İçeriğe atla

Herakleios'a karşı Yahudi isyanı

Herakleios'a karşı Yahudi isyanı
Bizans-Sasani Savaşı (602-628)
Tarih614-617/625 CE
Bölge
Dioecesis Orientis'in Palaestina Prima'sı (Bizans İmparatorluğu)
Sonuç Yahudi teslimiyeti ve sürgün
Coğrafi
Değişiklikler
Palaestina Prima ve Secunda Sasani İmparatorluğu'na ilhak edildi
Taraflar
Bizans İmparatorluğuSasani İmparatorluğu,
Yahudi müttefikleri
Komutanlar ve liderler
İmparator Herakleios
Patrik Zacharias  (esir)
Abba Modestus (617'den)
Şahrbaraz
Nehemiah ben Hushiel İdam edildi
Tiberyalı Benjamin
Güçler

Bizans İmparatorluğu

Sasani İmparatorluğu

  • Pers kuvvetleri
  • 20,000 ya da 26,000 Yahudi asiler[1]: 81
Kayıplar
On binler On binler

Herakleios'a karşı Yahudi isyanı, 602-628 tarihli Bizans-Sasani Savaşı'nın bir parçası ve modern zamanlardan önce İsrail Topraklarında özerklik kazanmak için yapılan son ciddi Yahudi girişimidir. Yeni bir teoriye göre bu ayaklanma ve genel olarak Bizans-Pers Savaşı gibi klasik imparatorlukların çöküşü, Yakın Doğu'da nüfus ve ekonomik düşüş ve Müslüman Araplar ve Türkler gibi güçlerin yükselişi Geç Antik Çağ Küçük Buz Çağı'nda gerçekleşti.

613 yılında Antakya Muharebesi'nden sonra Şahrbaraz, kuvvetlerini Palaestina Secunda ve Palaestina Prima illerine götürdü.[2]: 123 614 yılında Şahrbaraz, Palaestina Prima eyaletinin idari başkenti Caesarea Maritima'yı fethetti.[3]: 206 Nehemiah ben Hushiel ile Tiberyalı Benjamin'in liderliğindeki Yahudi güçleri tarafından takviye edilmiş olan Pers ordusu kısa süre içinde direniş olmadan Kudüs'ü ele geçirdi.[3]: 207 Sadece birkaç ay sonra bir Hristiyan isyanı meydana geldi. Nehemiah ben Hushiel ve on altı on kişilik meclisi, birçok diğer Yahudi ile birlikte öldürüldü, bazıları da surlardan atıldı.[3]: 69-71[4][5]:169 Kenti kuşatan Şahrbaraz'ın güçleri tarafından surların aşılmasından önce Hristiyanlar kenti kısa bir süre sonra tekrar ele geçirdi.[3]: 207 Ermeni piskopos ve tarihçisi Sebeos'a göre, kuşatma 17.000'den fazla Hristiyan ölümü ile sonuçlandı,[3]: 207 Hristiyan kaynakları daha sonra katliamın kapsamını abartarak 90 bin kadar kişinin öldürüldüğünü iddia ederler.[3]: 207-208 Buna ek olarak, Patrik Zacharias'ı da içeren 35.000 veya 37.000 kişinin, Mezopotamya'ya gönderildiği söylenir.[2]: 123[3]: 69-71[6] Şehrin yakıldığı söylenir. Bununla birlikte, arkeolojik kayıtlarda ne geniş çaplı yangınlar ne de kiliselerin tahrip edilmesi bulunmamaktadır.[7][8]

Kudüs, Tiberya, Celile, Şam ve hatta Kıbrıs'tan gelen Yahudilerin grupları, birleştiler ve Sur şehrinin 4.000 Yahudi sakini tarafından davet edildiler ve Paskalya gecesi şehre sürpriz bir saldırı düzenleyip Hristiyanlara katliam yaptılar. Yahudi ordusunun 20.000 kişiden oluştuğu söylenir. Bununla birlikte, keşif seferi, Sur Hristiyanlarının yakın tehdidi öğrendikleri ve 4,000 Sur Yahudisini rehine olarak ele geçirdiği için başarısız oldu. Yahudi işgalcileri, Sur çevresindeki kiliseleri yok ettiler; bu davranışa karşılık intikam olarak Hristiyanların iki bin Yahudi tutsağı öldürdüler. Kalan tutukluları kurtarmak için kuşatanlar geri çekildi.[9] Yahudiler, destekleri karşılığında, II. Hüsrev'in İsrail topraklarının tamamını vereceğini umuyordu. MS 617 yılına gelindiğinde Persler, muhtemelen İran'da yaşayan Mezopotamya Hristiyanlarından gelen baskı nedeniyle politikalarını değiştirmiş ve Yahudilere karşı Hristiyanların yanında tavır almışlardır.[3]: 208[10]

MS 622 yılına kadar, Roma İmparatoru Herakleios, Sasani İmparatorluğu'na kaybedilen toprakları geri almak için bir ordu oluşturmuştu.[4] 628'de II. Hüsrev'in tahttan indirilmesinden sonra II. Kavad Herakleios ile barış yaptı, fakat II. Kavad'ın saltanatı kısa sürdü. Benjamin'in Herakleios'a Kudüs'e yaptığı yolculukla eşlik ettiği ve Benjamin'in din değiştirmeye ikna edildiği söylenir, Benjamin kendisi ve Yahudiler için genel bir af kazanmıştır.[11] 21 Mart 630 günü Herakleios, Gerçek Haç ile Kudüs'e zafer yürüyüşü ile girdi.[12] Yahudi nüfusunun genel bir katliamı gerçekleşti.[7][13] Katliam, Celile ve Kudüs'teki Yahudi cemaatlerini mahvetti.[14][15][16][17] Sadece dağlara ya da Mısır'a kaçabilen Yahudilerin kurtulduğu söylenir.[18]: 38

Bazı tarihçiler, savaşın sadece Kudüs'te değil Yakın Doğu'da Hristiyan nüfusu azalttığını ve zayıflattığını ve bununda Arap istilasının başarısını sağladığına inanır. Bununla birlikte, son otuz yılda arkeolojik kanıtlar, Hristiyan cemaatinin Kudüs'teki yıkımını kaydeden eski el yazmalarını desteklememektedir.[19]: 353

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ James Parkes (1949). A history of Palestine from 135 A.D. to modern times. Victor Gollancz. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014. 
  2. ^ a b Jacob Neusner (1970). a history of the jews in babylonia v. later sasanian times. Brill Archive. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014. 
  3. ^ a b c d e f g h R. W. THOMSON Historical commentary by JAMES HOWARD-JOHNSTON Assistance from TIM GREENWOOD. (1999). The Armenian History Attributed to Sebeos. Liverpool University Press. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2014. 
  4. ^ a b Haim Hillel Ben-Sasson (1976). A History of the Jewish People. Harvard University Press. s. 362. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2014. 
  5. ^ Günter Stemberger (2010). Judaica Minora: Geschichte und Literatur des rabbinischen Judentums. Mohr Siebeck. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2014. 
  6. ^ Jane S. Gerber (1994). Jews of Spain: A History of the Sephardic Experience. Simon and Schuster. s. 15. 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015. 
  7. ^ a b Edward Lipiński (2004). Itineraria Phoenicia. Peeters Publishers. ss. 542-543. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014. 
  8. ^ The Persian Conquest of Jerusalem (614 CE) - an archeological assessment 19 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Gideon Avni, Director of the Excavations and Surveys Department of the Israel Antiquities Authority.
  9. ^ Th. Nöldeke, Grätz, Gesch (1906). Jewish Encyclopedia CHOSROES (KHOSRU) II. PARWIZ ("The Conqueror"):. Jewish Encyclopedia. 4 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014. 
  10. ^ Avner Falk (1996). A Psychoanalytic History of the Jews. Fairleigh Dickinson Univ Press. ss. 353-354. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2014. 
  11. ^ Hagith Sivan (2008). Palestine in Late Antiquity. Oxford University Press. s. 2: Anastasian Landscapes page 8. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2014. 
  12. ^ Michael H. Dodgeon, Samuel N. C. Lieu, (Ed.) (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars Ad 363-628, Part 2. Taylor & Francis. ss. 227-228. 
  13. ^ Alfred Joshua Butler (1902). Arab Conquest of Egypt and the Last Thirty Years of the Roman Dominion. Clarendon Press. s. 134. 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014. 
  14. ^ Walter Emil Kaegi (2003). Heraclius, Emperor of Byzantium. Cambridge University Press. s. 205. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015. 
  15. ^ David Nicolle (1994). Yarmuk AD 636: The Muslim Conquest of Syria. Osprey Publishing. s. 93. 1 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014. 
  16. ^ David Keys (2000). Catastrophe: An Investigation into the Origins of the Modern World. Random House Publishing Group. 6 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015. 
  17. ^ Walter E. Kaegi (1992). Byzantium and the Early Islamic Conquests. Cambridge University Press. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015. 
  18. ^ Elli Kohen (2007). History of the Byzantine Jews: A Microcosmos in the Thousand Year Empire. University Press of America. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015. 
  19. ^ Yuri Stoyanov (Ocak 2011). "Archaeology Versus Written Sources: the Case of the Persian Conquest of Jerusalem in 614". academia.edu. Terra antique balcanica et mediterranea, Miscellanea in Honour of Alexandet Minchev, Acta Museii Varnaensis, VIII-1, 2011. 5 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kudüs</span> Orta Doğuda yer alan bir şehir

Kudüs veya Yeruşalim, Orta Doğu'nun Kenan bölgesinde, Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal sayılan bir şehirdir. İsrail, başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler, bu kararı tanımadığını açıklamıştır. Aynı şekilde Filistin de tıpkı İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Günümüzde İsrail ve Filistin Kudüs'ü başkent olarak kabul eder fakat Uluslararası alanda bu kararlar tanınmamaktadır. Çoğu ülke İsrail'deki diplomatik misyonlarını ve Büyükelçiliklerini Tel Aviv'de bulundururken, Filistin'deki diplomatik misyonlar ve Büyükelçilikler ise Ramallah, Gazze Şehri, Kahire ve Şam gibi çeşitli yerlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Antisemitizm</span> Yahudi ulusuna, kültürüne ve dinine karşı duyulan düşmanlık, önyargı veya ayrımcılık

Antisemitizm (anti-semitizm), Yahudi milletine karşı duyulan düşmanlık, nefret, ön yargı veya ayrımcılıktır. Bu tür pozisyonlara sahip bir kişiye antisemit denir. Antisemitizm bir ırkçılık olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyan</span> Hristiyanlık dinine mensup kimse

Hristiyanlar, İsa Mesih'in yaşamına ve öğretilerine dayanan tek tanrılı bir İbrahimi din olan Hristiyanlığı takip eden veya ona bağlı kalan insanlardır. Hristiyan sözcüğü, Kutsal Kitap'taki İbranice terim māšîaḥ'ın (מָשִׁיחַ) çevirisi olan Koine Grekçesindeki Kıristós'tan (Χριστός) türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Herakleios</span> 610–641 yılları arasındaki Bizans imparatoru

Herakleios veya Heraklius, Bizans İmparatorluğu'nun 610–641 yılları arasındaki imparatorudur. İslam'ın Muhammed tarafından kuruluşu ve yayılışı sırasında Bizans tahtında yer alan imparatordur.

<span class="mw-page-title-main">Yahudilere yönelik zulüm</span>

Yahudilere yönelik zulüm, farklı zamanlarda ve geniş bir coğrafya içindeki farklı yerlerde meydana gelmiştir. Yahudilerin tarihinde önemli bir yere sahip olmasının yanı sıra, zulüm gören Yahudilerin içinde yaşadığı ülke ve toplumların genel tarihi ve sosyal gelişimini de kayda değer ölçüde etkilemiştir.

İsrail ve Yahudiye toprakları dışında kalan Orta Doğu bölgelerinde Yahudiler en azından Babil Sürgünü'nden beri 2600 yıldır yaşamaktadır.

Şam olayı, 1840'ta Yahudilere atılan kan iftirasının ardından patlak veren hadisedir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiler</span> Orta Doğu kökenli etno–dinî grup ve antik millet

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

Hristiyan Yahudiler, Hristiyanlık dinini benimsemiş, etnik olarak Yahudi olan insanlardır. Özellikle İkinci Tapınak döneminde Yahudiye'de ortaya çıkan Yahudi dinî mezhebi Hristiyanlığın ilk takipçileriydi. Başlangıç döneminde bu topluluk, İsa'yı Mesih olarak kabul eden Yahudilerden oluşuyordu. Hristiyanlığın yayılması ve değişime uğramasından sonra Hristiyan Yahudiler, bu dinin sadece bir kolunu oluşturur duruma geldiler.

<span class="mw-page-title-main">Eski Şehir (Kudüs)</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Eski Şehir, modern Kudüs şehri içerisinde 0.9 kilometrelik surlarla çevrili bir alandır. 1860'ta Yahudi mahallesi Mishkenot Sha'ananim kurulana kadar kentin tamamını kaplayan alandır. Eski şehir Müslümanlar için Kubbetü's-Sahre ve Mescid-i Aksa, Yahudiler için Tapınak Tepesi ve Ağlama Duvarı ve Hristiyanlar için Kutsal Kabir Kilisesi gibi çeşitli dinlere ait kutsal mekanlara ev sahipliği yapmaktadır. 1981'de UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs'ün Fethi (1187)</span>

Kudüs'ün Fethi veya Kudüs Kuşatması, 20 Eylül 1187'de Selahaddin Eyyubi'nin başlatmış olduğu kuşatmadır. Şehri savunan Kudüs komutanı İbelinli Balian'ın 2 Ekim 1187'de şehri teslim etmesiyle sona ermiştir. Kudüs'te yaşayan Hristiyan toplumun şehrin teslim edilmesi ile diğer Hristiyan topraklara göç etmiştir. Selahaddin'in Kudüs'ü almasıyla birlikte Kudüs Krallığı'nın başkenti Sur oldu. Avrupa'nın Üçüncü Haçlı seferinde Aslan Yürekli Richard, II. Philip Augustus ve Frederick Barbarossa tarafından Kudüs'ü kurtarmak için 1189'da yanıt geldi. Ancak bir sonuç çıkmadı ve Kudüs, Eyyubiler'in elinde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Bizans-Sasani Savaşı (602-628)</span> Bizans İmparatorluğu ve Sasani İmparatorluğu arasında 26 yıl süren savaş

Bizans–Sasani Savaşı (602–628), Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasındaki savaş serilerinin sonuncusu ve en yıkıcısıdır. Bizans İmparatoru Mauricius'un Sasani kralı II. Hüsrev'e tahtına tekrar kavuşmasına yardım etmesinin ardından, iki güç arasındaki önceki savaş 591'de sona ermişti. 602'de Mauricius, siyasi rakibi Phocas tarafından öldürüldü. Bunun üzerine Hüsrev, Mauricius'un ölümünün intikamını almak için Bizans'a savaş ilan etti. Bu, on yıllar boyu süren bir çatışmaya dönüştü ve serideki en uzun savaş oldu. Genellikle Orta Doğu boyunca savaşılmıştır: Mısır, Levant, Mezopotamya, Kafkasya, Anadolu, Ermenistan, Ege Denizi ve hatta Konstantinopolis'in duvarlarının önünde.

614 yılında, Bizans-Sasani Savaşı (602-628) sırasında kısa bir kuşatmanın ardından Sasani İmparatorluğu Kudüs'ü fethetti; Pers Şahı II. Hüsrev, Yakın Doğu'nun Bizans kontrolündeki alanlarını fethetmek için generali Şahrbaraz' atadı. Antakya'daki zaferin ardından Şahrbaraz, eyaletin idari başkenti Caesarea Maritima'yı fethetti. O güne kadar büyük iç liman toprakla dolmuş ve işe yaramaz hale gelmişti ancak İmparator I. Anastasius dış limanı yeniden inşa ettirdi ve Caesarea önemli liman kenti olarak kaldı, Pers İmparatorluğu'nun Akdeniz'e çıkışını sağlıyordu. Taberiye, Nasıra ve Celile'nin dağ kentlerinden Yahudi askerleri alıp silahlandıran Nehemiah ben Hushiel Taberiyeli Benjamin ile Arap çeteleri ve ülkenin güneyinden ek Yahudiler ile beraber Sasani Perslerine katılarak Kudüs'e yürüdüler. Savaşa Bizans Hristiyanları aleyhine yaklaşık 20.000 Yahudi asisi katıldı. Tarihçilere bağlı olarak ya 20.000 ya da 26.000 rakamı verilir. Taberiyeli Benjamin ve Nehemiah ben Hushiel liderliğindeki Yahudi güçleri tarafından takviye edilen Pers ordusu, direniş olmaksızın Kudüs'ü ele geçirirdi.

Caesarea Maritima Kuşatması, Bizans İmparatorluğu'nun Palaestina Prima eyaletinin Caesarea Maritima'sının 614 CE yılında Sasani İmparatorluğu tarafından kuşatılması.

Antakya Muharebesi, Suriye'de Antakya dışında 613 yılında Herakleios komutasındaki bir Bizans ordusu ile Bizans-Sasani Savaşı (602-628) sırasında Sasani ordusu arasında gerçekleşti. Zafer kazanan Persler yakın zamanda elde ettikleri Bizans topraklarında tutunmayı başardılar.

Şahen ya da Şahin II. Hüsrev döneminde (590-628) üst düzey bir Sasani generali (spahbed) idi. Spandiyadh Hanedanı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Palaestina Prima</span>

Palæstina Prima ya da Palaestina I, 390'dan 7 yüzyıla kadar bir Bizans eyaleti idi. 614 yılında Sasani İmparatorluğu tarafından ele geçirildi ancak 636 yılında Müslümanların Suriye'yi fethi ile nihai kaybından önce 628 yılında tekrar geri alındı.

Kudüs'ün Fethi veya Kudüs Kuşatması, 637 yılında Bizans İmparatorluğu ve Râşidîn Halifeliği arasında gerçekleşen askeri çatışmanın bir parçasıdır. Çatışma, Ebu Ubeyde bin Cerrah komutası altındaki Râşidîn ordusunun Kasım 636'da Kudüs'ü kuşatmasıyla başladı. Patrik Sophronius, altı ay sonra yalnızca Râşidîn halifesine teslim olmak şartıyla teslimiyeti kabul etti. 637 yılının Nisan ayında Halife Ömer, şehrin teslimini almak için Kudüs'e şahsen gitti. Patrik de Ömer'e teslim oldu.

Aelia Capitolina, MS 70 kuşatmasından sonra neredeyse tamamen yerle bir edilen Kudüs'te,İmparator Hadrian'ın MS 129/130'da Yahuda'ya yaptığı yolculuk sırasında onun tarafından kurulan bir Roma kolonisiydi. Aelia Capitolina'nın kuruluşu ve eski Yahudi tapınağının bulunduğu yere Jüpiter Tapınağının inşası MS 132'de Bar Kokhba isyanının patlak vermesinin nedenlerinden biri olabilir. Aelia Capitolina, Geç Antik Dönem'e kadar koloninin resmi adı olarak kullanıldı ve Arap egemenliği döneminde de ismin "İliya" ya çevrilen Aelia kısmı da Emevi Halifeliği tarafından kullanıldı.