İçeriğe atla

Helis Bulutsusu

Koordinat:Sky map 22sa 29d 38,55s; -20º 50' 13,6″
Helis Bulutsusu
Salma bulutsusu
Gezegenimsi bulutsu
Helis Bulutsusu görünür ışık fotoğrafı, Hubble Uzay Teleskobu
Kaynak: NASA, NOAO, ESA, Hubble Helis Bulutsusu Takımı
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızKova
Sağ açıklık (α)22sa 29d 38,55s[1]
Dik açıklık (δ)-20° 50′ 13.6″[1]
Görünür büyüklük (V)+13,5[1]
Mutlak büyüklük (V)6,58
Görünür boyutlar (V)25′[2]
Özellikler
Uzaklık695+98-52 Iy (213+30-16[3][4] pc)
Yarıçap (r)2,87 Iy (0.88 pc)[2]
Keşif
Karl Ludwig Harding (1824)
Katalog belirtmeleri
NGC 7293 • GC 4795 • ESO 602-PN22 • PK 36-57.1 • BD -21 6239
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Ayrıca bakınız: Bulutsu listeleri

Helis Bulutsusu (diğer adlarıyla Helix Bulutsusu, NGC 7293 veya Caldwell 63), Kova takımyıldızı yönünde bulunan oldukça büyük bir gezegenimsi bulutsu. Karl Ludwig Harding tarafından muhtemelen 1824'ten önce keşfedilmiştir. Bu bulutsu, parlak gezegenimsi bulutsular içinde Dünya'ya en yakın olanıdır.[5] Uzaklığı yaklaşık olarak 215 parsek yani 700 ışık yılıdır. Görünüşte Halka bulutsusu'na, boyutu, yaşı ve fiziksel özellikleri nedeniyle de Halter bulutsusu'na benzemektedir.[3] Helis, 2003'ten bu yana internette sıklıkla "Tanrı'nın gözü" olarak anılır.[6] Ünlü TV dizisi Battlestar Galactica'nın 15 Aralık 2006 tarihinde yayınlanan The Eye of Jupiter bölümünde Helis bulutsusuna muhtemelen bir gönderme vardır.

Genel bilgi

Helis Bulutsusu, bir yıldızın evriminin son aşamasındaki 'gezegenimsi' oluşumun tipik bir örneğidir. Yıldızın çevresindeki gazlar bizim bulunduğumuz noktadan alttaki bir helezon yapısına bakıyormuşuz gibi görünür. Bulutsunun merkezindeki yıldız, 30.000 yıl önce dış katmanlarını uzaya salmış olan çok sıcak (110.000 derece) bir beyaz cücedir. Merkezi yıldızda gözlenen kırmızılığı öylesine enerjiktir ki çevresindeki gazları bir floresans gibi aydınlatır. Helis Bulutsusu'nun iç kenarlarından alınan yakın çekim görüntüler, kökeni henüz bilinmeyen karmaşık gaz düğümlerini gözler önüne sermektedir.

Toz diski

Helis bulutsusu kızılötesi fotoğrafı Spitzer Uzay Teleskobu, 2007

NASA'nın Spitzer Kızılötesi Teleskobu, bulutsu'nun merkezinde, olası kuyrukluyıldız çekirdekleri gibi katı cisimlerin çarpışmasından oluşan tozlu bir disk belirlemiştir. Merkezdeki yıldızın uzaya püsküren dış katmanlarının çevredeki tozu süpürmüş olması gerekirdi. Ancak Spitzer teleskopu, yıldızdan 35-150 Astronomik birim[not 1] uzaklıkta bir disk oluşturan yoğun tozun varlığını belirlemiştir (Soldaki resmin merkezindeki kırmızı daire, çok küçük olduğu için net görüntülenemeyen diskin oluşturduğu parlama). Astronomlar bu tozun, bizim Güneş Sistemimizin dış sınırlarındaki Kuiper kuşağı'ndakiler gibi katı cisimlerin çarpışmasının kalıntısı olduğu görüşündeler. Eğer şimdi beyaz cüce olan orijinal yıldızın çevresinde bir zamanlar büyük kütleli gezegenler dolaşıyorduysa, yıldızın dış katmanlarını uzaya salarak kütle kaybetmesi nedeniyle yörüngelerinin karmaşaya kapılması, bunun da Helis'deki Kuiper Kuşağı benzerini karıştırmış olması ve nisbî çok sayıda çarpışmaya yol açmış olması olasılık olarak düşünülmektedir. Ayrıca, hareketlendirilen enkazın bir kısmının beyaz cüce üzerine düşmüş olması gerekir. Bu da şimdiye kadar tam anlaşılamayan bir olguya; beyaz cücenin yaydığı olağandışı ölçekte X-ışınlarına bir açıklama getirmektedir.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b c "SIMBAD Astronomical Database". NGC 7293 için sonuçlar. 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2006. 
  2. ^ a b O'Dell, C. R.; McCullough, Peter R.; Meixner, Margaret (2004). "Unraveling the Helix Nebula: Its Structure and Knots". The Astronomical Journal. 128 (5). ss. 2339-2356. doi:10.1086/424621. 
  3. ^ a b O'Dell, C. R.; Balick, B.; Hajian, A. R.; Henney, W. J.; Burkert, A. (2002). "Knots in Nearby Planetary Nebulae". The Astronomical Journal. 123 (6). ss. 3329-3347. doi:10.1086/340726. 
  4. ^ Harris, Hugh C.; Dahn, Conard C.; Canzian, Blaise; Guetter, Harry H.; Leggett, S. K.; Levine, Stephen E.; Luginbuhl, Christian B.; Monet, Alice K. B.; Monet, David G.; Pier, Jeffrey R.; Stone, Ronald C.; Tilleman, Trudy; Vrba, Frederick J.; Walker, Richard L. (Şubat 2007), "Trigonometric Parallaxes of Central Stars of Planetary Nebulae", The Astronomical Journal, 133 (2), ss. 631-638, doi:10.1086/510348, 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Şubat 2009 
  5. ^ Hora, Joseph L.; Latter, William B.; Smith, Howard A.; Marengo, Massimo (2006). "Infrared Observations of the Helix Planetary Nebula". The Astrophysical Journal. 652 (1). ss. 426-441. doi:10.1086/507944. 
  6. ^ "Urban Legends Reference Pages". The Eye of God. 4 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2007. 
  7. ^ Sky & Telescope, Mayıs 2007

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ kısaca AB denen bir Astronomik Birim, Dünya'nın Güneş'ten ortalama uzaklığı = 150 milyon km
  1. ^ ortalama(207+46-24,[1] 219+27-21[2]) = ((207 + 219)/2) +((462 + 402)0.5/2)-((242 + 212)0.5/2) = 213+30-16
  2. ^ 13,5 görünür parlaklık - 5∙(log10(242 pc uzaklık) - 1) = 6,58 mutlak parlaklık

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Helis Bulutsusu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Liste

  1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ODelletal2002 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Harrisetal2007 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gezegenimsi bulutsu</span>

Gezegenimsi bulutsu veya gezegenimsi nebula, yaşamının son evresinde bulunan bir kırmızı devin yaydığı parlak bir iyonize gazdan oluşan salma bulutsusu türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Bulutsu</span> Yıldızlararası bulut cisimleri

Bulutsu, iyonize, nötr veya moleküler hidrojen ve kozmik tozdan oluşabilen, yıldızlararası ortamın belirgin bir şekilde ışıldayan kısmıdır. Bulutsular genellikle Kartal Bulutsusu'ndaki "Yaratılış Sütunları" gibi yıldız oluşum bölgeleridir. Bu bölgelerde gaz, toz ve diğer malzemelerin oluşumları bir araya gelerek daha yoğun bölgeler oluşturur ve bu yoğun bölgeler daha fazla madde çekerek sonunda yıldızları oluşturacak kadar yoğun hale gelirler. Geri kalan malzemenin ise gezegenler ve diğer gezegen sistemi nesnelerini oluşturduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo Bulutsusu</span>

NGC 2392, İkizler takımyıldızı yönünde bulunan çift kutuplu bir gezegenimsi bulutsu. Adını, Eskimo parkalarının çevresi yumuşak kabarık tüylü başlığı ve ortasında insan yüzünü andıran şeklinden dolayı almıştır. 1787 yılında William Herschel tarafından keşfedilmiştir. 2000 yılında Hubble uzay teleskobu sayesinde görüntülerine ulaşılmıştır. İçerdiği gaz bulutlarının karmaşık yapısı henüz tam olarak anlaşılamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kedi Gözü bulutsusu</span> Ejderha takımyıldızı yönünde bulunan gezegenimsi bulutsu

Kedi Gözü bulutsusu, Ejderha takımyıldızı yönünde bulunan bir gezegenimsi bulutsu. Yapısal açıdan, bilinen en karmaşık bulutsulardandır; Hubble Uzay teleskobu ile düğümler, püskürtmeler ve yaysal yapılar gözlemlenmiştir. Merkezinde, 1000 yıl önce dış zarfını kaybederek bulutsuyu üretmiş olan parlak ve sıcak bir yıldız vardır.

<span class="mw-page-title-main">Halka bulutsusu</span>

Ünlenen adıyla "Halka Bulutsusu" Çalgı takımyıldızının kuzeyinde bulunan ve kataloglarda Messier 57, M57 veya NGC 6720 olarak yer alan gezegenimsi bulutsudur.

<span class="mw-page-title-main">Baykuş Bulutsusu</span>

Baykuş Bulutsusu Büyük Ayı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 2.030 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsudur. Pierre Méchain tarafından 16 Şubat 1781 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halter Bulutsusu</span>

Halter Bulutsusu Tilkicik takımyıldızında yaklaşık olarak 1360 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsudur.

<span class="mw-page-title-main">Satürn Bulutsusu</span>

Satürn Bulutsusu Kova takımyıldızında bulunan gezegenimsi bulutsu.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3132</span> Yelken takımyıldızı yönünde bulunan parlak bir gezegenimsi bulutsu

NGC 3132 Yelken takımyıldızı yönünde bulunan parlak bir gezegenimsi bulutsu. Mevcut spektroskopik verilerle gaz kabuğu 24 km−1 hızla genişlemektedir. Dünya'dan yaklaşık uzaklığı 610 pc. veya 2.000 ışık yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">IC 4406</span>

IC 4406, Kurt'un batı sınırında Kurt takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 2000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsu. Toz bulutları ve yumru benzeri bir şekli vardır. Ancak buna rağmen Dünya'dan bakıldığında dikdörtgen şeklinde görülür. Bu, bizim bakış açımızdan silindiri yandan görmemizin bir sonucudur. Eğer IC 4406 tepeden görülebilseydi büyük ihtimalle Halka Bulutsusu'na benzeyecekti.

<span class="mw-page-title-main">NGC 2440</span>

NGC 2440 bizim gökadamızdaki birçok gezegenimsi bulutsudan birisidir. Merkezi yıldız, HD62166 muhtemelen en iyi bilinen beyaz cüce yıldızdır. Bulutsu, Pupa takımyıldızında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 6302</span>

NGC 6302, Akrep takımyıldızı'nda yaklaşık olarak 4.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan çiftkutuplu bir gezegenimsi bulutsudur. Bu, gözlenmiş en ilginç ve karmaşık gezegenimsi bulutsulardan birisidir. NGC 6302 orta yıldızlı bir galaksinin en sıcak cismidir, tayf bilgileri merkezindeki yıldızın yüzey sıcaklığını 200.000 °K olarak göstermektedir ki bu da bulutsuyu oluşturan yıldızın çok büyük bir yıldız olduğunu gösterir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 7662</span>

NGC 7662, Andromeda takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 1.800 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsu. Wilhelm Herschel tarafından 6 Ekim 1784 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 6537</span>

NGC 6537, Yay takımyıldızı'nda bulunan bir gezegenimsi bulutsu.

<span class="mw-page-title-main">Vatoz Bulutsusu</span>

Vatoz Bulutsusu Sunak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 18.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan, bilinen en genç gezegenimsi bulutsudur.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Halter Bulutsusu</span>

Küçük Halter Bulutsusu, Kahraman takımyıldızında tahminen 1.700 ila 15.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir gezegenimsi bulutsudur. Pierre Méchain tarafından 5 Eylül 1780 tarihinde keşfedildi. Messier Kataloğu'ndaki yalnızca dört gezegenimsi bulutsudan biri olan Messier 76, en soluk Messier cisimlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Mz 3</span>

Mz 3 , Cetvel takımyıldızı yönünde bulunan genç çiftkutuplu bir gezegenimsi bulutsu. Mz 3, 1922 yılında Donald Howard Menzel tarafından keşfedilmiştir. Menzel 1922

<span class="mw-page-title-main">NGC 6781</span>

NGC 6781, Kartal takımyıldızı yönünde bulunan bir gezegenimsi bulutsu. John Herschel tarafından 1830 yılında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ön gezegenimsi bulutsu</span>

Ön gezegenimsi bulutsu (PPN), bir yıldızın geç asimptotik dev kolu (LAGB) evresi ve sonraki gezegenimsi bulutsu evresi arasındaki kısa ömürlü bir bölümde yer alan gök bilimsel bir nesnedir. Ön gezegenimsi bulutsu, kuvvetli kızılötesi radyasyon yayan bir yansıma bulutsusu türüdür. Bu, orta kütleli yıldızların yaşam döngüsü içindeki son yüksek parlaklık evresinin ikinci aşamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orion Bulutsusu</span> Avcı takımyıldızı bölgesinde, Avcı Kuşağının güneyinde yer alan dağınık bir bulutsu

Orion Bulutsusu, Samanyolu içerisinde Avcı takımyıldızı bölgesinde, Avcı Kuşağı'nın güneyinde yer alan dağınık bir bulutsudur. En parlak bulutsulardan olan Orion yaklaşık 24 ışık yılı çapındadır ve gece çıplak gözle görülebilir. Dünya'ya en yakın yıldız oluşum bölgesidir ve yaklaşık olarak 1.270 ışık yılı uzaklıktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.