İçeriğe atla

Her dem yeşil

Bu Orta Avrupa göknarı dalında üç yıl boyunca korunan yapraklar görülebilmektedir.

Her dem yeşil ya da yaprak dökmeyen, botanikte yaprakları yılın her dönemi yeşil kalan ve dökülmeyen bitkileri tarif eden bir sıfattır. Her dem yeşil bitkiler, yaprak döken bitkilerin aksine kış ya da kurak mevsim gelince yapraklarını dökmeyen bitkileri kapsadığı gibi tamamen sıcak ve nemli iklimlerde yetiştiği için yaprak dökmeyen bitkileri de içerir.

Her dem yeşil türler

Çok sayıda ağaç ve çalı türü her dem yeşildir. Bunlar arasında şu bitkiler sayılabilir.

Latince "hep yeşil" anlamına gelen sempervirens sözcüğü, ikili adlandırmalarda her dem yeşilliği vurgulamak için kullanılır. Örnekler arasında şunlar sayılabilir:

Cupressus sempervirens (Akdeniz servisi)
Lonicera sempervirens (bir hanımeli türü)
Sequoia sempervirens (sekoya ağacı)

Her dem yeşil bitkilerde yaprak ömrü birkaç aydan on yıllara kadar değişebilir. (Pinus longaeva cinsi çamlarda 30 yıldan uzun[1]).

Her dem yeşil familyalar

Familya adı Örneği
Araucariaceae Şili arokaryası
CupressaceaeSekoya
PinaceaeÇam
PodocarpaceaeTaş porsuğu
Taxaceae Yaygın porsuk
Cyatheaceae Avustralya ağaç eğreltisi
Aquifoliaceae Çobanpüskülü
Fagaceae Mantar meşesi
OleaceaeDişbudak
Myrtaceae Okaliptüs
ArecaceaeHindistan cevizi
Lauraceae Defne
MagnoliaceaeManolya
Cycadaceae Sago ağacı

Japon şemsiye çamı (Sciadopitys verticillata), başka bir türü içermeyen kendine has bir familyada bulunduğundan eşsizdir.

Her dem yeşil ve yaprak döken bitkilerin kıyaslanması

Her dem yeşil ve yaprak döken bitkiler, birtakım fizyolojik ve morfolojik özellikleriyle birbirlerinden ayırt edilebilirler. Genelde geniş yapraklı her dem yeşil bitkiler, yaprak döken türlere kıyasla daha kalın yapraklara ve yaprak alanı başına daha büyük miktarda parankim ve hava boşluğuna sahip olur.[2] Birim yaprak alanı başına düşen yaprak biyokütleleri daha büyük olduğu için spesifik yaprak alanları daha düşüktür. İki küme arasında yaprak üretim maliyeti bakımında fark bulunmaz. Her dem yeşil bitkilerin yaprakları, toplam biyokütlelerinin daha büyük bir yüzdesini oluşturur,[3] ancak genellikle fotosentez oranları daha düşüktür.

Yaprak dökme ya da dökmeme için nedenler

Güney Karolina'da yetişen Quercus virginiana meşeleri kışın yapraklarını dökmezler.

Bazı ağaçların yaprak dökmeleri, yapraklarını kış ya da kurak/nemli mevsime uyum sağlamaya yönelik bir adaptasyondur. Her dem yeşil ağaçlar da yaprak döker, ancak bu ağaçların yaprakları hep beraber değil de aşama aşama dökülür. Çoğu tropik yağmur ormanı bitkisi her dem yeşilken, yani yaşlanan yapraklarını yıl boyunca aşama aşama döker. Kurak mevsimlerin yaşandığı tropik bölgelerde yetişen bitkiler yapraklarını dökebilir ya da dökmeyebilir. Çoğu sıcak ılıman kuşak iklim bitkisi de her dem yeşildir. Soğuk ılıman iklimlerde daha az bitki türü her dem yeşil olur ki bu türlerin ezici çoğunluğu iğne yapraklı ağaçlardır, çünkü çok az kapalı tohumlu her dem yeşil bitki -26 °C (-15 °F) altındaki aşırı soğuklara dayanabilir.

Soğuk ya da kurak bir mevsimin varlığı gibi yaprak dökmek için bir nedenin bulunduğu bölgelerde her dem yeşillik, genellikle düşük besin varlığına karşı geliştirilmiş bir adaptasyon olarak meydana gelir. Yaprak döken ağaçlar yapraklarını kaybederken besin de kaybeder. Daha ılık bölgelerde çam ve servi gibi bazı türler zayıf toprakta, örselenmiş zeminde yetişir. Geniş yapraklı olup da her dem yeşil olan ormangülü türlerinin çoğu, genellikle olgun ormanların zeminlerinde, bitkilerin daha zor besin alabilecekleri asit oranı yüksek topraklarda yetişir. Taygalarda hava, topraktaki organik maddelerin hızlı çürümesi için fazla soğuk olduğundan bitkiler, topraktaki besinlere daha zor erişir, bu sebepten bitkiler de genellikle her dem yeşil olurlar.

Karaçam gibi ılıman iklimlerde yetişen her dem yeşil bitkiler, yetiştikleri bölgeyi kendilerinin yaşamasına daha uygun hâle getirebilirler. Her dem yeşil bitkilerin yaprakları, yaprak döken bitkilere kıyasla daha yüksek karbon-azot oranına sahiptir, bu nedenle de yere dökülen yapraklar toprağın asiditesini arttırırken azot oranını azaltırlar. Bu koşullar, daha fazla her dem yeşil bitkinin yetişebilmesini kolaylaştırırken yaprak döken bitkilerin yetişebilmesini güçleştirir. Ayrıca zaten mevcut her dem yeşil bitkilerin sağladığı koruma genç her dem yeşil bitkilerin soğuğa ve/veya kuraklığa direnebilmesini kolaylaştırabilir.[4][5][6]

Kaynakça

  1. ^ Ewers, F. W. & Schmid, R. (1981). "Longevity of needle fascicles of Pinus longaeva (Bristlecone Pine) and other North American pines". Oecologia 51: 107–115
  2. ^ Villar (Ekim 2013). "Exploring variation in leaf mass per area (LMA) from leaf to cell: An anatomical analysis of 26 woody species". American Journal of Botany. 100 (10): 1969-1980. doi:10.3732/ajb.1200562. 
  3. ^ Poorter (2015). "How does biomass distribution change with size and differ among species? An analysis for 1200 plant species from five continents". New Phytologist. 208 (3): 736-749. doi:10.1111/nph.13571. PMC 5034769 $2. 
  4. ^ Aerts, R. (1995). "The advantages of being evergreen" 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Trends in Ecology & Evolution 10 (10): 402–407.
  5. ^ Matyssek, R. (1986) "Carbon, water and nitrogen relations in evergreen and deciduous conifers". Tree Physiology 2: 177–187.
  6. ^ Sobrado, M. A. (1991) "Cost-Benefit Relationships in Deciduous and Evergreen Leaves of Tropical Dry Forest Species". Functional Ecology 5 (5): 608–616.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çam</span>

Çam, Pinaceae (çamgiller) familyasından Pinus cinsinden orman ağaçlarını içeren iğne yapraklı türlere verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">Dişbudak</span> bitki cinsi

Dişbudak, zeytingiller (Oleaceae) familyasının Fraxinus cinsini oluşturan türüne göre maksimum boyu 10–30 m arasında değişebilen dolgun ve düzgün gövdeli yuvarlak tepeli ağaç türlerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Orman</span> büyük bir alandaki yoğun ağaç topluluğu

Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz iklimi</span> iklim çeşidi

Akdeniz iklimi, yaz sıcaklığı güneşışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır. En sıcak ay ortalaması 26-28 °C, en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir. Yıllık sıcaklık ortalaması 18 °C dir. Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür. En fazla yağış kışın, en az yağış yazın düşer. Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir. Cephesel yağışlar en fazla bu iklimde görülür.

<span class="mw-page-title-main">Maki</span> Genellikle Akdeniz iklimi bölgesinde yetişen bitki topluluğu

Maki, Akdeniz ikliminin egemen olduğu bölgelere özgü, ortalama 1-2 metre boyundaki küçük ağaç ya da çalıların oluşturduğu bitki örtüsü. Bu bitki örtüsüyle kaplı alanlara makilik denir. Makilikler, eskiden ormanlık olan alanların yangın ya da insanlar tarafından yok edilmesi sonucu oluşmuştur. Orman kendini yenilemeden ortamı kaplayan maki türleri ağaç fidanlarının büyümesini engellerler.

<span class="mw-page-title-main">Ilıman kuşak iklimleri</span> Iklim türü

Ilıman kuşak iklimi, tropikal bölgeler ile tundralar arasında kalan bölümde görülen iklim çeşididir. İklim özelliklerinin çeşitliği ve aşırı sıcak veya soğuk olmayışı en önemli özelliğidir. Dünya'nın yüzde 15'ini oluşturan bu kuşakta toplam nüfusun %48'i yaşar. Ekonomik ve teknolojik açıdan en güçlü ülkeler bu kuşak üzerinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Rhamnus</span>

Cehri, cehrigiller (Rhamnaceae) familyasından Rhamnus ve Frangula cinsini oluşturan küçük çalılara verilen ad.

<i>Buxus sempervirens</i>

Buxus sempervirens,, Buxaceae (şimşirgiller) familyasından herdemyeşil değerli bir çalı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Tayga</span>

Tayga Yakutça "orman" sözcüğünden gelir. Bu sözcük Ruslar tarafından kuzey yarımkürede, özellikle Sibirya'da tundranın bittiği yerlerde başlayan soğuk, bataklık ve ormanlık bölgeleri tanımlamak için Altay dili Şor lehçesindeki tayγa kökenli taĭgá terimi kullanılmıştır. Avrupa ve Kuzey Amerika'daki buna benzer bölgeler için de tayga ismi kullanılmaya başlanmıştır. Ama tayga günümüz kullanımında artık yalnızca orman anlamına gelmez; Kuzey Yarımkürede tundranın güneyinde oluşmuş bir bitki örtüsü sınırının adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Biyom</span> Bir çevre ile ilişkili organizmalar topluluğu

Biyom, bulundukları fiziksel çevreye ve ortak bir bölgesel iklime tepki olarak oluşmuş biyolojik bir topluluktan oluşan biyocoğrafik bir birimdir. Bir diğer tanıma göre, biyosferin aynı iklim koşullarında ve aynı bitki örtüsünün egemen olduğu çok geniş bölümlerini belirten çevrebilim terimidir. Yeryüzündeki birbirine bitişik, benzer yayılmış yaşam alanları olarak da tanımlanabilir. Biyomlar birden fazla kıtaya yayılabilir. Biyom, habitattan daha geniş bir terimdir ve çeşitli habitatları içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye iklimi</span>

Türkiye, iklim kuşaklarından ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye'nin coğrafî konumu ve yer şekilleri sonucunda iklimi, farklı özellikte iklim tiplerinin oluşmasına yol açmıştır. Kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür. Dağların yüksekliği ve uzanışı deniz etkilerinin iç kesimlere ulaşmasını engeller. Bu nedenle iç kesimlerinde karasal iklim özellikleri görülür.

<span class="mw-page-title-main">Kore göknarı</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Kore göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından Güney Kore'nin yüksek dağlarında yetişen bir göknar türü. Yüksek yağış alan, yazları serin ve nemli, kışları bol kar yağışlı geçen bir iklimde 1.000-1.900 m. yükseltide yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Okyanusal iklim</span> iklim türü

Batı rüzgârlarının etkisiyle ılıman kuşak karalarının batı ve çok daha seyrek olarak doğu kıyılarında görülür. Avrupa'nın batısı ve kuzeybatısı, Kanada'nın batısı, Şili'nin güneybatısı, Güney Afrika'nın güneydoğusu, Avustralya'nın güneydoğusu ve Yeni Zelanda başlıca görüldüğü yerlerdir. Türkiye'de ise Karadeniz kıyılarında ve Kuzey Anadolu Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçlarında görülür.

<span class="mw-page-title-main">Bitki coğrafyası</span>

Bitki coğrafyası, bitki örtüsünün yeryüzündeki dağılışı, bu dağılışa etki eden faktörleri ve çevre ile ilişkilerini inceleyen fiziki coğrafyanın dalıdır. Fitocoğrafya, vejetasyon coğrafyası da denir. Botanik bitkileri tek tek incelerken, Bitki Coğrafyası bitki topluluklarıyla ilgilenir. Bitki coğrafyası, bitkilerin, anatomi, morfoloji, fizyolojilerini değil, yetişme şartları ve yeryüzüne dağılışlarını inceler. Dağılış şartlarını açıklamaya çalışır. Bitki örtüsü pek çok açıdan coğrafyanın konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Euxine-Kolşik yaprak döken ormanlar</span>

Euxine-Kolşik yaprak döken ormanlar, Karadeniz'in güney kıyısında yer alan ılıman geniş yapraklı ve karma ormanlar ekolojik bölgesidir. Ekolojik bölge, batıda Bulgaristan'ın güneydoğu köşesinden Türkiye'nin kuzey kıyısına, doğuda Karadeniz'in doğu ucunu saran Gürcistan'a kadar uzanan ince kıyı şeridi boyunca uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Yaprak döken bitkiler</span>

Yaprak döken bitkiler, ağaçlar, çalılar ve çok yıllık otsu bitkiler dahil olmak üzere yılın bir bölümünde tüm yapraklarını kaybeden bitkiler. Yaprak kaybı, ılıman veya kutup iklimlerinde sonbahar ve kışla aynı zamana denk gelir, ancak tropikal, subtropikal ve kurak bölgeler dahil olmak üzere dünyanın diğer bölgelerinde bitkiler yapraklarını yağışın az olduğu kuru sezonda dökerler.

<span class="mw-page-title-main">Söğüt meşesi</span>

Söğüt meşesi, kayıngiller (Fagaceae) familyasından bir meşe türüdür.

Geniş yapraklı ağaç, kapalı tohumlular grubundaki, düz yaprakları olan ve meyvelerin içinde tohum üreten bir ağaç türüdür. Bu tür ağaçlar, sert ağaç olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Ilıman geniş yapraklı ve karma ormanlar</span>

Ilıman geniş yapraklı ve karma ormanlar, geniş yapraklı ağaç ekolojik bölgeleri ve kozalaklı ve geniş yapraklı ağaç karma iğne yapraklı orman ekolojik bölgeleri ile Dünya Doğayı Koruma Vakfı tarafından tanımlanan ılıman iklim karasal habitat türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ilıman iğne yapraklı orman</span>

Ilıman iğne yapraklı orman, Dünya Doğayı Koruma Vakfı tarafından tanımlanan ılıman bir orman türüdür. Ilıman iğne yapraklı ormanlar ağırlıklı olarak yazların sıcak ve kışların serin olduğu bölgelerde bulunur ve bitki türleri bakımından farklılık gösterir. Bazılarında iğne yapraklı ağaçlar hakimdir, diğerleri ise öncelikle geniş yapraklı yaprak dökmeyen ağaçlara veya her iki ağaç türünün bir karışımına ev sahipliği yapmaktadır. Ayrı bir habitat türü olan tropikal iğne yapraklı ormanlar, daha tropikal iklimlerde görülür.