İçeriğe atla

Henry Gantt

Henry Laurence Gantt
Doğum1861
Ölüm23 Kasım, 1919
MilliyetAmerikan
VatandaşlıkAmerika Birleşik Devletleri
Kariyeri
DalıBilimsel yönetim

Henry Laurence Gantt (Türkçe söyleyiş: Hânri Lôvrens Gent), (1861 - 23 Kasım 1919) Amerikan makine mühendisi ve yönetim danışmanı. 1910'da çizdiği Gantt çizelgesi ile ünlü olmuştur.

Gantt çizelgesi, Hoover Barajı ve Amerikan Eyaletlerarası Otoban Sistemi dahil büyük projelerin yapılmasına imkân kıldı ve bu çizelge proje yönetiminde önemli bir araç olmaya devam ediyor.[1]

Yaşam öyküsü

Gantt Calvert County, Maryland'da doğdu. 1878'de McDonogh Okulu'ndan mezun oldu ve Johns Hopkins Üniversitesi'ne gitti.

Önce öğretmenlik ve teknik çizimcilik yaptı sonra makine mühendisliği yapmaya başladı. 1887'de, Frederick W. Taylor'un bilimsel çalışmalarına Midvale Steel ve Bethlehem Steel ile katıldı, Taylor ile 1893'e kadar çalıştı. Kariyerine yönetim danışmanlığı yaparak devam etti; bunu Gantt çizelgesini buluşu takip etti; aynı zamanda ücret ödemeleri için 'görev ve prim' sistemi ve ek olarak işçi verimliği ve üretkenlik ölçüm sistemlerini geliştirdi.

Henry Gantt, Stevens Teknoloji Endüstrisi'nde Frederick Winslow Taylor (M.E., 1883) ile oda arkadaşıydı ve birlikte mezun olmuşlardı.

Amerikan Toplum Yararına Çalışan Makine Mühendisleri (ASME)'nin yıllık olarak verdiği ödüllerde, Henry Laurence Gantt onur ödülüne layık görüldü.[2]

İş

Üretim yönetimine Henry Gantt'ın mirası şudur:

  • Gantt çizelgesi: Hala önemli bir yönetim aleti olarak bugün kabul edilir, plan ve programlama için grafiksel kontrol sağlar. Bir projenin ileri doğru ilerlemesini denetim altına alır ve kaydeder. Çizelge bulunuşundan sonra da geliştirilmiştir. Program yıllık değerlendirme programları ve tekniklerini inceler.
  • Endüstriyel verimlilik sadece bilimsel analiz uygulaması devam eden çalışmaları tüm yönleri ile üretilebilir kılmak için kullanılır. Endüstriyel yönetimin rolü şans ve kazaları ortadan kaldırarak sağlam bir sistem geliştirmektir.
  • Görev ve Prim Sistemi: Çalışma verimliliği ile prim arasında adil bir sistem oluşturmayı imkânlı hale getirmiştir.
  • İşletmelerin sosyal sorumluluğu: Toplumun refahı için işletmelerin toplumsal yükümlülükleri olduğuna her zaman inandı ve bu konuda çeşitli çalışmalar yaptı.

Gantt çizelgesi

Gantt birçok farklı çizelge oluşturdu.[3] O çizelgelerini öyle tasarladı ki ustabaşları veya diğer idareciler çabukça; üretimin program dahilinde, programın ilerisinde veya programın arkasında olup olmadığı bilebilir duruma geldi. Bugün modern tasarım yazılımları bile bu önemli işlevi içerir.

Gantt (1903) dengeyi iki şekilde açıkladı:[4]

  • "insanın kaydı", her işçinin ne yapması gerektiğini gösterir ve ne yaptığını veriler.
  • "günlük çalışma dengesi", yapılan çalışmanın miktarını ve yapılması gereken ortalamayı gösterir.

Gantt, tamamlanması birçok günü gerektirecek olan emirlerden örneklem uzay oluşturur. Günlük dengeyi, her gün boyunca sıralar ve her parça veya her çalışma için sütunlar oluşturur. Her sütunun üstünde ihtiyaç duyulup duyulmadığı tespit edilir. Uygun hücrelere girilen miktar parçalarının sayısı, her gün verilenir ve o parça için toplamsal veriler hesaplanır. Ağırlıklı yatay çizgiler emrin yapılmakta olduğu tarihi ve zamanı gösterir. Gantt'a göre, grafiksel günlük denge, "İşi programlamak ve kaydetmenin bir metodu"dur. Bunu 1903'teki makalesinde hem anlatır hem de tanımlar:

  • "Üretim kartları" her gün işin ne kadarının yapıldığını gösterir ve operatörlerin çalışmasını veriler.

1916'da yayınladığı "Çalışma, Ücret ve Kârlılık" adlı kitabında[5] Gantt özellikle çalışma çevresini tartışmaya açmıştır. O yöneticinin her gün belli normlarının olması gerektiğini ve bunları çalışanlara tavizsiz yaptırması gerektiğini düşünür. Daha fazlası, birlikte çalışılan ortamlarda kişisel etkileşimlerden kaçınmasını öğütler. Bununla birlikte, planlı ofis çalışmalarıyla her sorunun çözülemeyeceğini de belirtir.

1919'daki "Organizing for Work" adlı kitabında[6] Gantt iki ilkeden bahseder:

  • bir, etkinlik miktarı zamana bağlı olarak ölçülür;
  • iki, çizelge alanları etkinlik miktarını temsil eder, bu miktarın zamana bağlı olarak yapılandırılması önerilir.

Gantt program çizelgesi yılın her ayını gösterir, ince yatay çizgiler kullanır, parçaları ay boyunca üretim sırasıyla numaralar. Ek olarak, kalın yatay çizgiler yıllık üretim maddelerini gösterir. Her bir sıra iş amirinin emirlerine karşılık gelir ve bu sıralar bir ay boyunca teslim edilen malları gösterir. Bu sisteme en uygun dizim, Gantt'ın oluşturduğu çizelgedir. Bu çizelgede makine çizelgeleme yüksek bir düzeydedir.

Yine Gantt'a ait olan makine kayıt çizelgesi ve işçi kayıt çizelgesi de Gantt çizelgesiyle oldukça benzerdir, ancak bunlar her gün için hem fiili çalışma süresini hem de haftalık toplu çalışma zamanı gösterir. Grafiğin her bir satırı tek bir makine veya operatöre karşılık gelir. Bu çizelgeler işçi görevlerini göstermeyebilir.

Üretim programlarının görünürlüğünü artırmak için süreçlerin bağımlılığını gösteren bir gösterim yöntemi 1896 yılında Karol Adamiecki tarafından tasarlandı, bu 1903'teki Gantt'ın tanımlamalarına benzerdi. Ancak Adamiecki buluşlarını bilindik batı dillerinde yayınlamadı; dolayısıyla Gantt'ın yöntemleri daha popüler oldu. Gantt, 1910-1915 yıllarında çalışmalarını daha da geliştirdi ve bu kuramlar Gantt'a atfedildi. Ufak değişikliklerle uğramış Adamiecki'nin çizelgeleri bugün yaygın olarak Gantt çizelgeleri olarak bilinir.[7][8]

Ayrıca bakınız

Yayımları

Gantt birçok makale ve kitap yayınlamıştır, önemlileri şunlardır:

  • 1916. Work, Wages, and Profits ("Çalışma, Ücret ve Kârlılık") ikinci baskı, Engineering Magazine Co., New York.
  • 1919. Organizing for Work, ("Çalışma Organizasyonu") Harcourt, Brace ve Howe, New York.

Kaynakça

  1. ^ "Gantt chart history". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2009. 
  2. ^ "ASME Henry Laurence Gantt Medal". 27 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2009. 
  3. ^ Gantt çizelgesinin aslının Herrmann'a ait olduğu tartışmaları (2005): Herrmann, Jeffrey W., History of Decision-Making Tools for Production Scheduling, Proceedings of the 2005 Multidisciplinary Conference on Scheduling: Theory and Applications, New York, Temmuz 18-21, 2005.
  4. ^ Gantt, Henry L., Üretiminde bir günlük çizelge dengesi, Amerikan Toplumsal Makine Mühendisleri İşlemleri, Volume XXIV, sayfa 1322-1336, 1903.
  5. ^ Gantt, Henry L., Work, Wages, and Profits, (Çalışma, Ücret ve Kârlılık) ikinci baskı, Engineering Magazine Co., New York, 1916. Easton, Maryland, 1973.
  6. ^ Gantt, Henry L., Organizing for Work, Harcourt, Brace, and Howe, New York, 1919. Reprinted by Hive Publishing Company, Easton, Maryland, 1973.
  7. ^ Gerard Blokdijk, Project Management 100 Success Secrets, Lulu.com, 2007, ISBN 0-9804599-0-7, Google Yazdırma, p.76 9 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ Peter W. G. Morris, The Management of Projects, Thomas Telford, 1994, ISBN 0-7277-2593-9, Google Yazdırma, p.18 10 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Adam Smith</span> İskoç filozof ve ekonomist (1723–1790)

Adam Smith FRSA, "Ekonominin Babası" ve "Kapitalizmin Babası" olarak anılan İskoç ekonomist, ahlak filozofu, politik ekonominin öncüsü ve İskoç Aydınlanması sırasındaki önemli bir figürdü.

<span class="mw-page-title-main">Sanayi Devrimi</span> 1760–1840 yılları arasındaki hızlı teknolojik değişim dönemi

Sanayi Devrimi ya da Endüstri Devrimi, bazen Birinci Sanayi Devrimi ve İkinci Sanayi Devrimi olarak ayrılan ve insan ekonomisinin Tarım Devrimi'ni takip eden daha yaygın, verimli ve istikrarlı üretim süreçlerine doğru küresel bir geçiş dönemidir. Büyük Britanya'da başlayan Sanayi Devrimi, yaklaşık 1760'tan yaklaşık 1820-1840 yılları arasındaki dönemde Kıta Avrupasına ve Amerika Birleşik Devletleri'ne yayıldı. Bu geçiş, elle üretim yöntemlerinden makinelere geçişi; yeni kimyasal üretim ve demir üretim süreçlerini; su gücü ve buhar gücünün artan kullanımını; takım tezgâhlarının geliştirilmesini ve makineleşmiş fabrika sisteminin yükselişini içeriyordu. Üretim büyük ölçüde arttı ve bunun sonucunda nüfusta ve nüfus artış hızında benzeri görülmemiş bir artış yaşandı. Tekstil endüstrisi modern üretim yöntemlerini ilk kullanan sektör oldu ve tekstil istihdam, çıktı değeri ve yatırılan sermaye açısından baskın sektör haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Yapay zekâ</span> insani zekaya sahip makine ve yazılım geliştiren bilgisayar bilimleri dalı

Yapay zekâ ya da kısaca YZ,, insanlar da dahil olmak üzere hayvanlar tarafından, doğal zekânın aksine makineler tarafından görüntülenen zekâ çeşididir. İlk ve ikinci kategoriler arasındaki ayrım genellikle seçilen kısaltmayla ortaya çıkar. Güçlü yapay zeka genellikle Yapay genel zekâ olarak etiketlenirken, doğal zekayı taklit etme girişimleri yapay biyolojik zekâ olarak adlandırılır. Önde gelen yapay zeka ders kitapları, alanı zeki etmenlerin çalışması olarak tanımlar: Çevresini algılayan ve hedeflerine başarıyla ulaşma şansını en üst düzeye çıkaran eylemleri gerçekleştiren herhangi bir cihaz. Halk arasında, yapay zekâ kavramı genellikle insanların insan zihni ile ilişkilendirdiği öğrenme ve problem çözme gibi bilişsel eylemleri taklit eden makineleri tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Henry Ford</span> Amerikalı iş insanı (1863 – 1947)

Henry Ford Amerikalı sanayici büyük işadamı, Ford Motor Company'nin kurucusu ve seri üretim'in montaj hattı tekniğinin baş geliştiricisiydi. Ford Motor Company'nin kurucusu olarak, Fordizm denilen sistem aracılığıyla orta sınıf Amerikalılar için otomobilleri uygun fiyatlı hale getirmede öncü olarak kabul edilir. 1911'de Ford Model T ve diğer otomobillerde kullanılacak olan şanzıman mekanizması için bir patent aldı.

<span class="mw-page-title-main">Frederick Winslow Taylor</span>

Frederick Winslow Taylor, Amerikan makine mühendisi ve endüstriyel idâre uzmanı. Endüstriyel verimliliği artırmak için sistematik bir şekilde çalışan ilk kişi olarak bilinmektedir. İşletme Yönetimi'nin babası olarak kabul edilir. Taylor'un çalışmaları ve geliştirdiği Bilimsel Yönetim ilkeleri Endüstri mühendisliği'nin temellerinden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Makine mühendisliği</span> Mühendislik

Makine mühendisliği, mekanik sistemlerin tasarım, analiz, imalat ve bakımı için mühendislik fiziği ve mühendislik matematiği ilkelerini malzeme bilimi ile birleştiren bir mühendislik dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Plastik enjeksiyon</span>

Plastik enjeksiyon, temelde kapalı bir kalıbın içine plastik malzemenin eriyik sıcaklığının üstündeki bir sıcaklık aralığında yüksek hızda yolluk girişinden kalıp gözüne hızlı bir şekilde enjekte edilmesi sonrası, ütüleme fazı ve tutma fazı ile parçanın boyut ve görsel toleranslarının kabul edilebilir seviyeye getirdikten sonra plastiğin kalıptan çıkma sıcaklığının altına getirilerek kalıptan çıkarılması prensibine dayanan bir plastik parça imalat yöntemidir. Seri üretime uygun olması sebebiyle, birçok sektörde oldukça fazla kullanılan bir üretim yöntemidir. Bu metot ile en küçük komponentlerden, otomotiv, savunma sanayi ürünlerine kadar çok çeşitli ebat ve kategorilerde plastik parçalar imal edilebilir.

<i>Work and Travel</i>

Work and Travel, hem Amerikan kültürünü daha yakından tanımak hem de Amerika Birleşik Devletleri'ndeki alt sektörlerin sezonluk yükselen işçi açıklığını kapatmak amacıyla, 1961'den beri Birleşik Devletler Dışişleri Departmanı tarafından yürütülen kültürel değişim programıdır.

Tam Zamanında, üretimi ve verimliliği artırmak için geliştirilen envanter stratejisidir. Yapılan tüm üretim işlemleri ve buna bağlı alt maliyetleri en aza indirmek amacıyla zaman kriterlerini de göz önünde tutan üretim türü Japon Kanban sisteminin türevlerindendir. JIT, Toyota Motor Company'nin Başkan Yardımcısı Taiichi Ohno (1982) tarafından geliştirilmiştir ve 1970'lerin sonlarında Japonya'daki diğer şirketlere yayılmıştır. 1980'lerin başında, JIT, Batı ve Asya ülkelerinde çok popüler bir üretim yeniliği haline gelmiştir. Üretim sürecindeki tüm israfı ortadan kaldırma ve üretim sürecini iyileştirerek diğerlerine üstünlük sağlama fikrine dayanan sürekli üretim iyileştirme yaklaşımıdır. Üretim esnasında bir sonraki işlemin üretimini de göz önünde tutarak iş sırasını belirlemektedir. Depolama işleminde sipariş verme seviyesine gelindiğini ve bu noktadan sonra siparişin karşılanması gerektiğini bildiren bu strateji sayesinde en verimli depo hacmi ve üretim devamlılığı sağlanmaktadır. Kısaca just in time (JIT) ihtiyaç kadar talebi, mükemmel kalite ile kalansız olarak bir an önce üretmek ve istendiği zamanda doğru yere nakletmektir. Envanterin oldukça önemli bir odak noktası haline gelmesinin, sermaye israfına yönelik bariz potansiyel dışında başka bir iyi nedeni daha vardır. Yalın üretim yöntemlerinin geliştiği dönemde şirketler çeşitli boyutlarda daha rekabetçi hale gelmiştir ve bu kritik boyutlardan biri de teslimat hızıdır. Little yasası olarak bilinen bir ilişki, envanter ve zamanı şu şekilde ilişkilendirir:

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Halk Cumhuriyeti</span> 1949-1989 yılları arasında Macaristanda hüküm sürmüş eski komünist devlet.

Macaristan Halk Cumhuriyeti, Macaristan'ın 1949'dan 1989 yılına kadar yani Sovyetler Birliği'nin rehberliğindeki komünist dönemde kullanılan resmi ismiydi. Komünizme karşıt geniş hareketin yapıldığı ilk yer Macaristan Halk Cumhuriyeti'dir. Bu hareketteki Macarlar özgürlük, demokrasi ve politik baskıya son verilmesini talep ediyorlardı. Kızıl Ordu'nun ülkeye müdahalesi ile hareketin liderleri öldürüldüler. Devlet, 1989 yılına kadar varlığını sürdürdü. 1989 yılında rejime karşı güçler birleşerek komünist rejime son verilmesine zorladılar. Macaristan Halk Cumhuriyeti kendini Macar Sovyet Cumhuriyeti'nin vârisi olarak görmekteydi. Macar Sovyet Cumhuriyeti 1919'da kurulan ve Sovyet Rusya'dan sonraki ikinci komünist devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Nielsen reytingleri</span>

Nielsen Reytingleri veya Nielsen İzleyici Oranları, ABD'de televizyon yayınları izleyici kitlesinin büyüklüğü ve bileşimini belirlemek amacıyla Nielsen Media Research tarafından geliştirilmiş izleyici ölçüm sistemleridir. Nielsen Media Research Arthur Nielsen tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gantt çizelgesi</span>

Gantt çizelgesi, Henry Gantt tarafından tasarlanan, iş yönetiminde planlılığı sağlamaya yönelik grafik tasarımıdır. Gantt çizelgeleri, yükleme ve planlamada yararlı olan görsel yardımcılardır. Grafikler, iş merkezleri ve işgücü gibi kaynakların kullanımını göstermektedir. Yüklemede kullanıldığında, Gantt çizelgeleri çeşitli bölümlerin, makinelerin veya tesislerin yükleme ve boşta kalma sürelerini göstermektedir. Yöneticinin hangi ayarlamaların uygun olduğunu bilmesi için sistemdeki ilgili iş yüklerini görüntülemekle yükümlüdür. Örneğin, bir iş merkezi aşırı yüklendiğinde, iş gücünü artırmak için düşük yüklü bir merkezden çalışanlar geçici olarak transfer edilebilmektedir. Veya bekleyen işler farklı iş merkezlerinde işlenebilirse, yüksek yüklü merkezlerdeki bazı işler düşük yüklü merkezlere aktarılabilmektedir. Çok yönlü ekipman da merkezler arasında transfer edilebilmektedir. Gantt yük çizelgesinin önemli bir sınırlaması vardır: beklenmedik arızalar veya bir işin yeniden işlenmesini gerektiren insan hataları gibi üretim değişkenliğini hesaba katmaz. Sonuç olarak, yeni işleri ve revize edilmiş zaman tahminlerini hesaba katmak için çizelge de düzenli olarak güncellenmelidir. Devam eden işleri izlemek için bir Gantt zaman çizelgesi grafiği kullanılmaktadır. Ayrıca proje zamanlaması için de kullanılmaktadır. Hangi işlerin programa uygun olduğunu ve hangilerinin programın ilerisinde veya gerisinde olduğunu göstermektedir. Uygulamada, grafiğin birçok versiyonu bulunmaktadır.

Kalite kontrolü, Latince contra kelimesinden gelir, İngilizce karşılığı control olup sürekli standartları karşılamak için yapılan süreç idaresi anlamında kullanılır. Buna göre kalite kontrolü, bir sürecin kalite etkinliğini azaltacak durumlara karşı tedbir alarak kaliteye hakim olma anlamına gelir. Kalite kontrolünün temel amacı müşteri beklentilerinin ve işletmelerin stratejik amaçlarının en ekonomik seviyede karşılanabileceği ürünün üretimi için gerekli planların geliştirilip uygulanarak etkin bir şekilde sürekliliğinin sağlanmasıdır. Eğer kontrol temel olarak, kalite yönetim kararlarında kullanılmazsa yönetim tümüyle kaliteyi yönetemez.

Proje yönetimi, belirli bir projenin hedef ve amaçlarına ulaşıp bitirilmesi için kaynakların planlanması, organize edilmesi, tedarik edilmesi ve yönetilmesi disiplinidir.

Güvenilirlik mühendisliği, güvenilirlik öğrenimi, gelişimi ve Ömür Devri Yönetimi ile ilgilenen bir mühendislik dalıdır. Güvenilirlik, bir sistem veya parçanın, belirlenen süre ve şartlar altında, istenen fonksiyonları gerçekleştirebilme yeteneği olarak tanımlanır. Kavram çoğu zaman, sistemin hata verme olasılığı şeklinde algılanır. Güvenilirlik, ayrıca belirli bir zaman aralığında işlevsellik yeteneğini tanımlama için de kullanılabilir. Güvenilirlik mühendisliği Sistem Mühendisliği alt-disiplini olarak kabul edilir ve Entegre Lojistik Destek disiplinine sürekli girdi teşkil eder. Güvenilirlik mühendisliği, hatalar arasındaki ortalama sürenin hesaplanması ile sistem güvenilirliğini ve sürekliliğini sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Sistemler Modelleme</span>

Sistemleri modelleme veya sistem modelleme iş ve bilgi teknolojileri (IT) gelişiminde sistemleri inşa etmek ve kavramsallaştırmak için modellerin kullanımının disiplinlerarası çalışmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde 1956-1962 ücret reformu</span> Sovyetler Birliğindeki bir ekonomik reform hareketi

Sovyetler Birliği'nde 1956-1962 ücret reformu, Nikita Kruşçev'in Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri olduğu döneme tekabül eden 1956-1962 yılları arasında Sovyetler Birliği'nde gerçekleşen ücret sistemindeki reformdur. Ana amaç, Josef Stalin döneminde Sovyetler Birliği ekonomisinde uygulanan üretim kotalarında belirtilen miktarı aşan üretim yapmaya yönelik ekonomi politikası yerine daha verimli bir mali teşvik sistemi oluşturulmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Marksist ekonomi</span>

Marksist iktisat veya Marksist iktisat okulu, politik iktisadi düşüncenin heterodoks bir okuludur. Temelleri Karl Marx'ın ekonomi politik eleştirisine kadar uzanmaktadır. Bununla birlikte, ekonomi politik eleştirmenlerinin aksine, Marksist iktisatçılar ekonomi kavramını ilk bakışta kabul etme eğilimindedir. Marksist ekonomi birkaç farklı teoriden oluşur ve bazen birbirlerine karşıt olan birden fazla düşünce okulunu içerir; birçok durumda Marksist analiz diğer ekonomik yaklaşımları tamamlamak veya desteklemek için kullanılır. Ekonomik olarak Marksist olmak için siyasi olarak Marksist olmak gerekmediğinden, iki sıfat eşanlamlı olmaktan ziyade kullanımda bir arada bulunur: Anlamsal bir alanı paylaşırken, aynı zamanda hem yananlamsal hem de düzanlamsal farklılıklara izin verir.

Malzeme gereksinim planlaması (MGP) bilgisayar destekli bir bilgi sistemi olup bitmiş ürün isteklerini zamana bağlı alt montaj, parça, hammadde vb. isteklerine dönüştürmektedir. Bu yöntem müşterilere ürünlerin teslim süresinden geriye doğru çalışmaktadır. Buna bağlı olarak tedarik süresi ve diğer bilgiler yardımıyla ne zaman ve ne kadar sipariş verilmesi gerektiğini belirlemeye çalışmaktadır. MGP, herhangi bir envanter yönetim sistemiyle aynı hedeflere sahiptir;

  1. Müşteri hizmetlerini iyileştirmek,
  2. Envanter yatırımını en aza indirmek,
  3. Üretim işletim verimliliğini en üst düzeye çıkarmaktır.

Bu, proje yönetimi ve proje danışmalığı ile ilgili terimler sözlüğüdür.