, 1603-1612 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Şamahı'nın 28 yıl sonra tekrar İran idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır. Kuşatma sırasında Bakü ve Derbent de İran ordusuna teslim olmuş, Safevî Devleti bu sayede Azerbaycan ve Dağıstan'da yeniden hakimiyet kurmuştur. Bu itibarla, Safevîler 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucunda kaybettikleri tüm toprakları 1603-1607 arasında geri almayı başarmışlardır.

Tebriz Seferi, 1603-1612 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuyucu Murat Paşa komutasındaki Türk ordusu Tebriz'e kadar ilerleyip Acıçay civarında İran ordusuyla karşı karşıya geldiyse de taraflar arasında herhangi bir çarpışma olmadı ve Türk ordusu kışlamak üzerine geri çekildi. 1611 yılında tekrar sefere çıkmaya hazırlanan Murat Paşa'nın ölümüyle iki ülke arasındaki barış müzakereleri hız kazandı ve 1612 yılında dokuz yıldır süren savaşa son veren Nasuh Paşa Antlaşması imzalandı.

Bekir Subaşı Olayı ya da Bekir Subaşı Vakası, 1623 yılında Osmanlı idaresindeki Bağdat'taki idarecilerin sebebiyet verdiği ve anılan kentin Safevî Devleti tarafından kuşatılarak alınmasına neden olan isyan ve kargaşa.

<span class="mw-page-title-main">Revan Kuşatması (1731)</span>

Revan Kuşatması, 1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Afşar İmparatorluğu</span> 1736-1796da Horasan Türk kökenli İran Şahlığı

Afşar İmparatorluğu, Safevi devletinin çöküşünden sonra kurulan Türkmen devletidir. Devletin kurucusu Horasan Türkü olan Nadir Şah Afşar'dır. Nadir Şah'ın devletteki otoritesinin arttığını gören II. Tahmasb, kendi otoritesini artırmak için 1731'de Osmanlıların üzerine yürüdü. Ancak muharebede alınan yenilginin ardından Revan, Osmanlıların eline geçti. Nadir Şah, 1732'de II. Tahmasb'ı iktidardan indirdi ve yerine oğlu III. Abbas'ı getirdi. Nadir Şah, III. Abbas'ın Mart 1736'da tahttan indirilmesinin ardından "Şah" sıfatıyla taç giydi. Böylelikle İran'da Safevî Hanedanı resmen son buldu ve Afşar Hanedanı dönemi başladı.

<span class="mw-page-title-main">Safevî-Venedik ilişkileri</span>

Safevi-Venedik ilişkileri - Safevi devleti ile Venedik Cumhuriyeti arasındaki ilişkiler.

<span class="mw-page-title-main">I. Süleyman'ın Safevîlere karşı seferi (1554-1555)</span>

Sultan Süleyman'ın Safevilere karşı seferi, temeli hâlâ Sultan Selim ile Şah İsmail arasındaki savaşın özünde olan bir seferdir. Haziran 1554'te başlayan ve Mayıs 1555'e kadar süren savaş, 1532'den beri yeniden aktif olan savaşın son aşaması oldu.

<span class="mw-page-title-main">II. Tahmasb'ın yeniden Safevi tahtına çıkması</span>

II. Tahmasb'ın yeniden Safevi tahtına çıkması, 1729'da II. Tahmasb'ın generali Nadir Han ile Afgan Aşraf Hotaki arasında meydana gelen bir dizi savaş sonucunda mümkün oldu. II. Tahmasb sözde tahtta olmasına rağmen, asıl güç Nadir Han'ın elinde toplanmıştı. Afganlar ise Safevi imparatorluğunun topraklarının büyük bir kısmından kalıcı olarak kovuldu ve bir süre sonra Nadir onlara boyun eğdirdi.

Halil sultan Zülkadir- Şiraz hükümdarı Şah I. İsmail'in emirlerinden biri olan Zülkadir hanedanına ait bir Kızılbaş savaşçısı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.