İçeriğe atla

Hendek, Sakarya

Koordinatlar: 41°19′K 31°13′D / 41.317°K 31.217°D / 41.317; 31.217
Hendek
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlSakarya
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamHalil İbrahim Acır
 • Belediye başkanıİrfan Püsküllü [1] (BBP)
Yüzölçümü
 • Toplam581 km²
Rakım180 [2] m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam84.099
 • Yoğunluk93.233/km²
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu54300
İl alan kodu0264
İl plaka kodu54

Hendek, çok küçük bir bölümü Karadeniz Bölgesi, daha büyük bölümü Marmara Bölgesi sınırları içinde kalan, idari olarak Sakarya iline bağlı bir ilçedir.

Hendek ilçesi 92 mahalleden oluşmaktadır.

2023 yılı ADNKS verilerine göre ilçe toplam nüfusu 90.153'tür.[3] Yeni büyükşehir belediye yasasına göre köylerin hepsi mahalle olduğundan kır nüfusu bulunmamaktadır.

Tarihçe

Osmanlı döneminden önceki tarihi hakkında yeterince bilgi bulunmamaktadır. Doğu Roma İmparatorluğu döneminde İstanbul ve Anadolu geçiş yolu üzerinde bulunan Hendek'in kayıtlarda ismi Lateas olarak geçmektedir.12. Asırda Türkistan'ın Gürcan bölgesinden göç eden Türk kabilelerinin bir kısmının bugünkü Hendek ilçesinin bulunduğu yere gelerek yerleştikleri ve buraya Handok adını verdikleri, Handok'un zamanla Hendek olarak değiştiği sanılmaktadır.[4] Osmanlı döneminde yörenin, Osman Bey'in komutanlarından Konur Alp tarafından, ele geçirilmesiyle bu bölge Osmanlı'ya bağlanmıştır.[5] Bu dönemlerde ilçeye bir süreliğine Konuralp dendiği kaydedilmiştir.[6]

Hendek Kanuni Sultan Süleyman döneminde köy konumundadır.[7] 1877-1878 Osmanlı - Rus Savaşı sonrasında bölgeye kaybedilen Kafkasya coğrafyasından pek çok göçmen yerleştirilmiştir. Bu olaydan sonra bölgenin nüfusunun artmasıyla köy statüsünden nahiye statüsüne yükselmiştir. Balkanların Osmanlı'nın elinden çıkmasından sonra bölgeden göçen göçmenlerin bir kısmı Hendek'e yerleştirilmişlerdir.[8]

İlk Belediye Teşkilatı 1907'de kurulan Hendek, Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra Kocaeli'ne bağlı kaza halini almıştır. Sakarya'nın 21 Haziran 1954'te il olması ile Hendek de ilçe statüsüne kavuşmuştur.[9]

Coğrafi konumu

İlçe, eski E-5 yeni adı ile D-100 Karayolu üzerinde İstanbul'a 170 km, Ankara'ya 275 km Adapazarı'na 30 km kurulmuştur. TEM Otoyolu da güneyinden geçip deniz seviyesinden yüksekliği 175 metredir. Sakarya merkezin 10 metropol ilçesinden biridir.

Nüfus

Yıl Toplam ŞehirKır
Hendek ilçesi (Kocaeli)
1927[10]24.5734.86119.712
1935[11]24.0404.93219.108
1940[12]25.1094.92520.184
1945[13]28.2545.68822.566
1950[14]33.0136.64426.369
Hendek ilçesi (Sakarya)
1955[15]35.1507.46927.681
1960[16]39.6819.88029.801
1965[17]42.72110.78831.933
1970[18]45.63512.62733.008
1975[19]48.29115.29133.000
1980[20]51.76817.30334.465
1985[21]54.79519.71735.078
1990[22]60.26823.39736.871
2000[23]63.70328.53735.166
2007[24]74.89045.09029.800
2008[25]74.60745.01729.590
2009[26]74.08444.41829.666
2010[27]73.81544.24729.568
2011[28]73.91844.68029.238
2012[29]75.11346.27628.837
2013[30]76.13476.134veri yok
2014[31]76.66476.664veri yok
2015[32]78.17978.179veri yok
2016[32]80.26480.264veri yok
2017[32]81.63581.635veri yok
2018[32]84.09984.099veri yok
2019[32]85.57085.570veri yok
2020[32]86.61286.612veri yok
2021[32]88.10588.105veri yok
2022[32]90.15390.153veri yok
2023[32]91.48691.486veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Spor

Hendekspor, ilçeyi Türk futbolunda Bal Ligi düzeyinde temsil etmektedir.[33] Takım, karşılaşmalarını 1.500 kişilik Hendek Atatürk Stadyumu'nda oynamaktadır.

Hendek'in en başarılı olduğu spor dallarının başında güreş gelmektedir. Hendek Güreş İhtisas Kulübü, kurulduğu günden bugüne 15 yılda 13 Avrupa ve Dünya Şampiyonları yetiştirmiştir. Ayrıca Hendek Güreş dalında (TOHM) Türkiye Olimpiyat Hazırlık Merkezlerinden biridir.==Turizm==Türbeler bakımından çok zengin olan ilçe Din Turizmi için de uygun sayılabilir.

  • Çiğdem Yaylası: Yapısıyla ilgi çeken evlerin bulunduğu Çiğdem Yaylası, turizmci, gezgin ve yazarlardan oluşan büyük bir jüri tarafından Türkiye'nin en güzel on yaylası arasında gösterilmiştir. Topukotu olarak adlandırılan çimle kaplı geniş alanı, küçük ve hafif eğimli tepeleri ile yaylanın oldukça hoş bir manzarası vardır. Yaylada her yıl Temmuz ayının ikinci haftasında yayla şenlikleri düzenlenmektedir. Şenlikte yayladaki hayvancılık ile yetişen sebze ve meyveler tanıtılmakta, ayrıca çeşitli eğlenceler yer almaktadır.
  • Selman / Salman Dede Türbesi: Kocaali/Karasu yolu üzerinde Çam Dağı mevkiindedir. Bugün de ziyaret edilen türbenin çevresinde yılın belli bir günü (7 Temmuz), Selman Dede etkinlikleri adı altında hayır pilavı dağıtılmaktadır.
  • Eren Dede Türbesi: Türbe Köprübaşı'ndadır. Burası Dereboğazı'ne bağlı bir mevki iken bugün ayrı bir mahalle olmuştur.
  • Keremali Dede Türbesi: Keremali Dağı'ndadır. Mevki olarak Göksu yakınındadır. Dağa adını veren eren için yılda bir (15 Ağustos) Keremali Dede etkinlikleri adı altında etkinlik düzenlenir.
  • Sarı Dede Türbesi: Türbe Mahmutbey, 62 Evler mevkiinde, Bağdat Caddesi'ndedir.
  • Vahap Dede Türbesi: Karadere yakınlarındadır.
  • Şeyh İsmail İzzettin Türbesi: Şeyhler mahallesindedir.
  • Hendek Bayraktepe projesi: Hendek Belediyesi'nin başlattığı projeye göre, Bayraktepe'sinde Türk boyunun Orta Asya'dan Anadolu topraklarına gelmesinden bu güne kadar kurdukları 16 Türk devletini temsil eden bayraklar, bayrakların altındaki kitabelerde devletlerin simgeleri rölyefler, amfi tiyatro salonu, Zemin çalışmalarında satranç ve çeşitli spor dallarına yönelik çalışmalar, 300 m² 1 katlı betonarme bina, bina üzerine 2 katlı toplamda 600 m² kütük ev, ziyaretçiler için yaklaşık 1000 m²otopark alanı, ziyaretçilerin Bayrak Tepesi'ne ulaşımlarını sağlayacak üst geçitten oluşuyor.==Hendekli tanınmış kişi | arşivengelli = evet}}r ==
  • Gaffar Okkan - Diyarbakır Emniyet Müdürü iken faili hâlen meçhul olan bir suikast sonucu öldürülmüş Diyarbakır emniyet müdürüdür.
  • Süleyman Seba - Futbolcu, Spor yöneticisi
  • Kerim Korcan - Yazar
  • Ali Birinci - Tarihçi, Türk Tarih Kurumu eski başkanı
  • Nevzat Ercan - Siyasetçi, 19., 20. ve 21. Dönem Sakarya Milletvekilli, Eski Orman Bakanı
  • Rasim Betir - Türk asker, Orgeneral, 1996-1998 2. Ordu Komutanı, 1998-2000 Jandarma Genel Komutanı
  • Muhammed Levent Bülbül - Siyasetçi, 27., 28. Dönem Sakarya Milletvekili, MHP TBMM Grup Başkanvekili

Kardeş şehirler

Hendek'in 6 tane kardeş şehri bulunmaktadır.[34]

Kaynakça

  1. ^ "İrfan Püsküllü; "Bundan sonra işimiz gücümüz Hendek"". 1 Nisan 2024. 1 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Coğrafi Durum". 1 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Sakarya - İlçelerimiz". Sakarya Valiliği. 18 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  4. ^ Recep Yaşa (2018). "Sakarya'nın Tarihi Coğrafyası", Sakarya'nın Fiziki Beşeri Ve İktisadi Coğrafya Özellikleri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları. s. 6. 
  5. ^ Murat Cebecioğlu (2011). "Hendek Adapazarı Akyazı Tarihi ve Şeyh İsmail Vakfı Belgeleri. Sakarya: Hendek Belediyesi Kültür Yayınları. s. 88. 
  6. ^ Meltem Okay (2008). "Hendek Kazası Temettuat Defterleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 16. 
  7. ^ Enver Konukçu (2010). "Hendek: Tarihten Sayfalar. Sakarya: Hendek Belediyesi Kültür Yayınları. s. 8. 
  8. ^ "İlçe tarihi". Hendek Kaymakamlığı. 16 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  9. ^ "Tarihçe". Hendek Belediyesi. 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  10. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  11. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  13. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  15. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  16. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  17. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  28. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  29. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  30. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  31. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  32. ^ a b c d e f g h i
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Hendek Nüfusu - Sakarya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Sakarya Hendek Nüfusu". nufusune.com. 
  33. ^ {{Web kaynağı | başlık = Hendekspor Bal Liginde | url = https://www.tff.org/Default.aspx?pageID=1596&grupID=2468#grp 3 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  34. ^ "Kardeş Şehirler Hendek Belediyesi". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bartın</span> Bartın ilinin merkezi olan şehir

Bartın, Karadeniz Bölgesi'nin batı bölümünde yer alan Bartın ilinin merkezidir. Şehirden geçen Bartın Çayı'ndan denize gemiyle gidilebilir. Bu özelliğiyle Türkiye'de deniz trafiğine uygun tek akarsudur.

<span class="mw-page-title-main">Gevaş</span> Vanın ilçesi

Gevaş, Van'ın 13 ilçesinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Çamlıdere</span> Ankaranın bir ilçesi

Çamlıdere, Ankara ilinin bir ilçesidir. Ankara'nın kuzeybatısında yer almakta, doğu ve güneyden Kızılcahamam, kuzeyden Gerede, batıdan Güdül ve Beypazarı ilçeleri ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Adapazarı</span> Sakaryanın merkez ilçesi

Adapazarı, Sakarya ilinin 16 ilçesinden biri. İlin merkezi olmakla beraber, 2020 yılı itibarıyla nüfusu 279.127 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Ulus, Bartın</span> Bartın ilçesi

Ulus, Türkiye'nin Bartın ilinin bir ilçesidir. Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alır. İçeri kesimde yer alan ilçe, diğer Bartın ilçelerinden farklı olarak denize kıyısı bulunmayan tek ilçedir. İklimi sahil ikliminden farklı olarak daha kurudur ve nispeten karasal iklim içindedir. İlçe merkezi denizden yaklaşık 250 metre yüksekliğindedir. Küre dağlarına uzanan ilçede, bazı bölgelerde denizden yükseklik 1200 metreye kadar uzanır. Güneyde Karabük ilinin Safranbolu ilçesi, doğuda Kastamonu ilinin Pınarbaşı ve Azdavay ilçeleri, kuzeyde Kurucaşile, batıda ise merkez ilçe ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Hacıbektaş</span> Nevşehirin ilçesi

Hacıbektaş, Nevşehir ilinin bir ilçesidir. Kapadokya'nın önemli merkezlerinden biridir. Doğuda Avanos, batıda Mucur, güneyde Gülşehir, kuzeyde Kozaklı ilçeleriyle çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Develi</span> Kayserinin ilçesi

Develi, Kayseri ilinin il merkezinden sonraki en büyük yerleşim yeri olup, İç Anadolu Bölgesi'nin Orta Kızılırmak Bölümü'nde bulunmaktadır. Eski adı Everek'tir. Erciyes Dağı’nın 6 km güneyinde kurulmuştur. Günümüzde doğusunda Tomarza ilçesi ve Adana ilinin Tufanbeyli İlçesi, güneyinde Yahyalı ilçesi ile Adana ilinin Saimbeyli ve Feke ilçeleri, batısında Yeşilhisar İlçesi, kuzeybatısında İncesu ilçesi yer alır. 1926'ya Kadar Kozan'a bağlı olan Develi Kozan ilinin 1926'da ilçeye dönüştürülmesiyle Kayseri'ye bağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Akyazı</span> Sakaryanın ilçesi

Akyazı, Sakarya ilinin bir ilçesi. 2023 sonu itibarıyla nüfusu 96.605'dir.

<span class="mw-page-title-main">Osmangazi</span> Bursanın ilçesi

Osmangazi, Bursa'nın metropol ilçelerinden en büyüğüdür. Bursa'nın tüm merkez ilçelerinin kesiştiği noktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gümüşhacıköy</span> Amasyanın ilçesi

Gümüşhacıköy Amasya ilinin en batıdaki ilçesidir. Daha önceki adı Hacıköy iken Gümüş Nahiyesi ile adı birleştirilerek Gümüşhacıköy denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Genç, Bingöl</span> Bingölde bir ilçe

Genç Doğu Anadolu Bölgesi'nde Bingöl iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Mucur, Kırşehir</span> Kırşehirin ilçesi

Mucur, Kırşehir ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Keban</span> Elâzığ ilçesi

Keban, Elazığ ilinin bir ilçesidir. Doğu Anadolu'nun elektrik ihtiyacını karşılayan Keban Barajı elektrik santrali buradadır.

<span class="mw-page-title-main">Ayaş</span> Ankaranın ilçesi

Ayaş, Ankara ilinin bir ilçesidir. Ankara'nın 55 km batısındadır. Tarıma elverişlidir, bazı çiftlikler bulunur. İçmeleri ile meşhurdur.

Hadim (telâffuz:Hâdim), Konya ilinin 31 ilçesinden biri. Konya'nın güneyinde yer alan ilçe; güneyde Taşkent, kuzeyde Bozkır ilçeleriyle doğuda Karaman ve batıda Antalya ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Karasu</span> Sakaryanın ilçesi

Karasu, Marmara Bölgesi'nde, Sakarya iline bağlı bir ilçedir. Doğusunda Kocaali ilçesi, güneyinde Hendek ilçesi, güneybatısında Ferizli ilçesi, batısında Kaynarca ilçesi ve kuzeyinde de Karadeniz ile çevrilidir. Marmara Bölgesi'nin Batı Karadeniz ile birleştiği yerde, Sakarya'nın kuzeyinde yer alan ilçe toprakları hafif dalgalı alçak alanlardan oluşmuştur. Karadeniz kıyısındaki düzlüklerin gerisinde hafif eğimlerle yükselen alanlar, bu alanların güneyinde de dalgalı düzlükler bulunur. Ancak birkaç yıl içerisinde kıyı bölümlerinin bir kısmına dalgakıran yapılarak akıntı kısmi engellenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şefaatli</span> Yozgatın ilçesi

Şefaatli Yozgat ilinin güneyinde yer alan, Kırşehir ile Nevşehir'e sınırı olan ve il merkezine 41 km uzaklıkta bulunan ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Baskil</span> Elazığ ilçesi

Baskil, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Elazığ iline bağlı bir ilçe ve ilçenin merkezi olan şehirdir. Elazığ ilinden karayolu ile Malatya ilinden ise düzenli aralıklarla feribot seferleri ile ulaşım sağlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Erenler</span> Sakaryanın ilçesi

Erenler, Sakarya'nın bir ilçesidir. Sakarya merkezinin güneydoğu bölümüdür. Doğusunda Akyazı ve Karapürçek, batısında Arifiye, kuzeyinde Adapazarı, güneyinde Geyve ilçeleri ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya'nın ilçeleri</span> Sakaryada bulunan 16 ilçe

Sakarya'nın 16 ilçesi bulunmaktadır.