İçeriğe atla

Henrik Dam

Carl Peter Henrik Dam
Doğum21 Şubat 1895(1895-02-21)
Kopenhag, Danimarka
Ölüm17 Nisan 1976 (81 yaşında)
Kopenhag, Danimarka
MilliyetDanimarka
VatandaşlıkDanimarka
Mezun olduğu okul(lar)Kopenhag University, MD
Kopenhag Üniversitesi, PhD
ÖdüllerNobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü (1943)
Kariyeri
DalıFizyoloji
Biyokimya
Çalıştığı kurumlarKopenhag Üniversitesi, Rochester Üniversitesi

Carl Peter Henrik Dam (d. 21 Şubat 1895, Kopenhag- ö. 17 Nisan 1976), Danimarkalı bilim insanıdır. 1943 yılında Edward Adelbert Doisy ile birlikte K vitamini keşiflerinden dolayı Nobel Fizik ödülünü kazanmıştır.

Eğitimi

Eczacı Emil Dam ve öğretmen Emilie Peterson'ın çocuğu olan Dam, 1920 yılında Kopenhag, Politeknik Enstitüsü'nden mezun oldu aynı sene Kopenhag Üniversitesi'nde Ziraat ve Hayvancılık Eczası bölümü asistanı oldu. 1923'te aynı üniversitenin Fizyoloji laboratuvarında biyokimya dalında asistanlık yaptı. Sonraki yıl Inger Olsen ile evlendi. 1925'te F. Pregl ile Graz, Avusturya' da çalışmalar yaptı.

Kariyeri

1928'de Kopenhag Üniversitesi' nde Biyokimya öğretim profesörü oldu. Zaman zaman yurt dışına çıkıp araştırmalar yapsa da 1941'e kadar bu görevine devam etti. Nogle Undersøgelser over Sterinernes Biologiske Betydning (Bazı sterollerin biyokimyadaki önemi) teziyle Kopenhag Üniversitesi'nde Doktora unvanını 1934'te aldı.

Dami metabolizma ve steroller üzerindeki çalışmalarını Rudolph Schoenheimer Laboratuvarı Freiburg-Almanya' da 1932-1933 yılları arasında ve sonra 1935'te P. Karrer ile Zurih'te devam ettirdi. Kopenhag' da tavukların sterol metabolizmaları üzerinde çalışırken K vitaminini keşfetti. İleriki zamanlarda K vitaminin hayvanlarda ve bitkilerde biyolojik fonksiyonu ve oluşumu, yanı sıra beşeri eczacılıkta uygulanabilirliği, kimyasal ve fiziksel nitelikleri, arındırma ve izolasyon etkisi, üzerinde çalışmaya başladı. Bu araştırmasının son aşamalarını P. Karrer ile yaptı.

K vitamini ve Nobel Fizyoloji-Kimya Ödülü

K vitamini araştırmalarında denek hayvanlarında E vitamininden yoksun belli oranda yağ alımına bağlı olarak adipoz dokusunun artan kılcal geçirgenliği ve renklenme gibi bazı yeni semptomlar gözlemledi. Nisan-1940'ta Danimarka'nın Alman askerleri tarafından işgalinden önce planlanmış olan, Amerikan İskandinav Vakfı konferans turu için 1940-1941' de Kanada Ve ABD'ye gitti. 1941 yılında Rochester Üniversitesi, New York, ABD de Woods Hole Deniz Biyolojisi Laboratuvarında araştırma yapmaya başladı. 1942-1945 yılları arasında aynı üniversitede ve Rockefeller Enstitüsünde araştırma dalında en yüksek kıdemle ödüllendirildi.

1939' da Dam ve Amerikalı bağımsız kimyager olan Edward Adelbert Doisy, ikisi de alfalfadaki K vitamini ayırdılar. Bu keşiflerinden dolayı 1943'te Dam ve Doisy 1943 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü nü paylaştılar.[1]

Diğer başarıları

1946 yılında Danimarka'ya döndükten sonra, ana araştırma konuları K vitamini, E vitamini, yağ, kolesterol ve son yıllarda safra-taşı oluşumu ile ilgili beslenme çalışmalar yaptı. 1956-1962 yılları arasında Danimarka Fat Araştırma Enstitüsü Biyokimya Bölümü lideri oldu. Özellikle biyokimyasal steroller, K ve E vitaminiyle ilgili biyokimyasal sorunlar üzerine yayımladığı ya da yayında iş birliği yaptığı yaklaşık 315 makale var.

Profesör Dam, 1947 de Teknik Bilimler Danimarka Akademisi; 1948 Danimarka Kraliyet Fen Edebiyat Akademisi; 1951 Académie Royale de Medicine; 1953 Royal Society,[2] Edinburgh onursal üyesi oldu. 1954 yılında, Beslenme Bilimleri Birliği Ortak Onursal Başkanı oldu ve 1961 yılında Beslenme Alman Derneği Sorumlu Üyesi oldu. Alman Yağ Araştırmaları Derneği tarafından Norman Madalyası ödülü aldı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Nobel Prize for Medicine". 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2012. 
  2. ^ Royal Society of Edinburgh 11 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1953.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Biyokimya</span> Canlı organizmalardaki kimyasal süreçlerin incelenmesi

Biyokimya, bitki, hayvan ve mikroorganizma biçimindeki bütün canlıların yapısında yer alan kimyasal maddeleri ve canlının yaşamı boyunca sürüp giden kimyasal süreçleri inceleyen bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vitamin</span> canlıların az oranda gereksinim duyduğu besin

Vitamin, bir canlının metabolizmasının düzgün çalışması için küçük miktarlarda ihtiyaç duyduğu temel bir mikro besin olan organik bir moleküldür. Esansiyel besinler canlıda ya hiç sentezlenemez ya da yeterli miktarlarda sentezlenemez ve bu nedenle beslenme yoluyla alınması gerekir. C vitamini bazı türler tarafından sentezlenebilirken diğerleri tarafından sentezlenemez; ilk etapta bir vitamin değildir, ikinci sıradadır. Vitamin terimi diğer üç temel besin grubunu içermez: mineraller, esansiyel yağ asitleri ve esansiyel amino asitler. Çoğu vitamin tek bir molekül değil, vitaminler adı verilen ilgili molekül gruplarıdır. Örneğin, sekiz E vitamini vardır: dört tokoferol ve dört tokotrienol. Bazı kaynaklar kolin de dahil olmak üzere on dört vitamini listeler, ancak büyük sağlık kuruluşları on üç vitamini listeler: A vitamini, B1 vitamini (tiamin), B2 vitamini (riboflavin), B3 vitamini (niasin), B5 vitamini, B6 vitamini (piridoksin), B7 vitamini (biyotin), B9 vitamini, B12 vitamini (kobalaminler), C vitamini, D vitamini (kalsiferoller), E vitamini ve K vitamini.

<span class="mw-page-title-main">Fizyoloji</span> Organizmaların veya canlı sistemlerin işlevlerine ilişkin bilim

Fizyoloji (işlevbilim), canlıların mekanik, fiziksel ve biyokimyasal fonksiyonlarını ve sistemlerinin işleyişini inceleyen bilim dalıdır. Fizyolojiyle ilgilenen bilim insanlarına fizyolog denir. Fizyoloji alanında en büyük ödül Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'dür.

Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, her yıl tıp bilimine önemli katkıda bulunan bir bilim insanı yahut değerlendirmeye göre bilim insanlarına, Nobel Vakfı tarafından verilen ödüldür.

<span class="mw-page-title-main">Richard Kuhn</span>

Richard Kuhn, Alman biyokimyacı. Karotenoitler ve vitaminler üzerine yaptığı çalışmalarla 1938 yılında Nobel Kimya Ödülünü kazanmıştır ancak ödülünü II. Dünya savaşı'ndan sonra alabilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Michael Stuart Brown</span>

Michael Stuart Brown, Amerikalı genetikçidir. Joseph L. Goldstein ile beraber kolesterol metabolizmasının denetlemesinin keşfi için 1985'te Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Joseph L. Goldstein</span> Amerikalı biyokimyager

Joseph L. Goldstein Nobel Tıp Ödülü kazanmış bir biyokimyacı ve genetikçi ve kolesterol metabolizması konusunda öncülük yapmış bir araştırmacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Konrad Emil Bloch</span>

Konrad Emil Bloch, Yahudi kökenli Amerikalı bir biyokimyacı.

<span class="mw-page-title-main">Feodor Felix Konrad Lynen</span>

Feodor Felix Konrad Lynen, Alman biyokimyacı.

<span class="mw-page-title-main">Hugo Theorell</span>

Hugo Theorell tam adı ile Axel Hugo Theodor Theorell, İsveçli biyokimyacı. Thoerell 1924 yılında Karolinska Enstitüsünde tıp eğitimini bitirdi. Sonraki üç ayda Paris'te Pasteur Enstitüsü nde bakteriyoloji okudu. 1930 yılında doktorasını yaptı ve Karolinska Enstitüsünde fizyolojik kimya profesörü oldu.

Howard Martin Temin, Amerikalı biyologdur. 1975 yılında kanser araştırmasında yaptığı keşifler için David Baltimore ve Renato Dulbecco ile beraber Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Norman Haworth</span>

Sir Walter Norman Haworth Britanyalı kimyager. Birmingham Üniversitesi'nde çalıştığı dönemde, askorbik asit üzerine çığır açan çalışmaları ile tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Johannes Andreas Grib Fibiger</span>

Johannes Andreas Grib Fibiger, Danimarkalı bilim insanı, tıp doktoru ve 1926 yılı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi patolojik anatomi profesörü. Fibiger fareler ve sıçanlarda kansere neden olan Spiroptera carcinoma denilen bir organizma bulduğunu iddia etti ve bu keşfi için Nobel ödülü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Christiaan Eijkman</span>

Christiaan Eijkman, Hollandalı tıp doktoru ve fizyoloji profesörü. Beriberi hastalığının kötü beslenme ile ilgili olduğunu göstererek vitaminlerin keşfinde öncü olmuştur. Çalışmaları sayesinde Sir Frederick Hopkins ile birlikte 1929 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Frederick Gowland Hopkins</span> araştırmacı

Sir Frederick Gowland Hopkins İngiliz biyokimyacı. Christiaan Eijkman ile birlikte vitaminlerin keşfi nedeniyle 1929 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı. Bunun yanında 1901 yılında triptofan aminoasitini keşfetti. 1930 yılından 1935 yılına kadar Royal Society Başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Edward Adelbert Doisy</span> Amerikalı biyokimyager (1893 – 1986)

Edward Adelbert Doisy Amerikalı biyokimyacı. Henrik Dam ile birlikte koagülasyon sisteminde önemli bir yeri olan K vitamini'ni ve kimyasal yapısını keşiflerinden dolayı 1943 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mario Capecchi</span> Nobel Ödüllü moleküler genetikçi

Mario Renato Capecchi, İtalyan asıllı Amerikalı moleküler genetikçi ve 2007 Nobel Tıp Ödülü sahibi bilim insanı. 2007 yılında Martin Evans ve Oliver Smithies ile Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü paylaştı. Günümüzde Utah Üniversitesinde profesörlük yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Christian Anfinsen</span> Amerikalı biyokimyager (1916 – 1995)

Christian Anfinsen Jr, Amerikalı biyokimyacıdır. Anfinsen, özellikle bir amino asit sekansı ve biyolojik olarak aktif bir konformasyon arasındaki bağlantı ile alakalı ve ribonükleaz ile ilgili çalışmalarından dolayı William Howard Stein ve Stanford Mooreile ile beraber 1972'de Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rodney Robert Porter</span>

Rodney Robert Porter İngiliz biyokimyacı. 1972 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi.

<span class="mw-page-title-main">Matthias Mann</span>

Matthias Mann, kütle spektrometrisi ve proteomik alanlarında çalışan bilim insanı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.