İçeriğe atla

Heciyê Cindî

Heciyê Cindî
Heciyê Cindî
Doğum18 Mart 1908(1908-03-18)
Yemençayır, Kars Oblastı, Rus İmparatorluğu
Ölüm1 Mayıs 1990 (82 yaşında)
MilliyetSovyet Kürdü
VatandaşlıkSovyetler Birliği
Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
MeslekYazar, araştırmacı, filolog
Etkin yıllar1930-1990
Önemli eser(ler)Kürt Halk Masalları
Yeni Sabah
Kürt Folklorü
Yardım
DinYezidi

Heciyê Cindî veya Hajiye Jndi (18 Mart 1908, Kars - 1 Mayıs 1990), Sovyet Kürdü yazar, araştırmacı ve filologdur.

Yaşamı

Cindî, 18 Mart 1908'de Yezidi bir ailenin çocuğu olarak o dönem Rus İmparatorluğu toprağı olan Kars Oblastı'ın Yemençayır köyünde doğdu. 1878'de Kars'ta yaşayan ailesi I. Dünya Savaşı ve sonrasında Osmanlı ve Rus (daha sonra Sovyet) müdahaleleri nedeniyle Ermenistan'ın Qundexsaz ve Elegez köylerine göç eder. Heciyê Cindî bu süreçte bir erkek kardeşi dışında tüm ailesini hastalık ve katliamlarda kaybeder. 1919'da Aleksandropol'daki Amerikan yetimhanesine yerleşti, ardından 1926'da Leninakan'a alındı.[1]

1929-30 yılları arasında Qundexsaz ve Elegez'de eğitim gördü ve 1930 yılında Sovyet Kürt gazetesi Riya Teze'nin kültür servisinin başına geçti. Bu dönemde Erivan Radyosu'nun Kürtçe bölümünde haber sunuculuğu yaptı. 1933'te Ermenistan Yazarlar Birliği'ne girdi ve sonraki süreçte Sovyet Yazarlar Kongresi'ne katıldı. 18 Mart 1937'de Büyük Temizlik kapsamında casusluk, milliyetçilik, karşı-devrimcilik suçlamalarıyla cezaevine gönderildi. Bir yıl sonra Ermeni entelektüellerinin kampanyaları sayesinde serbest bırakıldı ve suçlarından azledildi. Ancak eski işlerinde çalışmasına izin verilmedi, Aleksander Fadeyev'in yardımı ve desteği ile edebi eserlerinin yazımına devam etti.[2]

1940 yılında "Kürt folkloru" konusuyla felsefe doktorasını tamamladı. 1941 yılında Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hükûmeti, aldığı 909 sayılı kararla Şemo-Marogulov alfabesini iptal edip, Kiril alfabesini kullanma zorunluluğu getirdi[3] ve Cindî'den Latin alfabesi harflerinden oluşan Kürt alfabesini Kiril alfabesine çevirmesi istendi.[4] Cindî çalışmalarını 1946 yılında tamamladı ve yeni alfabeyi aynı yıl yayınladı. Bu alfabe Ermenistan SSC'deki, Gürcistan SSC'deki ve birkaç Orta Asya sovyet cumhuriyetlerindeki Kürtçe eğitimlerde kullanıldı.[5] Yeni alfabe ayrıca gazeteler, kitaplar ve ders materyallerinde de kullanıldı.

1959 yılında Ermenistan Bilimler Akademisi'nin Doğu Bilimleri departmanında çalışmaya başladı. 8 yıl Kürdoloji bölümü başkanlığı yaptı.

1968'den 1974 yılına kadar Kürt edebiyatı ve Kürtçe konularında Erivan Üniversitesi'nde dersler verdi. Folklor ve edebiyat üzerine 15 kitap, okullar için 33 ders kitabı, 19 çeviri ve pedagojide 7 kitap olmak üzere birçok kitap yazdı ve tercüme etti.

Heciyê Cindî 1 Mayıs 1990 günü öldü.

Eserleri

Heciyê Cindî'nin ilk eserleri 1930'da basıldı. 1930'larda Kürt okulları için kitaplar yazdı. İlki 1961 yılında yayımlanan altı ciltlik "Kürt Halk Masalları" (Һ'ьк'йатед щьмаә'тә к'ӧрдие), "Yeni Sabah" (Сьва т'әзә) ve "Kürt Folkloru" (Фолклора кӧрманщие) gibi eserler çalışmalarından bazılarıdır.[6] Cindî, Kürt folkloru ve edebiyatı üzerine bilimsel çalışmalar yaptı. Aynı zamanda Sovyet Kürt yazarları ve şairlerinden tercümeler yaptı. 1967'de tarihi romanı "Yardım"ı (На помощь) yayınladı [7]

Heciyê Cindî'nin yayımlanmış 110'dan fazla kitap, koleksiyon ve çeşitli edebi eserleri vardır.[] Halen yayımlanmamış eserleri de mevcuttur.[]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "АДЖИ́Э ДЖИ́НДИ" (Rusça). 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017. 
  2. ^ Hewarî, Novel, s. 422, Roja Nû Publishers, Stockholm, 1999. ISBN 91-7672-045-4
  3. ^ "Kürt diyarının Bilinmeyen Saklı Tarihi". 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017. 
  4. ^ Kurmanji Folklore, Emînê Evdal, 1936.
  5. ^ Mesele û Xeberokên Cimeta Kurda, s. 800, 1985.
  6. ^ "Heciyê Cindi - SARA Distribution". 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020. 
  7. ^ Hikayetên Civata Kurdan, Erivan, 1959. (Re-published by Apec, 112 s., İsveç, 1996. ISBN 91-87730-94-4

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Kürt edebiyatı, Kürtçe ile yaratılmış sözlü ve yazılı edebi eserleri kapsayan edebiyat. İslam öncesi Kürt edebiyatına dair hiçbir bilimsel bulgu ve bilgi yoktur. Kürt anlatılarının büyük bir kısmı sözlü şekilde yayılmış ve bu sözlü edebiyat bugün de sürmektedir. 20. yüzyılın başına kadar olan yazılı edebiyat ise şiir şeklindedir. Nesrin gelişmesi ise daha çok politik ve sosyal gelişmeler sayesinde olmuştur. Avrupa ülkelerine göçün artmasıyla birlikte yüzü kendi topraklarındaki gelişmelere dönük olan yeni bir tür sürgün edebiyatının da geliştiği görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Erebê Şemo</span>

Erebê Şemo (Rusça: Arab Şamoyeviç Şamilov, Sovyet Kürdü yazar. İlk Kürtçe roman olan Şivanê Kurmanca’yı kaleme almıştır. Kürt romanının babası Şemo, latin harflerinden oluşan Kürtçe alfabenin de mimarlarından biri olmuştur. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Emektar Kültür İşçisi ve Kızıl Bayrak Nişanı gibi ödüllerin sahibidir. 1930'lu yılların başlarında oluşturulan Kürtçe alfabe Şemo-Marogulov alfabesinin hazırlıyıcılarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'daki Kürtler</span>

Ermenistan Kürtleri, büyük kısmı I. Dünya Savaşı esnasında Kars'tan Ermenistan'a göçen Kürtlerden oluşur. Kürt nüfusunun ezici çoğunluğu Yezidi dinine mensup olmakla beraber kalan kısmı Şii Kürtlerden oluşur.

Nado Mahmudov, Sovyet Kürdü yazar ve siyasetçi, SSCB Yüksek Sovyeti 1. dönem milletvekili, Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ulaştırma bakanı yardımcısı, kamu hizmetleri komiseri, belediye ekonomisi ve pamuk üretiminden sorumlu devlet komitesi başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Kanate Kurdo</span> Kürt yazar

Kanate Kurdo,, Sovyet Kürdü yazar, dilbilimci, akademisyen, Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi Şarkiyat Enstitüsü Kürdoloji bölümü başkanı.(1961-1985)

<i>Riya Teze</i>

Riya Teze veya kiril alfabesiyle Р’йа т'әзә, Mart 1930 tarihinde Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Ermenistan'daki Kürtler için Kürtçe dilinde yayımlanmaya başlayan gazete. Gazete Ermenistan Komünist Partisi'nin Kürtçe yayın organıydı.

<span class="mw-page-title-main">Mîroyê Esed</span>

Mîroyê Esed , Sovyet Kürdü yazar, Ermenistan SSC Yüksek Sovyeti 10. Dönem milletvekili, gazeteci.

<i>Kürt Çoban</i>

Kürt Çoban veya orijinal Kürtçe ismiyle Şivanê Kurmanca ya da Şivanê Kurd, Erebê Şemo tarafından Latin alfabesi kullanılarak yazılan, 1935 yılında yayımlanan ilk Kürtçe roman. Sovyetler Birliği'nde Kürtleri konu alır.

<span class="mw-page-title-main">Ferik Polatbekov</span>

Ferik Polatbekov veya Fyodor Lıtkin, Bolşevik Sovyet Kürdü siyasetçi, şair, gazeteci, hatip, devrimcidir.

Ermenistan Devlet Radyosu, Ermenistan'ın başkenti Erivan'da 1955'ten beri yayın yapan radyo kanalı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.

Emînê Evdal veya Emin Abdal, Sovyet Kürdü yazar, dilbilimci ve şair. Sovyetler Birliği'ndeki Kürtleri konu alarak Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde çok sayıda çalışma üretti. O zamanlar Rus İmparatırluğu kontrolü altında olan Kars Oblastı yakınlarındaki Yaman çayır köyünde bir Yezidi ailesinde doğdu. Türk-Ermeni çatışması sırasında köyü yıkılmış, annesi, babası ve erkek kardeşini kaybetmiştir. 1924 yılında Tiflis'teki işçi okuluna gitti ve 1926'da Alagyaz Dağı yakınlarındaki Yezidi köylerinde ders vermeye başladı. 1931'de Erivan Üniversitesi filoloji bölümüne girdi ve aynı dönemde Kürt gazetesi Riya Teze'de çalışmaya başladı. İlk kitabını 1933 yılında Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile yayınladı. 1933'ten 1937'ye kadar Kurmanci dil eğitiminde birçok ders kitabı yayınladı. Doktorasını 1944 yılında Yazidoloji alanında aldı ve tezi geleneksel ailede Kürt kadını olarak adlandırıldı. Mezun olduktan sonra Ermeni Tarih Enstitüsü'nde Yazidoloji alanında çalıştı ve 1959'da Ermeni Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Bölümü tarafından işe alındı. 1960 yılında Ermenistan Parlamentosu tarafından En İyi Emekli Öğretmen unvanını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Casimê Celîl</span>

Casimê Celîl, Sovyet Kürdü şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Çerkezê Reş</span>

Çerkezê Reş, Sovyet Kürdü entelektüel, şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Eliyê Ebdilrehman</span> Sovyetlerde yaşayan Kürt Yazar

Eliyê Ebdilrehman, Sovyet Kürdü yazar.

Eskerê Boyîk,, Sovyet Kürdü Yezîdî şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Keremê Anqosî</span>

Keremê Anqosî, Gürcistan Kürdü yazar, bilim insanı ve politikacı. Sovyetler Birliği'nde Kürtler hakkındaki çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Karlênê Çaçanî</span>

Karlênê Çaçanî, Sovyet Kürdü bilim insanı ve yazar. Sovyetler Birliği'nde Kürtler hakkındaki çalışmalarıyla tanınır.

1934 Kürdoloji Kongresi veya Birinci Kürdoloji Kongresi, Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti Erivan'da düzenlenen Kürdoloji kongresi. Ermenistan Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin girişimiyle düzenlenen kongre, konusu ve kapsamı bakımından ilk olma özelliği taşır. Kongreye dönemin ileri gelen Sovyet Kürtleri olan Kanate Kurdo, Erebê Şemo, Heciyê Cindî, Emînê Evdal, Casimê Celîl, Ahmedê Mırazî, Çerkez Bakayev gibi aydınlar katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Sarmen</span> Ermeni şair ve yazar

Sarmen veya tam adıyla Armenak Sarkisoviç Sarkisyan, Ermeni şair ve yazar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.