Hekimhan
| Hekimhan | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Malatya |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | İbrahim Cesur [1] |
| • Belediye başkanı | Mehmet Şerif Yıldırım (Cumhuriyet Halk Partisi)[2] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1844 km² |
| Rakım | 1050 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 22.867 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 16.965 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 44400 |
| İl alan kodu | 422 |
| İl plaka kodu | 44 |
Resmî site https://www.hekimhan.bel.tr/ | |
Hekimhan, Malatya ilinin bir ilçesidir. "Hekimin Hanı" olarak anılmış, adı zamanla değişmiştir.
İlçenin en yüksek noktası, kuzeyinde yer alan Zurbahan dağıdır (2091 m). İlçenin tarihi binaları arasında Taşhan kervansarayı (Selçuklu döneminden), bir hamam ve bir camii (Osmanlı döneminden) sayılabilir.
Tarihçe
Kangal'dan çıkan bir kafile veya kervan, eskiden Alacahan'a, sonra Hasançelebioğlu Hanı'na, oradan Küllühan'a, oradan da Hekimhan'a gelirdi. Malatya'ya gitmek için de Hasani Patrik Hanı'na uğrayarak (şimdiki Fethiye'ye) düzlük ortasındaki Yazıhan'dan Malatya'ya varırdı.
Hekimhan'ın da geçmişinden de anlaşılacağı üzere, bir ulaşım ağının içerisinde bulunmasından dolayı, uygun şartlara sahip bir konaklama bölgesi olarak tespit edilmesi ve revize edildikten sonra, meskun mahal olması fikri ve kuruluşu; Köprülü zamanında yapılan ve tüm Anadolu 'yu kapsayan bu revizyon sürecine rastlar. Buna ek olarak bir rivayete göre de Taşhan'daki bu revizyon IV. Mehmet'in Bağdat seferi sırasında yaptırdığı yol üzerinde olmasından kaynaklanmaktadır. Malazgirt Zaferi 'yle birlikte, Danişmendliler'den sonra Malatya'yı yurt edinen Selçuklular dönemi Malatya 'nın altınçağı olmuştur. Şehir, mimarî eserlerle süslenmiş, halkın yüzü gülmüş, birçok bilgin Malatya 'ya gelip yerleşmiştir. Bugün Malatya çevresindeki birçok eser, bu devrin bize kadar gelebilen armağanlarıdır. Günümüzde Taşhan diye anılan ve ilçenin kuruluşu hakkındaki en kesin kanıya varabileceğimiz 3 adet kitabeyi barındıran hanın 1.kısmı olan kuzeydeki eski kısmı da Selçuklular devrinde, giriş kapısı üzerindeki 3 ayrı yazı (Bu kitabenin sol kenarı Ermenice, orta Selçuklu, sağ kenarı da Süryanice olarak yazılmıştır. Bu yazılar birbirlerini teyid eder mahiyettedir.) ile yazılmış kitabesinden Selçuklu sülüsü ile yazılı olanına göre;
1218 Miladi 615 Hicri yılında, tahta çıkmadan önce Malatya Valisi olarak vazifelendirilmiş olan 2.Kılıçarslan'ın torunu, 1. Gıyasettin Keyhüsrev'in oğlu Anadolu Selçuklu Sultanı 1. İzzettin Keykavus (1219 - 1237) tarafından devrin ünlü doktorlarından Malatyalı Ebu-l Hasan Ela-Şamas El Hekim Selim El-Malati 'ye yaptırılmıştır. Ve daha sonra da onun hekimliğine vurgu yapılarak yapıya halk arasında ' Han-ı Hekim ' yani Hekimin Hanı denilmeye başlanmıştır.
Selçuklu Sultan Hanlarının geleneklerini devam ettiren yapı, önde revaklı kare avlu, avluyu takiben de hol kısmından oluşur. Dikdörtgen planlı ve avlulu, eyvanlı yapı grubundadır. Eski Malatya 'daki büyük hanın stilindedir. Yukarıda anlamı açıklanan ve ilk bölümün giriş kapısının üstünde bulunan kitabe dışında bir de hanın avlulu kısmının inşa kitabesi bulunmaktadır. Bu kitabe Selçuklular zamanında yapılan bölümün giriş kapısının üzerine yerleştirilmiştir.
Handaki 3.kitabe Osmanlı devrindeki tamir kitabesidir. Bu kitabe kapalı kısmın, giriş kapısının sivri kısmının üzerindedir. Üzerindeki 1071 Miladi senesinin muharrem ayı, 1160 senesinin Eylül ayına isabet eder. Avlunun çevresindeki bu 2.kısım kitabedeki tarihten de anlaşılacağı üzere, IV. Mehmet 'in saltanat yıllarında Köprülü Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Burası şimdiki iş yerleri olarak kullanılan kısımdır. Ölçüleri birbirini tutmayan odalarca sarılmıştır. Odaların üstü beşik tonazlarla örtülü olup içlerinde birer ocak vardır. Bu yerler Köprülü Devrinde günümüzdeki hükûmet daireleri yerine devlet iaşe konağı olarak kullanılmak üzere inşa edilmiştir. Kaza çevresindeki topraklar da vakıf arazisi olarak ayırtılmıştır. Bu topraklar tapu kayıtlarında bugün bile Köprülü Mehmet Paşa 'nın üzerine kayıtlı olarak görülmektedir.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[4] | 30.890 | 2.351 | 28.539 |
| 1935[5] | 35.090 | 2.768 | 32.322 |
| 1940[6] | 35.172 | 1.920 | 33.252 |
| 1945[7] | 35.099 | 2.074 | 33.025 |
| 1950[8] | 36.125 | 2.504 | 33.621 |
| 1955[9] | 38.816 | 3.035 | 35.781 |
| 1960[10] | 42.004 | 3.546 | 38.458 |
| 1965[11] | 44.548 | 4.288 | 40.260 |
| 1970[12] | 49.604 | 7.849 | 41.755 |
| 1975[13] | 51.330 | 11.818 | 39.512 |
| 1980[14] | 48.824 | 11.355 | 37.469 |
| 1985[15] | 44.106 | 11.579 | 32.527 |
| 1990[16] | 42.467 | 13.612 | 28.855 |
| 2000[17] | 42.515 | 13.206 | 29.309 |
| 2007[18] | 23.739 | 7.708 | 16.031 |
| 2008[19] | 25.479 | 7.802 | 17.677 |
| 2009[20] | 25.548 | 7.734 | 17.814 |
| 2010[21] | 24.353 | 7.588 | 16.765 |
| 2011[22] | 25.105 | 7.069 | 18.036 |
| 2012[23] | 25.629 | 6.784 | 18.845 |
| 2013[24] | 22.181 | 22.181 | veri yok |
| 2014[25] | 19.946 | 19.946 | veri yok |
| 2015[26] | 18.616 | 18.616 | veri yok |
| 2016[26] | 17.584 | 17.584 | veri yok |
| 2017[26] | 16.735 | 16.735 | veri yok |
| 2018[26] | 22.867 | 22.867 | veri yok |
| 2019[26] | 18.345 | 18.345 | veri yok |
| 2020[26] | 16.965 | 16.965 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ağız (Şive)
Türkçenin Hekimhan ilçesinde kullanılan konuşma dili Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:
Ünlü Hekimhanlılar
- Oktay Kaynarca (d. 1965), Oyuncu, yapımcı,sunucu
- Mehmet Seyfi Oktay (d. 1934), Siyasetçi, eski adalet bakanı
- Eflatun Cem Güney (d. 1896 ö. 1987), Yazar
- Behçet Oktay (d. 1957 ö. 2009), Eski özel harekât daire başkanı
- Oğuzhan Asiltürk (d. 1935 ö. 2021), eski içişleri bakanı ve siyasetçi
- Kaya Kuzucu (d.1961), Türk Halk Müziği sanatçısı
- Kerem Kınık (d.1970), Türk doktor, Türk Kızılay eski başkanı
Kaynakça
- ^ "Kaymakam İbrahim CESUR". www.hekimhan.gov.tr. 11 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2024.
- ^ BAĞDAT/MALATYA, (DHA), Recep (30 Ocak 2024). "Hekimhan Belediye Başkanı Turan Karadağ, CHP'den istifa etti". Hürriyet. 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Hekimhan Nüfusu - Malatya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Malatya Hekimhan Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
- Hekimhan Kaymakamlığı 9 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hekimhan Belediyesi 25 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
