Henk Sneevliet

Hendricus Josephus Franciscus Marie Sneevliet, Henk Sneevliet olarak veya takma adı olan Maring olarak bilinir (13 Mayıs 1883 – 13 Nisan 1942) Hollandalı komünist, hem Hollanda hem de Hollanda sömürgesi olan Doğu Hint Adalarında (bugünkü Endonezya) aktif faaliyet göstermiştir. II. Dünya Savaşı sırasında ülkesi Nazi Almanyası tarafından işgal edildiğinde komünist direniş hareketinde yer almış ve 1942 yılında Almanlar tarafından idam edilmiştir.

Sneevliet Rotterdam şehrinde doğar. Eğitimini tamamladıktan sonra 1900 yılında demiryollarına işçi olarak girdi. Bu sırada hem demiryolu işçileri sendikasına hem de Sosyal Demokrat İşçi Partisine (Sociaal Democratische Arbeiders Partij) SDAP üye olur. 1906 yılına gelindiğinde Sneevliet SDAP Zwolle örgütündeydi. 1907 yılında seçimlerinde ilk kez şehir meclisine sosyal demokrat listeden seçilir. Sendikada da aktif olan Sneevliet 1911 yılında sendikanın başkanı olur. Sendikada en radikal isimlerden birisidir. 1911 yılında uluslararası bir deniz işçileri grevi kararı alınınca birçok radikal Hollanda sendikası grevde yer alırken Sneevliet'in sendikası ve SDAP da dahil olmak üzere bazı kuruluşlar greve karşı çıkar. Bu durum Sneevliet'in Hollanda'yı terk etme ve Hollanda sömürgelerine gitme kararı almasına yol açacaktır.

Sneevliet 1913-18 yılları arasında bugün Endonezya olarak bilinen zamanın Hollanda kolonisi olan Doğu Hint Adalarında yaşadı. Burada kısa sürede Hollanda boyunduruğuna karşı mücadeleye katılır. 1914 yılında Hint Adaları Sosyal Demokrat Birliğini ISDV kurar, birlikte Hollandalı ve Endonezyalılar faaliyet göstermekteydi. Bunun yanı sıra tekrar sendika çalışmalarına başlayacak ve hem Hollandalı hem Endonezyalı demiryolu işçilerini örgütleyen Vereeniging van Spoor- en Tramwegpersoneel sendikasının üyesi olur. Sendikacılıktaki deneyimi sayesinde kendi hâlindeki sendikayı kısa sürede modern ve saldırgan sınıf sendikacılığıyla tanıştırır. Sendikanın çoğunluğu Endonezyalı işçilerdedir. Bu sendika ilerleyen dönemde Endonezya'daki komünist hareketin çekirdeği olacaktır. ISDV ise kesin bir şekilde anti-kapitalist yöndedir ve hem Hollanda boyunduruğuna hem de zengin Endonezyalı elitlere karşı çıkmaktadır. Endonezyalı elitlere karşı çıkması nedeniyle ISDV ve Sneevliet muhafazakâr Endonezyalı çevreler ve orta yolcu SDAP tarafından eleştirilmekteydi. Sneevliet ise 1916 yılında SDAP'dan ayrılarak Hollanda Komünist Partisinin öncülü olan SDP'ye katılır. Rusya'da 1917 yılında başarılı olan Ekim Devriminden sonra Sneevliet'in radikal söylemi Endonezyalı işçiler arasında ve Hollandalı sömürge askerleri arasında desteklenecektir. Özellikle sömürge yönetimine kızgın olan Hollandalı bahriyeliler komünistlerin tarafına geçecektir. Gelişmeleri izleyen sömürge yönetiminin baskısı sonucu Sneevliet bölgeyi terk etmek zorunda kalacaktır. Ülkeye döndükten sonra da Sneevliet Endonezya'daki gelişmeleri takip edecek, hatta 1933 yılındaki “De Zeven Provinciën” askeri isyanına verdiği destek yüzünden 5 ay hapse mahkûm eilecektir. Hollandalı ve Endonezyalı bahriyelilerin isyanı 23 askerin öldürülmesiyle sonuçlanan hava bombardımanıyla bastırılacaktır.

Hollanda'ya dönen Sneevliet, Endonezya'da uyguladığı taktikleri eleştiren parti yönetimi tarafından marjinalize edilir. Bu yüzden parti yerine sendikada daha fazla zaman geçirmeye başlar. 1920 yılındaki ulaşım grevinde etkili olur. Aynı yıl Komintern'in Moskova'da yapılan ikinci kongresinde yer alır. Komintern'de ISDV'nin ardılı olan Endonezya Komünist Partisi (Partai Komunis Indonesia) PKI temsilcisi olarak katılır. Lenin ondan etkilenir ve Çin'e Komintern temsilcisi olarak gönderir. Çin'de Çin Komünist Partisinin kuruluş çalışmalarına ve Temmuz 1921'deki kuruluş kongresine katılır. Sneevliet partiden memnun kalmayacak ve Kuomintang ile Sun Yat-sen ile işbirliğini önerecektir. O sırada uygun gibi gözüken bu taktik ileride çok büyük sorunların ortaya çıkmasına yol açacaktır. Sun Yat-sen'in ölümünden sonra başa geçen milliyetçi Çan Kay Şek komünistlere aman vermeyecek ve fiziki olarak ortadan kaldırmaya girişecektir.

1927 yılında Sneevliet ile Hollanda Komünist Partisi ve Komintern yönetimi arasında ilişkilerin kötüleşmesiyle beraber kendi partisini kuracaktır. Devrimci Sosyalist Partisi böylece kurulmuş olur. Partinin adı sonra Devrimci Sosyalist İşçi Partisi olacak ve daha önceden Jacques de Kadt ve Piet J. Schmidt tarafından kurulmuş olan Bağımsız Sosyalist Partiyle birleşecektir. Devrimci Sosyalist Partisi Ağustos 1933'te Lev Troçki tarafından kurulmuş olan Uluslararası Komünist Ligine dahil olur ve Dörtler Deklarasyonuna imza atar.^[1] Bu deklarasyon kurulmakta olan troçkizm yanlısı enternasyonalin dayanağı olacaktır. 1937/38 döneminde partisi troçkistlerden ayrılacak ve İngiltere İşçi Partisi ve İspanya'daki Marksist Birlik İşçi Partisi POUM tarafından oluşturulan Devrimci Sosyalist Birlik Bürosuna dahil olur. 1930'lu yıllarda Sneevliet ve partisi daha ulusal siyasete ağırlık verecek, işsizler arasında örgütlenecek, grevlerde başarı kazanacak ve yükselen faşizme karşı mücadele verecektir. 1933 yılında Sneevliet hapisteyken Tweede Kamarasına seçilecek ve bu kürsüyü fikirlerini propaganda etmek için kullanacaktır. Küçük partisinin merkezi faaliyeti Sovyetler Birliğinde süren tasfiye hareketi ve yükselen faşizm yüzünden kısıtlanacaktır. 10 Mayıs 1940 günü Hollanda Nazi Almanyası ile savaşa girince Sneevliet partisini kapatır.

Savaşın başlamasının hemen ardından Nazi işgaline karşı küçük bir direniş grubu kurar. Willem Dolleman ve Ab Menist ile birlikte kurdukları yapının adı Marx-Lenin-Luxemburg-Cephesi olur. Grup genelde işgale karşı sosyalizm propagandası yapmaktaydı. Grubun dahil olduğu en önemli eylem 1941'daki Şubat Grevidir. Sneevliet ülkede tanınan bir kişi olduğu için yeraltına çekilmek durumunda kalır. İki yıl boyunca direniş mücadelesi verir, Nisan 1942'de cephenin diğer üyeleriyle birlikte tutuklanacaktır. 12 Nisan 1942 günü infaz edilecektir, yoldaşlarıyla beraber ölüme giderken Enternasyonali söylemekteydiler.

• Hollandaca biyografisi 23 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.