C, yapısal bir programlama dilidir. Bell Laboratuvarları'nda, Ken Thompson ve Dennis Ritchie tarafından UNIX işletim sistemini geliştirebilmek amacıyla B dilinden türetilmiştir. Geliştirilme tarihi 1972 olmasına rağmen yaygınlaşması Brian Kernighan ve Dennis M. Ritchie tarafından yayımlanan "C Programlama Dili" kitabından sonra hızlanmıştır. Günümüzde neredeyse tüm işletim sistemlerinin yapımında %95'lere varan oranda kullanılmış, hâlen daha sistem, sürücü yazılımı, işletim sistemi modülleri ve hız gereken her yerde kullanılan oldukça yaygın ve sınırları belirsiz oldukça keskin bir dildir. Keskinliği, programcıya sonsuz özgürlüğün yanında çok büyük hatalar yapabilme olanağı sağlamasıdır. Programlamanın gelişim süreciyle beraber programlamanın karmaşıklaşması, gereksinimlerin artması ile uygulama programlarında nesne yönelimliliğin ortaya çıkmasından sonra C programcıları büyük ölçüde nesne yönelimliliği destekleyen C++ diline geçmişlerdir.
C++, Bjarne Stroustrup tarafından 1979 yılında Bell Laboratuvarları'nda geliştirilmeye başlanmış, C'yi kapsayan ve çok paradigmalı, yaygın olarak kullanılan, genel amaçlı bir programlama dilidir.
QuickBASIC, QBASIC ya da QB, Microsoft şirketi tarafından geliştirilmiş, Microsoft QuickBASIC isimli programlama dilinin belli özellikleri çıkarılarak sadeleştirilmiş halidir. MS-DOS işletim sisteminin belli sürümlerinin parçası olarak sunulmuştur. Adından da anlaşılacağı üzere, yapısal bir BASIC türevidir.
Java, Sun Microsystems mühendislerinden James Gosling tarafından geliştirilmeye başlanmış açık kaynak kodlu, nesneye yönelik, platform bağımsız, yüksek verimli, çok işlevli, yüksek seviye, hem yorumlanan hem de derlenen bir dildir.
Derleyici, kaynak kodu makine koduna dönüştüren yazılımdır. Bir programlama dilinin derleyicisi, o programlama dili kullanılarak yazılmış olan kodu hedef işlemci mimarisine göre uygun şekilde makine koduna derler ve genellikle çıktı olarak yürütülebilir dosyanın oluşturulmasını sağlar. Bu eyleme derleme denir. Bir başka ifadeyle derleyici, bir tür yazı işleyicidir; girdi olarak yazı alır ve çıktı olarak yazı verir.
Makine dili, mikroişlemci ya da mikrodenetleyici gibi komut işleme yeteneğine sahip entegrelerin işleyebilecekleri, yapısına göre değişebilen ama genellikle her biri 8 adet 0-1'den (bit) ibaret komutlardan oluşan dile verilen addır. Her bir komutun mnemonic olarak adlandırılan bir tanımı ve işlem kodu olarak adlandırılan bir sayı karşılığı vardır. Mnemonic'ler, op kodun ne işe yaradığını hatırda tutmaya yarar. Örneğin Z-80 mikroişlemcisinde bir alt yordamı çağırmak için kullanılan komutun mnemonic'i Call NNdir ve program yazarken Call NN mnemonic'inin işlem kodu olan "205" sayısı programa konur. Yani bir makine dili program 205 14 45 195 22 15 gibi ardışık sayılardan, daha doğrusu bu sayıların binary karşılığı olan 0 ve 1'lerden oluşur.
Yama, bilgisayar programlarında oluşan bir hatayı ya da programın içeriğindeki hatalı bir fonksiyonu düzelten bir programcıktır. Genelde bilgisayarlardaki en büyük güvenlik sorunlarından olan yazılım açıklarına müdahale amacıyla kullanılır.
Make dosyaları bir formdan diğerini çevirme işlemini otomatikleştiren bir araçtır. Bu işlemi, çevrilecek programların ihtiyaç duyacağı diğer programları kontrol ettikten sonra gerekli programları çalıştırarak çevirme işlemini gerçekleştirir. Çevrilen programı çalıştırmak için ihtiyaç duyulan diğer programlara bağımlılıklar denir. Unix/Linux tabanlı işletim sistemlerinde, kaynak kodu nesne koduna derlerken ve nesne kodlarını çalıştırılabilir (executable) ve kütüphane (library) dosyalarına bağlarken (linking) sıklıkla kullanılır. Bağımlılık grafiğini çıkarmak için "Makefile" ismi verilen bir dosya kullanır ve shell'e geçirilmek üzere kullanılan betikleri (script) oluşturur.
Çapraz Derleyici üzerinde çalıştığı platformdan farklı olan platformlar için çalıştırılabilen kodlar üreten derleyicidir. Böyle bir araç, erişiminizde olmayan bir platform için kod derlenmesi gerektiğinde ya da böyle bir platform üzerinde kod derleme işleminin yapılmasının imkânsız olduğu durumlarda faydalı olabilir.
GNU Binutils farklı nesne dosya formatlarının içerisindeki nesne kodlarının işlenmesi amacı ile kullanılan programlama araçlarının oluşturduğu bir pakettir. Şu anda kullanılan güncel versiyonu Cygnus Solutions' daki programcılar tarafından BFD kütüphanesi kullanılarak yazılmıştır. Tipik kullanımı GCC, make ve GDB ile birlikte gerçekleştirilir.
Assembly dili, bir işlemcinin komut kümesi üzerine tanımlanmış alt seviye bir dildir. Assembly dili kolay hatırlanabilir semboller tanımlar ve böylece işlemcinin makina koduna karşılık gelen sayı dizilerinin bilinmesine gerek kalmaz. Assembly dili, platformdan bağımsız yüksek seviyeli programlama dillerinin aksine, işlemci mimarisine bağımlıdır. Tipik uygulamaları; cihaz sürücüleri, alt seviyeli dahili (embedded) ve gerçek zamanlı sistemlerdir. Bır assembly programı assembler kullanılarak makine koduna çevrilir.
Programlama ya da diğer adı ile yazılımlama, bilgisayarın donanıma nasıl davranacağını anlatan, bilgisayara yön veren komutlar, kelimeler, aritmetik işlemlerdir. Diğer bir tanımla programlama, bilgisayar programlarının yazılması, test edilmesi ve bakımının yapılması sürecine verilen isimdir.
Bağlayıcı (linker), derleme veya assembly sonucu oluşan object dosyalarını bir çalıştırılabilir dosyaya veya kütüphaneye dönüştüren yazılımdır.
Java Sanal Makinesi (JSM), Java platformunun nesne modülü formatı olan class uzantılı sınıf dosyalarının belleğe yüklenip çalıştırılması için gereken hizmetleri sunan bir sistem programıdır ve temel görevinin sınıf dosyalarını yorumlamak olduğu söylenebilir. Ancak, JSM'ni salt bir yorumlayıcı olarak görmek büyük haksızlık olur. Zira, yorumlama ile birlikte JSM'nin şu görevleri de vardır.
- Belleğe yükleme ve çalıştırma sırasında güvenlik denetimlerinin yapılması
- Sınıf dosyalarının çalıştırılması esnasında yığın bellekte oluşabilecek çöplerin toplanması
- Yorumlamanın getirdiği çalışma hızındaki düşüşü azaltmak amacıyla kodun anında derleme kullanılarak daha hızlı çalıştırılması (seçimlik)
Bytecode, -aynı zamanda taşınabilir kod olarak da bilinir- bir yorumlayıcı tarafından çalıştırılabilir ve aynı zamanda makine diline derlenebilir durumdaki komut setinin isimlendirilmesinde kullanılmaktadır. Komutlar yazılım tarafından işlendiği için, oldukça karmaşık olabilir, ancak alışılagelmiş donanım komutlarına benzemez. Sanal yığıt makineleri genellikle en yaygın şekilde bulunan çeşitleridir, ancak sanal yazmaç makineleri de yapılmıştır. Farklı kısımları genellikle farklı dosyalarda saklanır, ancak çalışma zamanında dinamik olarak belleğe yüklenirler. Okunabilir kaynak kodlarından farklı olarak bytecodelar, tip, geçerlilik alanı ve program nesnelerinin derinliklerinin işlenmesi sonucu ortaya çıkan sayısal kodlar, sabitler ve referanslardan oluşur.
CoffeeScript kaynaktan kaynağa derleme yapan ve JavaScript kodu üreten bir geliştirme aracıdır. Sözdizimi Python ve Ruby dillerine benzer, kod blokları girintiler ile ayrılır, JavaScript'in satır sonlarında noktalı virgül kullanma gibi yazım kurallarını da içermez, bu nedenle okunması kolaydır. Kullandığı bazı sözcükler ve yapılar sayesinde JavaScript ile uzun yazılabilecek ve okunaksız hale gelecek kodları neredeyse 3/1 oranında kısaltabilir ve kolay okunabilme imkânı sunar. Derleme işlemi çalışma zamanında değil geliştirme aşamasında yapıldığından tarayıcılarda performans kaybı söz konusu değildir.
Dart, ilk kez Google tarafından geliştirilen ve daha sonraları ECMA tarafından standart (ECMA-408) haline getirilen açık kaynaklı ve genel-amaçlı bir programlama dilidir. Dart dili kullanılarak web, sunucu, mobil uygulamalar ve IoT cihazları geliştirilebilir.
Bilgisayar bilminde kütüphane, bir bilgisayar programını çalıştırmak için yazılım geliştirme sırasında kullanılan salt okunur kaynaklardan oluşan bir koleksiyondur.
JIT ; bilgisayar kodunu çalıştırmanın bir yoludur. Yürütülmeden önce bir program yürütülürken çalışma zamanında derleyici içerir. Genellikle bu, kaynak kodu ve daha sonradan makine diline bytecode kod çevirisini içerir ve bu kod doğrudan doğruya çalıştırılır. Bir JIT derleyicisi uygulayan bir sistem genellikle yürütülen kodu sürekli olarak analiz eder, daha sonra derleme veya tekrar derlemeden elde edilen hızlanmanın bu kodun derlenmesinin yükünden daha ağır olacağı kod bölümlerini tanımlar.
AOT derlemesi C veya C++ gibi daha üst düzey bir programlama dili, Java bytecode veya .NET Framework Ortak Ara Dil kodu gibi bir ara temsilciliğin yerli bir makine diline derleme eylemidir. Sonuçta ortaya çıkan ikili dosya yerel olarak çalıştırılabilir.