İçeriğe atla

Hazinedârzâde Süleyman Paşa

Hazinedârzâde Süleyman Paşa
Ölüm1818
Çarşamba, Samsun
Defin yeriRıdvan Paşa Cami, Çarşamba, Samsun
MeslekDevlet adamı
EvlilikGürcü Fâtıma Hanım[1]
Çocuk(lar)Osman Paşa, Abdullah Paşa, Memiş Paşa, Seyyid Ahmet Ağa, Salih Bey, Emine Hanım

Hazinedârzâde Süleyman Paşa (?-1818) bir Osmanlı paşası ve Trabzon valisi idi. Ünye'de bulunan Süleyman Paşa Sarayı veya Hazinedarzade Konağı adıyla bilinen yapının banisi olarak bilinmektedir.

Süleyman Paşa'nın 1760'lı yıllarda doğduğu tahmin edilmektedir. Bir Laz olan Canikli Ali Paşa'nın hazinedarı Behram Ağa'nın oğludur.[2][3] Ailenin adı buradan gelmektedir. Aileye ait Osmanlı Türkçesi ile yazılmış bir şecerede Gürcü asıllı oldukları kayıtlıdır.[3][4][5][n 1]

Süleyman Paşa, Orta ve Doğu Karadeniz bölgelerinde uzun yıllar söz sahibi olan Hazinedarzade ailesinin kurucusu olarak kabul edilmektedir. 1808'de Canik muhassıslığı, 1810'da Faş muhafızlığı, 1812'de Trabzon valiliği görevlerinde bulunan paşa ayrıca Gönye mutasarrıflığı ve Karahisar-ı Şarki Voyvodalığı görevlerini üstlenmiştir.[5] Gürcü hanlarıyla anlaşarak bölgede istikrar sağladığı kaydedilmektedir.[3]

Süleyman Paşa'nın Ünye'de yaptırdığı saray, iç avlu çizimi, Jules Laurens, 1847.

1818'de Trabzon valiliğinden azledilen Süleyman Paşa, Alaiye Sancağı mutasarrıflığına atanmıştır. Bozulan sağlığı sebebiyle Çarşamba'da konaklayan paşa burada ölmüştür. Cenazesi Çarşamba'da bulunan Rıdvan Paşa Camii avlusuna defnedilmiştir. Soyundan gelenler başta Trabzon valiliği ve kaymakamlığı olmak üzere pek çok görev üstlenmiştir. Son dönem Osmanlı edebiyatı şairi Fitnat Hanım da bu aileye mensuptur.[3] Hazinedarzade ailesinin mensupları bugün Haznedar soyadını taşımaktadır.[3]

Notlar

  1. ^ 2003 tarihli bir yayında[6] Hazinedarzade ailesinin Gürcistan bölgesinde yaşayan Türklerden olup Kınık boyuna bağlı Tavat oymağından geldikleri iddia edilse de Faruk Sümer'in Oğuz boyları hakkındaki eserinde böyle bir oymak adı geçmediği için bu bilgi şüpheli olarak kabul edilmektedir.[4]

Kaynakça

  1. ^ Gün, Recep (2008). "Samsun-Çarşamba Rıdvan Paşa Camii Hazîresindeki Mezar Taşları-II". Dergipark. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  2. ^ Davit Canelidze, Lazebis Beladi (Gürcüce: ლაზების ბელადი / "Lazların Önderi"), Tiflis, 1984, 163 sayfa.
  3. ^ a b c d e A. Kabayel, A. Derya Varilci (26 Mayıs 2017). "Kültür Yolu Projesi Kapsamında Paşabahçe ve Saray Hamamı". Ünye Kent. 31 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ a b Karagöz, Rıza (2009). Karadeniz'de bir hanedan kurucusu: Haznedarzade Süleyman Paşa. Etüt Yayınları. s. 22. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  5. ^ a b Yavru, Merve (2021). Doğu Karadeniz'de bir mimari temsiliyet okuması: Hazinedarzâdeler'in imar faaliyetleri (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi. s. 28. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  6. ^ Doğan, Osman (2003). Tarih Boyunca Ünye. Ünye Belediyesi Kültür Yayını. s. 178. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çarşamba, Samsun</span> Samsunun ilçesi

Çarşamba, Karadeniz Bölgesi'nin Orta Karadeniz bölümünde bulunan Samsun iline bağlıdır. Nüfus açısından Samsun'un 4. büyük ilçesidir. Samsun ilinin doğusunda yer alır. Batıda Tekkeköy, doğuda Terme, güneyde Salıpazarı ve Ayvacık ilçeleriyle çevrilidir. İlçe merkezi Samsun'a 36 km uzaklıktadır. Yeşilırmak'ın Çarşamba Ovası'na çıktığı yer yakınında, ırmağın iki yakasında kurulmuş olan ilçe merkezinin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ünye</span> Ordunun ilçesi

Ünye, Ordu iline bağlı bir ilçedir. Ordu'nun merkez ilçesi Altınordu'dan sonra en büyük ilçesidir. Ünye, Osmanlı Döneminde birçok kadı'nın doğum yeri olması sebebiyle "Kadılar Şehri" olarak da anılmaktadır.

Fitnat Mehveş Hanım, Osmanlı divan edebiyatının son dönemdeki önemli bir kadın şairidir. Çok sayıda gazeli bulunur. Edebiyatın yanı sıra hattatlıkta da ünlüdür.

Gürcü Hadım Mehmed Paşa I. Mustafa'nın ikinci kez tahtan indirilmesinden hemen önce 21 Eylül 1622 - 5 Şubat 1623 tarihleri arasında dört ay on gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Burdurlu Derviş Mehmed Paşa, (1765 - 1837, Yenbu, Hicaz II. Mahmud saltanatı döneminde 5 Ocak 1818 - 5 Ocak 1820 tarihleri arasında iki yıl bir gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Nâzım Paşa</span>

Hüseyin Nâzım Paşa (d. 1854, İstanbul - ö. 1927, İstanbul), Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde valilik mevkilerinde bulunmuş, ayrıca yazarlık ve gazetecilik yönü de bulunan bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çepniler</span> Türkiye ve Türkmenistanda yaşayan bir Oğuz boyu

Çepniler veya Çepni boyu, yoğunlukla Doğu Karadeniz ve Türkmenistan'ın batı bölgelerinde yaşayan, Oğuz boylarından Üçoklara mensup olan yerleşik Türk halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lazlar</span> Etnik grup

Lazlar (Lazca: Lazepe, Lazi Güney Kafkas dillerinden Lazca konuşan ve Türkiye ve Gürcistan'ın Karadeniz kıyısındaki bölgelerinde yaşayan bir etnik gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Irmaksırtı, Çarşamba</span>

Irmaksırtı, Samsun ilinin Çarşamba ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Göbü, Ünye</span>

Göbü, Ordu ilinin Ünye ilçesine bağlı bir mahalledir. Ordu ili büyükşehir belediyesi olmadan önce köy statüsü taşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Rıdvan İsmail Paşa</span>

Rıdvan İsmail Paşa, Osmanlı devlet adamı. 1890 ve 1906 yılları arasında İstanbul şehremini olarak görev yapmıştır. İstanbul'un en uzun süre görev yapan belediye başkanlarından biri olan Rıdvan İsmail, 1906'da kendisine yapılan bir suikast sonucunda öldü.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon Vilayeti</span> Osmanlıda bir vilayet

Trabzon Vilayeti, Osmanlı Devleti'nde, 19. yüzyılın ikinci yarısında girişilen idari reformlar sonucunda kurulan vilayetlerden biridir. 1867 yılında Trabzon Eyaleti'nin kaldırılmasıyla kurulmuştur. İdari merkezi Trabzon olan vilayet, Alaçam'dan Çürüksu'ya kadar Karadeniz kıyı şeridi boyunca uzanıyordu. Dört sancaktan oluşuyordu ve Gümüşhane sancağı dışındaki üç sancağın Karadeniz'e kıyısı bulunuyordu.

Lazistan, Lazların yaşadığı coğrafi ve tarihi bölgedir. Karadeniz'in güneydoğu kıyısı boyunca ince bir şerit halinde uzanır ve Güney Kafkasya'nın güneybatı ucu ile Anadolu'nun kuzeydoğu ucunu kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Tâceddinoğulları Beyliği</span>

Tâceddinoğulları Beyliği, 14. ve 15. yüzyıllarda günümüz Samsun ve Ordu yörelerinde hüküm süren Türk beyliği. Anadolu beyliklerinden biri olarak sınıflandırılmakta olup Orduköy ve Erbaa merkezli olarak yönetilmiştir. Taceddinoğulları Beyliği yine sınırdaş bir beylik olan Haciemiroğulları gibi Çepni boyuna mensuptur.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon</span> Trabzon ilinin merkezi olan şehir

Trabzon, Trabzon ilinin merkezi olan şehridir. Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan ilin Karadeniz'e kıyısı bulunur. Günümüzde Karadeniz Bölgesi'nin Samsun'dan sonra ikinci büyük kentidir. 12 Kasım 2012 tarihinde kabul edilen büyükşehir yasa tasarısı ile büyükşehir belediyesi olmuş ve merkez ilçe kaldırılarak Ortahisar ilçesi kurulmuştur. Trabzon iki il ile birlikte de "şehzadeler şehri" olarak anılır. Evliya Çelebi Trabzon için şöyle demiş: "Bu şehre küçük İstanbul denilse yeridir. İrem bağları gibi süslü bir şehirdir burası.'' Fatih Sultan Mehmed ise Trabzon'u kuşattığı vakit şöyle söylemiştir: ''Trabzon fethedilmeden İstanbul fethedilmiş sayılmaz.''

<span class="mw-page-title-main">Deli Ahmet Ağa</span>

Deli Ahmet Ağa, XIX. yüzyıl başlarında tarih sahnesine çıkmış asker, ağa ve yerel derebeyidir.

Ali Kemali Paşa, Osmanlı divan şairi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Paşa Sarayı</span>

Süleyman Paşa Sarayı, Ünye kentinde Hazinedârzâde Süleyman Paşa'nın 1808 yılında yaptırdığı saraydır. Fransız sanatçı Jules Laurens tarafından 1847 yılında resmedilmiş olan yapı, bu tarihten sonra, büyük bir olasılıkla 1852/1853 yılında yanmıştır. Bu yapı Hazinedarzade Konağı olarak da bilinir.

Saray Hamamı veya Yeni Hamam, Ordu ilinin Ünye ilçesinde bulunan tarihi bir hamamdır.

<span class="mw-page-title-main">Hazinedaroğlu Konağı</span>

Hazinedaroğlu Konağı, Ordu ilinin Fatsa ilçesine bağlı Bolaman mahallesinde, eski bir kalenin iç kalesi üzerinde inşa edilmiş ahşap yapıdır. Hazinedarzade ailesi tarafından inşa edilmiş olan konak, Kademoğlu Konağı olarak da bilinir.