İçeriğe atla

Henrik Johan Holmberg

Henrik Holmberg.

Henrik Johan Holmberg [Fince, İsveççe] ya da Heinrich Johann Holmberg [Almanca] (d. 3 Ocak 1818 Kökar, Åland, ö. 23 Aralık 1864 Uusimaa, Helsinki), Fin doğa bilimci, jeolog ve etnograf.[1]

1839 yılında başladığı yüksek öğrenimini 1841 yılında bitiren Holmberg, 1850 yılında altın arama için Sitka, Alaska'ya gider ve burada bir yıl boyunca zengin doğa tarihi koleksiyonu toplar, ayrıca dil ve etnografya derlemesi yapar. 1852 yılında Finlandiya'ya dönen Holmberg Etnographische Skizzen über die Völker des russischen Amerika (Acta Societatis Scientiarum Fennicae. 1856: Vol. 4, 1863: Vol. 7), Mineralogischer Wegweiser durch Finland (1857) ve Materialien zur Geognosie Finlands (1858) adlı çalışmalarını yayımlar. Helsinki Üniversitesi'nde danışmanlık görevi de yapmıştır.

Rus Amerikası dönemindeki Supikler (Die Konjagen), Tlingitler (Die Thlinkithen) gibi Alaska yerlileri üzerine ilk etnografik bilgileri sunan çalışması tarihi açısından da değerlidir.

1851 yılında ziyaret ettiği Kodiak Adası'nda yaşayan yerli Supiklerin yaşamı üzerine etnografik bilgileri kaydeden Holmberg, Awa’uq Katliamı'nın son canlı tanığı Arsenti Aminak ile konuşan ve bu konuşmalarını yayımlayan[2][3] tek kişidir:

The Russians went to the settlement and carried out a terrible blood bath. Only a few [people] were able to flee to Angyahtalek in baidarkas; 300 Koniags were shot by the Russians. This happened in April. When our people revisited the place in the summer the stench of the corpses lying on the shore polluted the air so badly that none could stay there, and since then the island has been uninhabited. After this every chief had to surrender his children as hostages; I was saved only by my father's begging and many sea otter pelts

Ruslar yerleşime giderek korkunç bir kan banyosu yaptılar. Sadece birkaç [kişi] baidarkas'taki Angyahtalek'e kaçabildi ; 300 Konyag Ruslar tarafından vuruldu. Bu Nisan ayında oldu. Yazın halkımız burayı tekrar ziyaret ettiğinde, kıyıda yatan cesetlerin kokusu havayı o kadar kirletti ki, orada kimse kalamazdı ve o zamandan beri ada ıssız. Bundan sonra her şef çocuklarını rehine olarak teslim etmek zorunda kaldı; Sadece babamın yalvarması ve birçok deniz samuru postu sayesinde kurtuldum.

—Katliamdan kurtulan Arsenti Aminak (1851), [3]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2013. 
  2. ^ Holmberg, Johann Heinrich: “Ethnographic Sketches of the Peoples of Russian America.” Acta Societatis Scientiarum Fennicae. Vol. 4 (1856), Vol. 7 (1863), (Helsinki). Translated by Richard A. Pierce. Alaska Division of State Libraries, 1974
  3. ^ a b Heinrich J. Holmberg (1985), Holmberg's Ethnographic Sketches. Translated by Marvin W. Falk, edited by Fritz, Limestone Press, Fairbanks Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "refHolmberg1985" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aleutlar</span>

Aleutlar ya da Unanganlar, Aleut Adaları'nda ve Alaska'nın bir bölümünde yaşayan Eskimo - Aleut halklarının Eskimolar dışında kalan grubu.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo halkları</span> Eski bir kuzey dünya topluluğu

Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak, Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan ve Eskimo - Aleut dillerini konuşan Eskimo - Aleut halklarının en büyük grubunu oluşturan avcı ve toplayıcı halk.

<span class="mw-page-title-main">Eyaklar</span>

Eyaklar ya da Eyak Kızılderilileri, ABD'nin Alaska eyaletinde Copper Nehri deltasında ve yakınındaki Cordova kasabasında yaşayan Na-Dene Kızılderilileri grubundan bir halk. En yakın akrabaları Atabask Kızılderilileri en uzak akrabası ise Tlingitlerdir. Kuzeyde Ahtna Atabask kızılderilileriyle ve doğuda Tlingit Kızılderilileriyle komşu olan Eyaklar, batıda Yupik Eskimolarından Supiklerle komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Supikler</span>

Supikler ya da Pasifik Yupikleri, Alutikler, Güney Alaska'da yaşayan Yupik kolundan Eskimo halkıdır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 3.500 kişilik Supik nüfustan 200 kadarı anadillerini konuşabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yupik halkları</span> Rusyada Çukçi Yarımadasında ve ABDnin Alaska eyaletinde yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan birisi

Yupik halkları ya da Yupik Eskimoları, Rusya'da Çukçi Yarımadasının birbirinden ayrı iki kıyısında ve Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinde yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol İnuit halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kodiak Adası</span>

Kodiak Adası, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin güneyinde, Alaska Körfezinde bulunan Kodiak Takımadası'nın en büyü adası. Alaska Yarımadasından Shelikof Boğazıyla ayrılır. Hawaii'den sonra ABD'ye bağlı ikinci büyük adadır. Adanın yerlileri Eskimo halklarından Pasifik Yupikleri de denen Supiklerdir ve bunların çoğu Rus Amerikası'nın ilk yıllarında 14 Ağustos 1784 tarihinde Grigoriy Şelihov önderliğindeki Rus kürk tüccarları tarafından Awa’uq Katliamı denen saldırıda katledilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Labret</span>

Labret ya da dudak küpesi, dudağın yan ya da alt kenarlarına delinerek yapılan pirsing tipinde takı türüdür. 1970 li yılların ikinci yarısından itibaren Batı dünyasında moda olarak yayılmaya başlayan labret, esas olarak kimi yerli halklarda geleneksel takı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Alaska yerlileri</span>

Alaska Yerlileri, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin yerlisi olan ve Eskimo-Aleut halkları ile Kızılderililerden oluşan avcı ve toplayıcı Amerika yerlileri. 2006 yılındaki yaklaşık nüfusları 106.660 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Ahtnalar</span>

Ahtnalar, Ahtna Atabaskları ya da Ahtna Kızılderilileri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin güneydoğusunda Copper Nehri civarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Ortodoks Hristiyan olan Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska'daki en büyük dördüncü Atabask halkı olup, Yukarı, Batı, Merkezî ve Aşağı Ahtnalar olmak üzere dört ana lehçe grubuna ayrılırlar. En yakın akrabaları dilce birlikte üstgrup oluşturan Denağinalardır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 650 kişilik etnik (‘Atnahwt’aene) nüfustan 25 kadarı anadillerini (‘Atnakenaege’) konuşabiliyor. Ahtnalarla Avrupalıların ilk karşılaşması Rus İmparatorluğuna bağlı Rus Alaskası döneminde 1783 yılında Copper Nehrine gelen Ruslarla olmuştur. Batılılarca ilk Ahtnaca kelime 1787 yılında kaydedilmiştir. Geçmişte Rus-Amerikan ve Hudson's Bay Company şirketindeki Avrupalı kürk tüccarlarıyla yoğun olarak ticaret yaparken, günümüzde daha çok avcılık, balıkçılık ve mevsimlik istihdamdan oluşan karma ekonomi görülür.

<span class="mw-page-title-main">Kar gözlüğü</span>

Kar gözlüğü, kardan ve buzdan yansıyan güneş ışıklarından gözleri koruyup kar körlüğüne uğramamak için takılan koruma gözlüğü. Geleneksel olarak Kuzey Asya ve Kuzey Amerika'da Arktik bölgede Kuzey Kutup Dairesinde yaşayan Eskimolar, Çukçiler, Yukagirler, Samoyedler gibi yerli Arktika halklarınca kullanılır ve ışığın mümkün olduğunca az gelmesi için yatay çizgi biçiminde daracık görme yarığı bırakılır. Arktika'da özellikle yoğun seyahat ve avlanmanın yaşandığı ilkbahar aylarındaki kar yansımalarından ve soğuktan gözleri korur. Bu bölgelerde kullanılan güneş gözlükleri de kar gözlüğü adıyla anılır.

<span class="mw-page-title-main">Tlingitler</span>

Tlingitler, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin güneydoğusunda Alexander Takımadaları'nda ve Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletinin kuzeybatısı ile Yukon eyaletinin güneyinde ılıman yağmur ormanlarında karmaşık avcı ve toplayıcı kültür geliştiren, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri ya da Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olan, Na-Dene halkları dil gubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları dilce Na-Dene dillerini oluşturan Eyaklar ile Atabasklardır. Alaska Yerli Dil Merkezine göre toplam sayıları 11.000 kişidir ve Alaska'daki 10.000 kişilik nüfustan 300 kadarı, Kanada'daki 1.000 kişilik nüfustan ise 75 tanesi anadillerini konuşabiliyor. Tlingitlerle Avrupalıların ilk karşılaşması Rus İmparatorluğuna bağlı Rus Alaskası döneminde 1741 yılında Ruslarla olmuştur. Totem direği ile Çilkat dokuması sanatıyla öne çıkarlar.

<span class="mw-page-title-main">Awa’uq Katliamı</span>

Awa'uq Katliamı, Rus Amerikası döneminin kurulum yıllarında Alaska'da 14 Ağustos 1784 tarihinde Rus kürk tüccarı Grigoriy Şelihov önderliğinde misket tüfeği ile savaş topları bulunan 130 kadar Rus promışlennik tarafından Kodiak Adası'ndaki Old Harbor'un hemen güney karşı sahilinde yer alan ve Kodiak Takımadası'nın üçüncü en büyük adası olan Sitkalidak adasının orta güney ucunda Partition Cove denen koyun ortasında yer alan üstü düz uçurum gibi yüksek Awa'uq kaya-adacığına sığınan Kodiak Adası'ndaki Qik'rtarmiut kabilesinden Supiklerin 2000 kadarının çoluk çocuk intikamvari vahşice katledilmesidir. Saldırıda Ruslardan herhangi bir kayıp verilmemiştir. 1992 yazında yapılan kazıda künt bir tokmak/sopa nesneyle kafataslarının ezildiği de görülmüştür. Amerika'nın Ruslar tarafından sömürgeleştirilmesi sürecinde işlenen en büyük ve en vahşi katliam olan Awa'uq Katliamı arkeolog Rick Knecht'e göre Wounded Knee Katliamı'nın Alaska versiyonudur. Bu katliam (massacre), Rusların Alaska'daki Supik topraklarına yayılmasını ve yerleşmesini vahşi biçimde sağladığı gibi Kodiak Adasındaki Supikler için de sonun başlangıcı olmuştur. 1784-1864 Rus döneminde Ruslarca Aleutlarla bir tutulan Yupik halklarından en güneyde yaşayanı olan ve Pasifik Yupikleri de denen Supiklere günümüzde gerçek adları olan Sugpiaq yanında hâlâ Rus dönemindeki Aleut kelimesinden bozma olan Alutiiq adı da verildiği gibi, 2000 ABD Nüfus Sayımı'nda Alaska yerlileri kabile birliklerine göre düzenlenen etnik kod listelerinde doğrudan "Aleut" kelimesiyle nitelendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kodiak Takımadası</span>

Kodiak Takımadası, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin güneyinde Kodiak Island Borough ilçesinin sınırları içinde bulunan takımada. Adaların yerli halkı Eskimo Supiklerdir. En büyük ilk üç adası sırasıyla Kodiak, Afognak ile Sitkalidak adalarıdır. Yaklaşık 40 kadar buzul bulunan takımadada endemik hayvanlar arasında Kodiak ayısı denen boz ayı alt türü de bulunur. Arazinin büyük bir kısmı Kodiak National Wildlife Refuge koruma alanıdır. Takımadada en büyük nüfusa sahip yerleşim Kodiak'tır.

<span class="mw-page-title-main">Akhiok, Alaska</span> kent

Akhiok, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Kodiak Adası'nın güneybatısında Kodiak Island Borough ilçesi sınırları içinde Eskimo halklarından Supiklerce meskun olunan şehri. Alitak Koyu'nda yer alan kasaba bazen Alitak adıyla da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Old Harbor, Alaska</span>

Old Harbor, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Kodiak Adası'nın orta güney kıyısında Sitkalidak adasının hemen karşısında Kodiak Island Borough ilçesi sınırları içinde Eskimo halklarından Supiklerce meskun olunan şehri.

<span class="mw-page-title-main">Amerika'nın Ruslar tarafından sömürgeleştirilmesi</span>

Amerika'nın Ruslar tarafından sömürgeleştirilmesi, Rus İmparatorluğu'nun kuzeybatı Amerika'da toprak iddiasında bulunduğu 1732 yılından 1867 yılına kadarki dönemi içeren sömürgeleştirme hareketidir. Büyük ölçüde Rus Amerikası dönemini kapsar ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Rusya'dan Alaska'yı satın alması ile birlikte son bulur.

<span class="mw-page-title-main">Holikaçuklar</span> Kızılderili halkı

Holikaçuklar ya da Holikaçuk Atabaskları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin İç Alaska coğrafi bölgesindeki Yukon–Koyukuk Census Area sayım ilçesinde Innoko Nehri'nin batı kıyısındaki Holikachuk (Xiyighelinghdi) köyünde yaşarlarken 1963 yılında Yukon Nehri'ndeki Grayling kasabasına taşınan, taygada yaşayan, sığın avlayan avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, diğer Alaska Atabasklarının aksine anasoylu olmayan, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olan Alaska Atabasklarından Kızılderili halkı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 2007 yılında 180 kişilik etnik nüfustan 5 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Fakat, akıcı biçimde konuşan en son kişi olan Wilson “Tiny” Deacon 2012 Mart ayında ölünce dil de tükenmiş oldu.

<span class="mw-page-title-main">Arne Tiselius</span>

Arne Wilhelm Kaurin Tiselius, İsveçli biyokimyager ve 1948 Nobel Kimya Ödülü sahibi bilim insanı.

<span class="mw-page-title-main">S. Anski</span>

Shloyme Zanvl Rappoport, S. Anski takma adıyla bilinen Musevi yazar, oyun yazarı, Musevi folklorü araştırmacısı, polemikçi, kültürel ve politik aktivist. En çok 1914'te yazdığı The Dybbuk veya Between Two Worlds adlı oyunuyla tanınır.

Pentti Aalto Fin dilbilimci. Helsinki Üniversitesinde klasik filoloji, Sanskrit ve karşılaştırmalı dilbilim ile Altay filoloji üzerine eğitim almıştır. Aalto, G. J. Ramstedt'in öğrencisiydi. Doktora tezini 1949'da Helsinki'de savundu.