Hayvan gübresi

Gübre, tarımda organik gübre olarak kullanılan organik bir maddedir. Çoğu gübre hayvan dışkısından oluşur; diğer kaynaklar kompost ve yeşil gübre içerir. Gübreler, topraktaki bakteri, mantar ve diğer organizmalar tarafından kullanılan azot gibi organik madde ve besinleri ekleyerek toprağın verimliliğine katkıda bulunur. Daha yüksek organizmalar, daha sonra toprak besin ağını içeren bir yaşam zincirinde mantarlar ve bakterilerle beslenir.

Cassianus Bassus'a atfedilen bir Bizans geleneğine göre domuz gübresi, badem ağaçları dışında genellikle gübre olarak kullanılamazdı. Columella tarafından kaydedilen benzer görüşler, daha sonraki yüzyılların İslami tabularıyla ilgisizdi, ancak Orta Çağ Endülüs yazarı İbn Bassal ve daha sonra Yemen'den bazı yazarlar da domuz gübresinin bitkileri yakma gibi olumsuz etkilerini kaydetmişlerdir. İbn Bassal, Arapçada samanla karıştırılmış bir tür gübre veya süpürme karışımı tanımlamıştır: mudaf. Sıcak banyoların süpürülmesi, İbn Bassal'ın kuru ve tuzlu olarak tanımladığı, gübre ile karıştırılmadıkça gübre olarak kullanılmaya uygun olmayan idrar ve insan atığını içermekteydi. İbn Bassal, çeviri belirsiz olsa da, güvercin ve muhtemelen eşek (himar) gübresini kompostlamak için iki tarif verir. Bassal, güvercin gübresinin aşırı ısı ve nemli niteliklerinin, özellikle soğuk sıcaklıklardan etkilenenler olmak üzere, daha zayıf ve daha az dayanıklı bitkiler için iyi çalıştığını söylüyor.^[1]

21. yüzyılda toprak yönetiminde kullanılan üç ana gübre sınıfı vardır:

Çoğu hayvan gübresi dışkıdan oluşur. Hayvan gübresinin yaygın biçimleri arasında çiftlik gübresi veya çiftlik bulamacı (sıvı gübre) bulunmaktadır. Çiftlik gübresi ayrıca hayvanlar için yatak olarak kullanılan, dışkı ve idrarı emen bitki materyali (genellikle saman) içermektedir. Bulamaç olarak bilinen sıvı haldeki tarımsal gübre, saman yatağı yerine beton veya lataların kullanıldığı daha yoğun hayvancılık sistemleri ile üretilmektedir. Farklı hayvanlardan elde edilen gübre farklı niteliklere sahiptir. Gübre olarak kullanıldığında farklı uygulama oranları gerektirmektedir. Örneğin deniz kuşlarından ve yarasalardan elde edilen; atlar, sığırlar, domuzlar, koyunlar, tavuklar, hindiler, tavşanlar ve guanolardan elde edilen gübrelerin hepsinin farklı özellikleri vardır.^[2] Örneğin, koyun gübresi azot ve potas bakımından yüksekken, domuz gübresi her ikisinde de nispeten düşüktür. Atlar çoğunlukla ot ve birkaç yabani ot yer, bu nedenle atlar tohumları, sığırların yaptığı gibi sindirmediği için at gübresi ot ve yabani ot tohumları içerebilir. Sığır gübresi, organik karbonun yanı sıra iyi bir azot kaynağıdır.^[3] Bir kuştan gelen tavuk altlığı, nitrojen ve fosfatta çok zengindir ve her iki özelliğinden dolayı da değerlidir.^[3][4]

Hayvan gübreleri, yün (ayakkabı ve diğer kıllar), tüyler, kan ve kemik gibi diğer hayvansal ürünlerle karıştırılabilir veya kontamine olabilir.

Kompost, organik maddelerin ayrışmış kalıntılarıdır. Genellikle bitki kökenlidir, ancak genellikle bazı hayvan gübresi veya yatak takımları içerir.

Yeşil gübreler, toprağa besin maddeleri ve organik madde katarak doğurganlığı artırmak amacıyla yetiştirilen ürünlerdir. Yonca gibi baklagil bitkileri, kök yapısındaki özel düğümlerde Rhizobia bakterilerini kullanarak azotu sabitledikleri için genellikle bunun için kullanılır.

Gübre olarak kullanılan diğer bitki maddesi türleri, kesilen geviş getiren hayvanların işkembelerinin içeriğini, kullanılmış tahılı ve deniz yosununu içerir.

Tavuk atığı ve inek atığı gibi hayvan gübresi yüzyıllardır çiftçilik için gübre olarak kullanılmıştır. Toprağın daha fazla besin ve su tutması ve dolayısıyla daha verimli hale gelmesi için toprak yapısını iyileştirmektedir. Hayvan gübresi aynı zamanda toprağın eser mineral arzını destekleyen ve bitki beslenmesini iyileştiren toprak mikrobiyal aktivitesini de teşvik etmektedir. Ayrıca bitkilerin büyümesine yardımcı olan bazı azot ve diğer besinleri içermektedir.^[5]

Koku, gübre ile ilgili bariz ve önemli bir sorundur. Gübrede bulunan bileşenler, düşük moleküler ağırlıklı karboksilik asitler, asetik, propiyonik, butirik ve valerik asitleri olarak sayılabilir. Diğer bileşenler arasında skatol ve trimetil amin bulunur.^[6]

Özellikle hoş olmayan bir kokuya sahip gübreler, kokunun yayılmasını azaltmak için genellikle doğrudan toprağa verilmektedir. Domuzlardan ve sığırlardan elde edilen gübre, genellikle bir gübre serpme makinesi kullanılarak tarlalara yayılmaktadır. Bitkisel maddedeki nispeten düşük protein seviyesi nedeniyle, otobur gübresi, etobur veya omnivor gübresinden daha hafif bir kokuya sahiptir. Bununla birlikte, anaerobik fermantasyona tabi tutulmuş otçul bulamacı daha hoş olmayan kokular geliştirebilir ve bu, bazı tarım bölgelerinde sorun olabilir. Kümes hayvanlarının dışkıları taze olduklarında bitkiler için zararlıdır, ancak bir süre kompostlamadan sonra değerli gübrelerdir.^[7]

Gübre ayrıca ticari olarak kompostlaştırılır, torbalanır ve toprak ıslahı olarak satılır.^[8]

2018'de Avusturyalı bilim adamları, fil ve inek gübresinden bir kağıt üretim yöntemi önerdiler.^[9]

Kuru hayvan gübresi dünyanın birçok ülkesinde yakıt olarak kullanılmaktadır.

Herhangi bir miktarda gübre, sinekler, kemirgenler veya bir dizi başka vektör organizma tarafından taşınabilen ve hastalığa neden olan veya gıda güvenliğini riske atan patojenler veya gıda bozulma organizmaları bunun kaynağı olabilmektedir.

Yoğun tarım arazisi kullanımında, hayvan gübresi genellikle mineral gübreler olarak hedeflendiği gibi kullanılmaz ve bu nedenle azot kullanım verimliliği zayıftır. Hayvancılığın fazla olduğu ve tarım arazilerinin çok az olduğu yoğun tarım yapılan alanlarda hayvan gübresinin aşırı kullanımı sorun haline gelebilmektedir.

2007'de Minnesota Üniversitesi'nde^[10][11] yapılan bir araştırma, mısır, marul ve patates gibi gıdaların, bu ilaçları içeren hayvan gübresi ile yayılan topraklardan antibiyotik biriktirdiği tespit edilmiştir.

Organik gıdaların, kaynaklarına ve gübre tedavisine bağlı olarak antibiyotik içerme olasılığı çok daha fazla veya daha az olabilir. Örneğin, Soil Association Standard 4.7.38 uyarınca, organik ekilebilir çiftçilerin çoğu ya kendi gübre kaynaklarına sahiptir (bu nedenle normalde ilaç kalıntısı içermez) ya da ekstra verimlilik için yeşil gübre mahsullerine güvenmektedir (eğer herhangi bir organik olmayan gübre varsa). Organiki çiftçiler tarafından kullanılıyorsa, ilaç kalıntılarını parçalamak ve patojenik bakterileri ortadan kaldırmak için genellikle çürütülür veya kompostlanır. Öte yandan, Minnesota Üniversitesi araştırmasında da görüldüğü gibi, yapay gübrelerin kullanılmaması ve bunun sonucunda organik çiftçiler tarafından gübre olarak özel gübre kullanımı, organik gıdalarda önemli ölçüde daha fazla antibiyotik birikmesine neden olabilir.^[10]