İçeriğe atla

Helmuth Theodor Bossert

Helmuth Theodor Bossert
Doğum11 Eylül 1889(1889-09-11)
Landau, Alman İmparatorluğu
Ölüm5 Şubat 1961 (71 yaşında)
İstanbul, Türkiye
MilliyetAlman
VatandaşlıkTürkiye Cumhuriyeti
Kariyeri
DalıDilbilimci ve arkeolog

Helmuth Theodor Bossert (d. 11 Eylül 1889, Landau, Almanya-5 Şubat 1961, İstanbul, Türkiye), dilbilimci ve arkeolog.

1945-1951 yıllarında Akdeniz Bölgesi'nde bir Geç Hitit kalesi olan Karatepe'de kazılar yaparak Fenike dili ve Hitit hiyeroglifleri ile yazılmış çift dilli yazıtlar bulmuş; Fenike dilinin yardımıyla Hitit hiyerogliflerinin çözülmesinde önemli başarılar elde etmiştir. Türkiye'de bilimsel arkeoloji eğitiminin öncüsüdür.

Yaşamı

1889'da Alman İmparatorluğu'nun Landau kasabasında doğdu. 1908'de liseyi bitidikten sonra Heidelberg, Strasburg, Freiburg ve Münih üniversitelerinde Hümanistik Bilimler dalında öğrenim gördü. Doktorasını 1913 yılında Freiburg'daki Albert-Ludwig Üniversitesi'nde tamamladı. İki yıla yakın Freiburg Müzesi'nde çalıştı. I. Dünya Savaşı sırasında Alman ordusunda yedek subay olarak muhabere sınıfında görev yaptı.

Savaştan sonra Berlin'de bir yayınevinde sanat tarihi alanında editör olarak iş buldu. Özel çabalarıyla Mısır hiyerogliflerini öğrenip Girit ve Hitit hiyeroglifleri üzerine çalışmalar yaptı. 1929 ekonomik bunalımı sırasında işini kaybetti.

1919-1934 yılları arasında Eski Girit Uygarlığı'ndan Avrupa Halk Sanatına kadar birçok konuda on beş kitap yazdı. Sivil halkın savaşta çektiği sıkıntıları "Kamerad im Westen" (Batıdaki Arkadaş, 1930) ve "Wehrlos hinter der Front" (Cephe Gerisinde Silahsız, 1931) adlı kitaplarında anlattı. Bu kitaplar Berlin'de 1933 Kitap Yakma Olayında kitapları yakılan kitaplar arasına girdi.

Karatepe-Arslantaş Höyüğü'nde bulunan Geç Hititler dönemine ait taş rölyef.

Savaş karşıtı duruşu nedeniyle Nazi yönetimi ile ters düşmüş olan Bossert, ülkesinden ayrılarak Alman arkeolog Kurt Bittel'in başkanlığında yürütülen Boğazköy kazılarına katılmak üzere 1933'te Türkiye'ye geldi. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip'in önerisi üzerine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde ders vermeye başladı. II. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine ülkesine dönmedi. Edebiyat Fakültesi'nde 1940-1941 öğretim yılında kurulan Eski Önasya Dilleri Kürsüsü başkanlığına getirildi. Kürsü başkanlığını 1959'a kadar yürüttü.

Karatepe-Arslantaş Höyüğünde bulunan Hitit hiyeroglifleri.

1945 yılında İstanbul Üniversitesi adına, eski Hitit kervan yolunu araştırmak amacıyla çıktığı gezide Osmaniye'nin Kadirli ilçesi yakınlarındaki Karatepe'de bir aslanlı abide olduğunu öğrendi. 1946 yılı Şubat ayında yaptığı ikinci seyahatte, Kadirli'nin 22 km. güneydoğusuna düşen dağlık bölgede, bugün "Karatepe-Aslantaş" olarak bilinen Geç Hitit kalesinin varlığını ortaya çıkardı.

1947 yılında Türk vatandaşlığna geçen ve Hürmüz Hanım ile evlenen Bossert, kazıya başlamak üzere tekrar Kartepe'ye gitti. Kazı sırasında asistanları Halet Çambel ve Bahadır Alkım ile birlikte Fenike yazısı ve Hitit hiyeroglifiyle yazılmış yazıtlar buldu. Hitit hiyerogliflerinin çözümü için büyük bir adım olan bu keşif, üç dilli Rosetta Taşının bulunuşu kadar önemli bir olay sayılarak büyük yankı buldu.[1] Bossert, 1952'ye kadar Karatepe'deki kazılara başkanlık etti. 1952'den itibaren kazı başkanlığını Halet Çambel üstlendi. Bossert'in ilk evliliğinden kızı Eva Maria Bossert, eğitimini tamamlayarak 1952-1956 arasında kazı ekibine katıldı.[2]

1951-1953 yıllarında Heidelberg'de Carl Winter Üniversitesi'nde "Jahrbuch für Kleinasiatische Forschung" (Anadolu Araştırmaları Yıllığı)" adlı bilimsel dergiyi yayımlamaya başladı. Derginin üçüncü cildi 1955'te "Anadolu Araştırmaları" adını da alarak Eski Önasya Dilleri Kürsüsü tarafından çıkarılmış; üç numaralı cildin ikinci fasikülü 1959'da çıkmıştır.[3]

Bossert, İstanbul Üniversitesi'ndeki görevinden 1959 yılında emekliye ayrıldı ancak emekli olduktan sonra da Eski Önasya Dilleri Kürsüsü'nde ders vermeye devam etti.[4] 1961 yılında İstanbul'da geçirdiği kaza sonucu öldü.[5]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Evren, Burçak. "Bir efsaneydi o." Aydınlık gazetesi, 17 Nisan 2014. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018. 
  2. ^ Diaz-Andreau, Margarita; Sorensen, Stig; Louise, Marie. "Eva-Maria Bossert". Excavating Women:A History of Women in European Archeology. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018. 
  3. ^ Alparslan, Meltem Doğan; Alparslan, Metin; Dönmez, Şevket (2004). "Anadolu Araştırmaları ile Yeniden". Anadolu Araştırmaları. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018. 
  4. ^ Dönmez, Şevket; Alparslan, Meltem Doğan; Alparslan, Metin; Ezer, Sabahattin. "Eski Önasya Dilleri ve Kültürleri Kürsüsü Tarihçesi (1934-2002)". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Anadolu Araştırmaları Dergisi Cilt 0, Sayı 16, Oca 2002. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018. 
  5. ^ Sevimli, Mustafa İ. (6 Şubat 2012). "Gizemli Keşfin Hüzünlü Tanığı: Hürmüz". Magaradakiler.com. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hititler</span> Tunç Çağında Anadolu yarımadasının büyük çoğunluğunu egemenliği altına alan bir Hint-Avrupa kavmi

Hititler ya da Etiler, Tunç Çağı'nda Anadolu, Levant ve Kıbrıs'ta varlık göstermiş bir halk.

Manfred Osman Korfmann, Alman arkeolog.

<span class="mw-page-title-main">Kadirli</span> Osmaniyenin ilçesi

Kadirli, Akdeniz Bölgesi'nin Adana Bölümü'nde yer alan Osmaniye'ye bağlı bir ilçedir. Adana'nın doğusunda, Osmaniye'nin ise Kuzeybatısında, denizden ortalama 96 m yükseklikte konumlanır. Kadirli, Osmaniye il merkezine 46 km, Adana iline ise 96 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Halet Çambel</span> Türk eskrimci ve arkeolog

Halet Çambel, Türk arkeologdur.

<span class="mw-page-title-main">Kültepe</span> Eski yerleşke

Kültepe, Kayseri'de bulunan ve Kaniş (Kanesh) harabelerinin bulunduğu bir antik kent ve ören yeridir. 2014 yılından bu yana Türkiye'deki Dünya Mirası Alanları Geçici listesindedir. Ayrıca Hitit dilinin en erken izleri ile birlikte, MÖ 20. yüzyıla tarihlenen yazılı buluntularla, Hint-Avrupa dil ailesinin en eski izleri keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Luvice</span>

Luvice veya Luvi dili Anadolu dillerine mensup bir dildir. Aynı zamanda Hititlerin de hiyeroglif yazılarında kullandıkları dildir. Mısır ve Girit hiyeroglif yazısından farklı olan bu hiyeroglif yazısı, daha çok mühürlerde ve kaya anıtları gibi büyük yazıtlarda kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şarhöyük</span> Eskişehirin kuzeybatısında bir antik kent

Şarhöyük (Dorlion), Eskişehir ilinin kuzeybatısında, şehir merkezinin kuzeydoğusunda kalan antik yerleşimdir.

Güven Arsebük, akademisyen, arkeolog.

Ayşe Muhibbe Darga, Türk arkeolog.

<span class="mw-page-title-main">Karatepe (antik kent)</span> Osmaniye Kadirlide bir antik kent

Karatepe, Osmaniye ili Kadirli ilçesi sınırları içerisinde bulunan MÖ 8. yüzyılda, Geç Hitit Çağı’nda Hitit Kralı Asivatas tarafından kuzeyden gelecek saldırılara karşı bir sınır kalesi olarak kurdurduğu Asitivada (Aslantaş-Karatepe) Kalesi’nin çevresi günümüzde Açık hava Müzesi’dir. Karatepe Adana’nın yaklaşık 135 km doğusunda, Osmaniye iline 25 km Doğusundaki Aslantaş Baraj Gölü kenarındadır. Doğal bir tepenin üzerindedir. Toros Dağları’nın eteklerindedir. Karatepe eskiden bir kervan yoluna da hâkimdi.

<span class="mw-page-title-main">Nail Çakırhan</span> Türk şair, gazeteci ve mimar

Nail Çakırhan, Türk gazeteci, şair, uluslararası ödüllü mimar ve restoratördür.

Mehmet Celal Özdoğan, Türk arkeolog.

Domuztepe Höyüğü, Osmaniye il merkezinin 35 km. güneydoğusunda yer alan bir höyüktür. Günümüzde Aslantaş Barajı kıyısında yer alan höyüğü tarihöncesi yerleşim katları su altında kalmıştır.

Zincirli Höyük Gaziantep il merkezinin batısında, İslahiye ilçesinin 10 km. kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Amanos Dağları'ndan doğu - batı yönünde geçit veren Beyhan Geçidi'ndeki ovada, küçük bir bataklığın batı kenarındadır. Geç Hitit Dönemi buluntuları ile tanınmıştır. Antik adı Aramice'de Sam'al olup Geç Hitit Dönemi'nin en önde gelen metropollerinden biri ve bir kraliyet merkezi olarak bilinmektedir. Günümüzden 3 bin yıl önce 40 hektarlık bir alana yayılmış bir kentti. Zincirli Höyük kazılarında ele geçen Asur Kralı Esarhaddon'a ait bir kitabe, kentin Sam'al olduğunu doğrulamaktadır. Hitit İmparatorluğu'nun MÖ 1.200'lerden sonra çöküşü ardından Güneydoğu Anadolu Bölgesi - Kuzey Suriye genel yayılımında, tarihçilerin Geç Hitit Devletleri, Kuzey Suriye Krallıkları ya da Suriye - Hitit Devletleri olarak adlandırdıkları devletler kurulmuştu. Bu devletlerin başkentlerinde, kentin merkezini oluşturan yönetsel ve dinsel yapılar bir yükseltide kurulmuş, ayrıca tahkim edilmiş bir kale içinde yer alınmıştır. Kentler, çift sur ile çevrilidir. Zincirli kenti de bu başkentlere bir örnek oluşturmaktadır.

Karatepe-Arslantaş Höyüğü, Osmaniye ili, Kadirli İlçesi'nin 20 km. güney-güneydoğusunda yer alan bir höyüktür. Ceyhan Nehri'nin batı kıyısında bulunan tepe 22 metre yüksekliktedir. Tepe, bir yandan Ceyhan Vadisine, kuzeyden ise Andırın Ovası'na hakimdir. Diğer yandan Çukurova'dan gelip Toroslar'ı aşan, bugün de köylüler ve yörükler tarafından kullanılmaya devam edilen "Akyol" denilen eski kervan yoluna hakim durumdadır.

Hüseyindede Höyüğü, Çorum İl merkezinin güneybatısında, Sungurlu İlçesi'nin kuzeybatısında Yörüklü beldesinin 2,5 km. güneyinde yer alan bir höyüktür. Tepe, Hüseyindede Tepesi olarak da bilinmektedir. Kazılar sonucunda höyüğün bir Eski Hitit kült merkezi olduğu, kült yapılarının dışında başkaca yapı bulunmadığı ve Hüseyindede'nin geniş bir yerleşim olmadığı anlaşılmıştır.

Uluğ Bahadır Alkım;, Kazı, yüzey araştırmaları ve tarihi coğrafya çalış­malarıyla Anadolu arkeolojisine ve özellik­le Hitit döneminin aydınlatılmasına büyük katkıda bulunan arkeologtur.

Mahmut Akok müzeci, arkeolog ve restitüsyon uzmanı.

<span class="mw-page-title-main">Karatepe yazıtları</span>

Azatiwada yazıtı olarak da bilinen Karatepe yazıtları, Fenike ve Luvi metinlerinden oluşan ve Anadolu hiyerogliflerinin şifresinin çözülmesini sağlayan taş levhalar üzerine yazılmış iki dilli bir yazıttır. Eserler, 1946'da arkeologlar Helmuth Theodor Bossert (1889–1961) ve Halet Çambel (1916–2014) tarafından Türkiye'nin güneyindeki Karatepe'de keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi</span>

Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi, Türkiye'nin Osmaniye ilinde bulunan bir açık hava arkeoloji müzesidir. Müze, Karatepe antik kentinde yer almakta olup Karatepe mekânı, Aslantaş ise taş heykellerdeki aslan figürünü tanımlamaktadır. Alan aynı adı taşıyan bir millî parkın içinde yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.