İçeriğe atla

Hazar kaplanı

Hazar kaplanı
Tutsak edilmiş bir Hazar kaplanı Berlin hayvanat bahçesinde 1899'da
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Alt şube: Vertebrata
İnfa şube: Gnathostomata
Sınıf: Mammalia
Takım: Carnivora (Etçiller)
Alt takım: Feliformia (Kedimsiler)
Familya: Felidae (Kedigiller)
Alt familya: Pantherinae (Büyük kediler)
Cins: Panthera
Tür: P. tigris (Kaplan)
Alt tür: P. t. virgata
Üçlü adlandırma
Panthera tigris virgata
(Illiger, 1815

Hazar kaplanının 1900 yılında dağılımı

Hazar kaplanı veya Turan kaplanı[1] (Panthera tigris virgata), kedigiller (Felidae) familyasından soyu 1970'li yıllarda tükenen kaplan alt türüdür.

Özellikleri

Hazar kaplanının, en yakın akrabası Sibirya kaplanıdır ve ondan biraz daha küçüktü, diğer tüm kaplanlardan daha büyüktü. Çizgileri çok düzgün, sık ve uzun, başında, ensesinde, sırtında ve kuyruk ucunda siyah, gövdenin geri kalanı ve uzuvlarda kahve/tarçın tonlarındaydı. Gövde ve boyun altı beyaz ve daha sarkık, kulakları kısa ve küçüktü. Kış postu daha soluk renk ve çizgileri daha az belirginken, yaz postu kahveden parlak kırmızıya çeşitlilik gösteriyordu. Çizgi altı kürk rengi, Sibirya kaplanına göre, gövdesi boyunca daha tutarlıydı. Boy ve ağırlıkları erkek bireylerde 270–295 cm ve 170–240 kg, dişilerdeyse 240–260 cm ve 85–135 kg kadardı.[2]

Yaşam şekli

Hazar kaplanları yalnız yaşayan hayvanlardı. Yaşam süreleri 10-15 yıl kadardı. Yalnızca çiftleşme zamanında bir araya gelirlerdi. Hazar kaplanları, sık çalılık yerlerde, orman açıklıklarında, nehir kenarlarında yaşarlar ve suya girip yüzebilirlerdi.[2] Çiftleşme mevsiminde erkek ve dişi birlikte görülürdü. Erkek kaplan dişiden daha büyüktü. Genelde çiftleşme kış veya bahar döneminde gerçekleşir, yirmi-otuz gün kadar sürerdi. Yaklaşık olarak 100 günlük bir gebelik döneminden sonra dişi kaplanlar üç yavru doğururdu. Bu yavrular doğduğunda kördü ve on gün sonunda gözleri açılırdı. Yavrular yaşamlarının ilk sekiz haftasında anne sütüyle beslenirdi. Bu esnada baba hiçbir sorumluğu üzerine almazdı. On bir haftadan sonra yavrular avlanmaya başlardı. Yaban domuzu ve geyik türleri başlıca avı idi.

Dağılımı

Orta Çağa kadar Mezopotamya, Ukrayna, Güney Rusya ve Moğolistan'da da bulunur ve yaşam alanı Sibirya kaplanı ile süreklilik arz ederken, 19. yüzyıla gelindiğinde en batıda Türkiye olmak üzere Kafkasya, İran, Afganistan ve Türkistan'ın sulak ve sazlık nehir boylarında parçalanmış bir nüfusa indirgendi.

Türkiye'deki durumu

Türkiye'de Siirt, Şırnak, Uludere ve Çukurca (Hakkâri) taraflarında, Irak sınırındaki dağlarda ve vadilerde yakın zamanlara kadar bulunduğu anlaşılmaktadır. Son olarak Şubat 1970'te Şırnak'ın Uludere ilçesinde Şehit Şen isimli bir köylü tarafından 122 cm. gövde uzunluğunda bir erkek birey vurulmuştur. Bu kaplanın postu 3 yıl sonra 1973'te Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bitki araştırmaları yapan İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Turhan Baytop (1920-2002) tarafından İstanbul’a getirilmiştir. Post, Ali Üstay Koleksiyonu'ndadır. Prof. Dr. Turhan Baytop bu bulgu ve derlemelerini 1974 yılında Münih'teki Säugetierkundliche Mitteilungen isimli akademik dergide yayımlamış ve makalesinde[3] daha önceki yıllarda da Uludere ve Şırnak bölgelerinde 8 adet kaplanın vurulduğunu köylülerden duyduğunu yazmıştır. Bu tarihten sonra hiç görülmemiştir. Bununla birlikte bölgenin kırsalında yaşayanlar tarafından hala görüldüğü zamanlar ihbar edilmektedir. Kuzey İran’ın Türkiye sınırına yakın olan bir bölgesinde zoolog Paul Joslin tarafından 1974 yılında bulunan 17 cm genişliğindeki ayak izi göz önüne alınırsa bu ihbarların doğru olabileceği düşünülebilir.[4][5]

Kaynakça

  1. ^ Rusça: Turanskiy tigr ( Туранский тигр )
  2. ^ a b Gözcelioğlu, B. (2010). "Türkiye Doğası Doğa Tarihi Hazar Kaplanı". Bilim ve Teknik. 517: 96-97. Erişim tarihi: 10 Aralık 2022. 
  3. ^ Turhan Baytop (1974) La présence du vrai tigre, Panthera tigris (Linné 1758) en Turquie. Säugetierkundliche Mitteilungen., 22 (3): 254–256.
  4. ^ Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Omurgalılar/Amniyota)
  5. ^ http://www.e-vetdergisi.com/dosya/sayi4.pdf[] []

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kaplan</span> Asyaya özgü büyük kedi

Kaplan, kedigiller (Felidae) familyasından etçil bir memeli hayvan türü ve büyük kediler ailesinin dört üyesinden biridir. Panthera cinsinin en büyük kedisidir. Turuncu-kahverengi renge sahip kürkünün üzerindeki, koyu dikey çizgileri ile kolayca tanınabilir. Genellikle geyik ve yaban domuzu gibi toynaklıları avlayan bir süper avcıdır. Bölgeseldir ve genellikle yalnız ama sosyal bir avcıdır, yavruların yetiştirilmesi ve avlanmayı öğrenebilmesi için geniş bitişik yaşam alanlarına ihtiyaç duyarlar. Kaplan yavruları, bağımsız bir birey olmadan ve kendi yaşam alanlarını kurmak için ayrılmadan önce, anneleriyle yaklaşık iki yıl kalırlar.

<span class="mw-page-title-main">Örümcek</span>

Örümcek, eklembacaklılar (Arthropoda) şubesinin örümceğimsiler (Arachnida) sınıfından Araneae takımının üyelerine verilen genel ad. Hemen hemen dünyanın her tarafında yaşar. 2012 rakamlarına göre 112 familyada ve 3879 cinste toplanan 43.244 türü bilinmektedir.

<i>Puma</i> memeli türü

Puma, Dağ aslanı veya kugar, Kuzey ve Güney Amerika'da yaşayan; kedigiller (Felidae) familyasından yırtıcı bir hayvan türüdür. Bu büyük ve yalnız dolaşan kedi kuzeyde Kanada'nın Yukon bölgesinden güneyde And Dağları'nın güneyine kadar oldukça geniş bir alanda yaşar. Bulunduğu çevreye uyum sağlayabilen puma, Amerika kıtasındaki belli başlı her habitatta yer alır. Aşırı avlanma ve doğal yaşam alanlarındaki insan yerleşmeleri sonucu tarihi olarak bulundukları bölgelerde sayıları azalmıştır. Bazı alanlarda son zamanlarda yapılan koruma çalışmaları ile popülasyonlarının arttığına rastlanmıştır.

<i>Zebra ispinozu</i>

Zebra ispinozu ya da Hint bülbülü, Estrildidae familyasından Avustralya'daki çalılık ve ağaçlarda doğal olarak bulunan ve son yüzyıl içerisinde tüm dünyada sevilen bir ev hayvanı olarak yayılmış olan kuş türü. Türkiye'de daha çok Hint bülbülü adı ile tanılır, ama aslında Hindistan'dan gelmez ve bülbüllerle de muhabbet kuşlarıyla da akrabalığı yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Jaguar</span> Amerika kökenli büyük bir kedi türü

Jaguar, kedigiller (Felidae) familyasından ve Panthera cinsinin dört büyük kedisinden biri olan bir Yeni Dünya memelisidir. Diğer üç büyük kedi, Eski Dünya’nın kaplan, aslan ve parstır. Kaplan ve aslandan sonra en büyük üçüncü kedi olan jaguar Batı Yarımküresinin en büyük ve en güçlü kedisidir. Jaguar günümüzde Meksika’dan Orta Amerika’ya ve Paraguay’ın güneyi ile kuzey Arjantin’e kadar dağılan bir alanda bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Liger</span> Aslan-kaplan melezi canlı

Liger, erkek aslanla dişi kaplanın çiftleşmesinden ortaya çıkan melez canlıya verilen isim. Bu isim İngilizcedeki aslan (lion) ve kaplan (tiger) kelimeleri birleştirilerek türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ova tilkisi</span>

Ova tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasından Kuzey Amerika'nın kurak bölgelerinde yaşayan bir tilki türü. Aynı şekilde Kuzey Amerika'da görülen kızıl tilkiden belirgin şekilde daha büyük olan kulaklarıyla ayırt edilir.

<span class="mw-page-title-main">Pars</span> Kedigiller familyasından bir büyük kedi türü

Pars veya leopar kedigiller (Felidae) familyasından Panthera cinsinin 4 büyük kedi türünden biridir. Önceleri parsın, aslan ve panterin melezi olduğu düşünülüyordu. Leopar ismi de Latince Leo (aslan) ile panter manasında kullanılan Pard kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. İlk doğa bilimciler leopar ve panterleri renkleriyle değil de panterin daha uzun olan kuyruğunu dikkate alarak kuyruk uzunluklarıyla ayırmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kakım</span>

Kakım, sansargiller (Mustelidae) familyasından bir gelincik türü. Avrasya ve Kuzey Amerika coğrafyalarının orta-kuzey bölgelerinin yerlisidir. Kış aylarında postu bembeyaz bir renge bürünür.

<span class="mw-page-title-main">Kavgacı siyam balığı</span>

Kavgacı siyam balığı Betta cinsine ait bir balık türü. Yaygın olarak akvaryumlarda yetiştirilir. İki erkek aynı akvaryumda tutulursa ölümüne kavga ederler, adının kökeni de buna dayanır. Halk ağzında kısaca Beta olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Tapir</span> Güney ve Orta Amerika ile Güneydoğu Asyanın cengel ve ormanlık bölgelerinde yaşayan memeli türüdür

Tapir, domuza benzeyen, burunlarının kavrama özelliği olan ve otlanarak beslenen büyük memelilerden oluşan Tapirus cinsindeki hayvanların ortak adıdır. Güney ve Orta Amerika ile Güneydoğu Asya'nın cengel ve ormanlık bölgelerinde yaşar. Dört tapir türü de, soyu tehdit altında ya da korunmasız olarak sınıflandırılmıştır. En yakın akrabaları diğer tek toynaklılardan atlar ve gergedanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya kaplanı</span> Kuzeydoğu Asyaya özgü kaplan alt türü

Sibirya kaplanı ya da bilinen diğer ismiyle Amur kaplanı, kedigiller (Felidae) familyasından Sibirya'da yaşayan bir kaplan alt türü.

<span class="mw-page-title-main">Bali kaplanı</span>

Bali kaplanı, sadece Endonezya'ya ait küçük bir ada olan Bali'de bulunan soyu tükenmiş bir kaplan alt türü. Kaplan, Java kaplanı ve Sumatra kaplanı ile birlikte Endonezya'da bulunan üç kaplan altüründen biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bengal kaplanı</span>

Bengal kaplanı, kedigiller (Felidae) familyasından bir kaplan alt türü.

<span class="mw-page-title-main">Sumatra kaplanı</span>

Sumatra kaplanı, kedigiller (Felidae) familyasından yeryüzünde var olan en küçük kaplan alt türü.

<span class="mw-page-title-main">Güney Çin kaplanı</span>

Güney Çin kaplanı, Çin'in yoğun ormanlarında dar bir alanda rastlanan Panthera tigris türünün bir üyesidir. Nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Uzmanlar doğal yaşam alanlarında bu kaplanlardan yaklaşık 50 tane kaldığını savunmaktadır. Dünya çapındaki Güney Çin Kaplan'ı sayısı esaret altındakiler ile beraber (144-150) 180-200 arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Çinhindi kaplanı</span>

Çinhindi kaplanı, Kamboçya, Laos, Myanmar, Tayland ve Vietnam'da bulunan bir kaplan alt türü. Malezya kaplanınından farklı bir alttürdür. Jim Corbett'in onuruna adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cava kaplanı</span>

Cava kaplanı, Endonezya'nın Cava Adası'nda bulunan bir kaplan alt türüydü. 1980'lerde izinsiz avlanma ve yaşam alanlarının tahribatı sonucu nesillerinin devamlılığını sağlayamadılar. 1950'lerde önlem alındığında vahşi ortamda sadece 25 birey kalmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz kaplan</span>

Beyaz kaplan, genellikle "Beyaz Bengal Kaplanı" olarak da bilinir. Farklı bir tür sanılan bu kaplan, 10000 doğumda bir kez denk gelen olağan dışı genin, her iki kaplanda da olmasıyla doğal olarak gerçekleşebilir. Kaplanın Beyaz olabilmesi için resesif gene sahip olması ya da albino olması gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Çengel boynuzlu dağ keçisi</span>

Çengel boynuzlu dağ keçisi, Türkiye'de Kuzeydoğu, Doğu Anadolu ve Toroslar'ın doğusunda yaşayan keçi türüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.