İçeriğe atla

Hayvan coğrafyası

Hayvan coğrafyası ya da zoocoğrafya, biyocoğrafya biliminin bir alt dalı olup yeryüzündeki hayvan türlerinin dağılımını (bugün bulundukları alanları ve geçmişteki yayılışlarını) ve bu dağılımın nedenlerini inceler.[1]

İlk olarak Sümerler çevrelerindeki bitki ve hayvanları tanımlamaya başlamalarına rağmen zoocoğrafyanın atası bilimsel metot uyguladığı gerekçesiyle Aristo sayılır.[2]

Zoocoğrafik bölgeler

Dünya Doğayı Koruma Vakfına göre yeryüzündeki altı zoocoğrafik bölge
  Afrotropikal (Etiyopya)
  Hintmalay (Oryantal)
  Avustralasya (Avustralya)

Hayvan türlerinin dağılışı açısından kendine has özelliklere sahip, komşu bölgelerden belli bir sınırla ayrılan alanlara Zoocoğrafik bölge adı verilir. Önce R.L Schlaret'ın kuşlar için geliştirdiği bölümlemeyi, Alfred Russel Wallace memelilere uygulayarak yeryüzünü 6 karasal zoocoğrafik bölgeye ayırmıştır.[2]

  • Palearktik biyocoğrafik bölgesi: Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'yı içine alan, bölgedir. Avrupa, Akdeniz, Sibirya ve Akdeniz alt bölgelerine ayrılır.
  • Nearktik zoocoğrafik bölgesi: Grönland, K. Amerika ve Meksika'nın kuzey bölgelerini kapsayan bölgedir.
  • Hintmalay (Oryantal) zoocoğrafik bölgesi: Hindistan, Güney Çin, Seylan, Güney Asya, Malezya bazı Batı Hint adaları, Bali, Borneo, Java ve Filipinler adaları bu bölgeyi oluşturur.
  • Avustralasya (Avustralya) zoocoğrafik bölgesi: Avustralya, Yeni Gine, Yeni Zelanda, Batı Hint adalarının bir kısmı bu bölgeyi oluşturur.
  • Afrotropikal (Etiyopya) zoocoğrafik bölgesi: Sahra Çölü'nün güneyi, Etiyopya (Habeşistan) ve Madagaskar adasını kapsayan bölgedir.
  • Neotropikal zoocoğrafik bölgesi: Güney ve Orta Amerika, Meksika'nın ovaları, Karayip adaları ve Florida'nın güneyini kapsar.

Hintmalay biyocoğrafik bölgesi ile Avustralasya biyocoğrafik bölgesi arasında her iki bölgeye de dahil edilemeyen bir geçit bölgesi yer alır: Wallace Çizgisi. Bu alan barındırdığı faunanın bileşimi açısından özeldir. Endonezya adaları üzerinde Hintmalay faunasıyla Avustralasya faunası arasında karşılaşma, bir arada bulunma ve geçiş alanıdır. Birbirlerine 30 km uzaklıkta olan Lombok ve Bali adaları Asya ve Avustralya hayvanları türleri için sınır oluşturur.[3]

Kaynakça

  1. ^ Dicle Üniversitesi : Hayvan coğrafyası(2011-2011 Eğitim Öğretim Yılı)[]
  2. ^ a b "Zoocoğrafik Bölgeler (Karasal)" (PDF). Hayvan Coğrafyası. 20 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014. 
  3. ^ a b AVCI, Dcoç.Dr. Meral. "Yeryüzünün Zoocoğrafya Bölgeleri". Yeryüzünün Zoocoğrafya Bölgeleri ve Türkiye'nin Yeri. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Coğrafya</span> karasal yüzeyi, bu yüzeyler içerisinde yaşayan toplulukları ve birbirleriyle etkileşim halinde olan bölgeleri, yerleri ve konumları inceleyen bilim

Coğrafya; beşerî (insanî) sistemleri ve yeryüzünü araştıran, bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sözcüğü Yunanca “γεωγραφία” gaia (yer) ve gráphein sözcüklerinden türemiştir. Türkçesi yerçizim sözcüğüdür. Zamanımızdan 2200 yıl önce coğrafya terimini ilk kullanan kişi Eratosthenes olmuştur. Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar:

<span class="mw-page-title-main">Asya</span> kıta

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Palearktik biyocoğrafik bölgesi</span>

Palearktik biyocoğrafik bölgesi ya da Palearktik ekozon, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'yı içine alan bölge. Güney çöl kuşağına kadar uzanır. Büyük Sahra, Arabistan ve İran çölleriyle Çin bu bölgenin içindedir. Wallace'ye göre dört alt bölgeye ayrılır:

<span class="mw-page-title-main">Biyocoğrafya</span> bitki ve hayvan türlerinin dağılımını ve bu dağılımın nedenlerini inceleyen Fiziki coğrafyanın alt bilim dalı

Biyocoğrafya, bitki ve hayvan türlerinin dağılımını ve bu dağılımın nedenlerini inceleyen Fiziki coğrafyanın alt bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Biyom</span> Bir çevre ile ilişkili organizmalar topluluğu

Biyom, bulundukları fiziksel çevreye ve ortak bir bölgesel iklime tepki olarak oluşmuş biyolojik bir topluluktan oluşan biyocoğrafik bir birimdir. Bir diğer tanıma göre, biyosferin aynı iklim koşullarında ve aynı bitki örtüsünün egemen olduğu çok geniş bölümlerini belirten çevrebilim terimidir. Yeryüzündeki birbirine bitişik, benzer yayılmış yaşam alanları olarak da tanımlanabilir. Biyomlar birden fazla kıtaya yayılabilir. Biyom, habitattan daha geniş bir terimdir ve çeşitli habitatları içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Tırmaşık kuşugiller</span>

Tırmaşık kuşugiller (Certhiidae), ötücü kuşlar takımına ait bir familyadır.

Oligosen, 33,9 milyon yıl öncesi ile 23,01 milyon yıl öncesi arası yaklaşık 10 milyon yıl süren, son Paleojen devresi. İklimdeki soğuma, deniz seviyesindeki düşme ve dolayısıyla kuraklık, dönemin belirgin özellikleridir.

<span class="mw-page-title-main">Holarktik biyocoğrafik bölgesi</span> Dünyanın kuzeyinde baştan başa bulunan bütün karaları bir bütün olarak kapsayan habitatlar

Holarktik biyocoğrafik bölgesi ya da Holarktik ekozon, dünyanın kuzeyinde baştan başa bulunan bütün karaları bir bütün olarak kapsayan habitatlara karşılık gelir. Bu bölge, Güney Asya ve Hindistan altkıtası haricinde Kuzey Afrika ve Avrasya'nın tamamını içeren "Palearktik" ve Kuzey Amerika'nın güneyinde kuzey Meksika'ya kadar olan kısmı kaplayan "Nearktik" biyocoğrafik bölgelerine ayrılır. Bu kısımlar çeşitli alt ekobölgelere de ayrılırlar. Bazı ekosistemler ve bunlara bağlı olan bitki ve hayvan toplulukları, bu biyocoğrafik bölgelerin geniş kısımlarındaki çoklu kıtalarda bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Wallace Çizgisi</span>

Wallace Çizgisi, Oryantal ve Avustralyen zoocoğrafya bölgeleri arasından geçen, İngiliz doğa bilimci Alfred Russel Wallace'ın önerdiği sınır. Hint Okyanusundan kuzeye doğru uzanarak Bali ve Lombok adaları arasındaki Lombok Boğazı ile Borneo ve Selebes adaları arasındaki Makassar Boğazından geçen bu çizgi doğuya yönelir ve Mindanao'nun güneyinde Filipin Denizine ulaşır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa faunası</span>

Avupa direyi Avrupa'da ve çevresindeki adalar ve denizlerde yaşayan bütün hayvanların bir listesidir. Avrupa ve Asya'nın güney ve doğusunda hiçbir doğal biyocoğrafik sınır olmadığından beri, "Avrupa direyi" terimi biraz tarifi zor olabiliyor. Avrupa Palearktik biyocoğrafik bölgesinin batısında yer alır. Ilıman bölge içerisinde yer alması sebebi ile sıcak bölgelerdeki kadar çok canlı çeşidi bulunmamasına rağmen yine de çok zengin bir direye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Neotropikal biyocoğrafik bölgesi</span> Dünyanın sekiz biyocoğrafik bölgesinden ve altı floristik âleminden biri

Neotropikal biyocoğrafik bölgesi ya da Neotropikal ekozon, dünyanın sekiz karasal biyocoğrafik bölgesinden birini temsil eder. Bu bölge, çok sayıda bitki ve hayvan grubunun paylaştığı Güney ve Orta Amerika, Meksika'nın ovaları, Karayip adaları ve Florida'nın güneyini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Bali</span> Küçük Sunda Adalarının en batısında yer alan Endonezyaya bağlı bir ada

Bali, Küçük Sunda Adalarının en batısında yer alan, Endonezya'ya bağlı bir adadır. Batıda Cava, doğuda ise Lombok adasının arasında kalır. Başkenti Denpasar'dır.

<span class="mw-page-title-main">Avustralasya</span>

Avustralasya; Avustralya, Yeni Zelanda, Yeni Gine adası ve Pasifik Okyanusu'ndaki komşu adaları kapsayan Okyanusya'da bir bölge. Terim ilk kez Charles de Brosses'nin Histoire des navigations aux terres australes (1756) adlı kitabında kullanılmıştır. Latincede "Asya'nın güneyi" anlamına gelen sözcük daha doğuda yer alan Polinezya ve güneydoğu Pasifik'i (Magellanica) dışarıda bırakan bölgeyi tanımlamaktadır. Kuzeydoğusunda yer alan Mikronezya'dan da ayrılan bölge, Hindistan'ın da yer aldığı Hint-Avustralya Levhası'nda bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nearktik biyocoğrafik bölgesi</span>

Nearktik biyocoğrafik bölge ya da Nearktik ekozon, Grönland, Kuzey Amerika ve Meksika'nın kuzey bölgelerini kapsayan bölgedir. Kuzey Amerika'da Yengeç dönencesinin kuzeyi, Newfoundland, Arktik kutup adaları, Grönland bu alana dahildir. Palearktik ve Nearktik bölgeleri Bering boğazı aracılığı ile tür geçişi sağlayarak birbirlerine benzer özellikler gösterirler. Bu nedenle bazı araştırmacılar tarafından Holarktik biyocoğrafik bölgesisi olarak tek parça kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Wallacea</span> Adalar grubu

Wallacea çoğunluğu Endonezya'ya bağlı olan ve Asya ile Avustralya kıta sahanlıklarından derin boğazlarla ayrılmış olan bir grup ada için kullanılan bir biyocoğrafya tanımlamasıdır. Wallacea grubu içinde en büyük olan Sulawesi'nin yanı sıra Lombok, Sumbawa, Flores, Sumba, Timor, Halmahera, Buru, Seram ile birlikte çok sayıda adacık da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Avustralya levhası</span> Doğuda ve büyük ölçüde güney yarımkürede önemli bir levha hareketidir

Avustralya levhası, doğuda ve büyük ölçüde güney yarımkürede önemli bir levha hareketidir. Başlangıçta Gondwana'nın antik bir parçası olan Avustralya, yaklaşık 100 milyon yıl önce Hindistan kopup kuzeye doğru hareket etmeye başlayınca Hindistan ve Antarktika'ya bağlı kalmıştır. 85 milyon yıl önce Avustralya ve Antarktika yarılmaya başlamış ve 45 milyon yıl önce birbirinden tamamen ayrılmıştır. Daha sonra Avustralya levhası, Hint Okyanusu'nun altındaki Hindistan levhasıyla kaynaşarak Hint-Avustralya levhasını oluşturmuştur. Ancak son çalışmalar, iki levhanın bir kez daha bölünmüş olduğunu ve en az 3 milyon yıldır ayrı olduğunu göstermiştir. Avustralya levhası, Avustralya kıtası, Tazmanya, Yeni Gine'nin bölümleri, Yeni Zelanda ve Hint Okyanusu havzasını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ural dağ tundra ve taygası</span>

Ural dağ tundra ve tayga ekolojik bölgesi, Ural Dağları'nın ana sırtını kapsar - 2.000 km'ye (kuzey-güney) 300 km (batı-doğu). Bölge, Avrupa ve Asya ekolojik bölgeleri ile tundra ve tayga buluşma noktası arasındadır. Palearktik biyocoğrafik bölgesi ve çoğunlukla nemli karasal iklim, serin yaz iklimi ile Boreal ormanları/tayga ekolojik bölgesinde yer alır. 174,565 km2 (67,400 sq mi) alan kaplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Altay dağ çayırları ve tundrası</span>

Altay dağ çayırları ve tundra ekolojik bölgesi, Rusya, Kazakistan, Çin ve Moğolistan'ı ayıran sınırların oluşturduğu sınırların oluşturduğu "X" in merkezinde, Altay Dağları'nın daha yüksek kotunu kapsayan karasal bir ekolojik bölgedir Dağ zirveleri, Orta Asya'nın en uzak kuzeyini oluşturmaktadır ve Sibirya ovalarını kuzeye doğru güneydeki sıcak, kuru çöllerden ayırır. 2.400 metrenin üzerindeki rakımlar, tundra özelliklerini, alpin çayırlarının parçalarını ve ağaç seviyesinin hemen altındaki ağaçlık tundrayı temsil etmektedir. Ekolojik bölge, Nemli Kıta iklimine sahip Dağ otlakları ve çalılıklar biyomunda ve Palearktik biyocoğrafik bölgesinde yer almaktadır. 90.132 kilometrekare (34.800 sq mi) alan kaplamaktadır.

Kaplankır Tabiatı Koruma Alanı veya Kaplankır Rezervi, Türkmenistan'ın kuzeyinde, Daşoğuz ilindeki Üstyurt Platosu'nun güney kenarında yer alır ve kuzey Türkmenistan'ın bir dağ platosu ve doğa koruma alanıdır (zapovednik). 2822 km²'lik bir alan kaplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan coğrafyası</span>

Bulgaristan coğrafyası, Bulgaristan'nın coğrafi özelliklerini tanımlar. Bulgaristan, Tuna Nehrinin güneyinde tamamı Balkan Yarımadasında bulunan ve Karadeniz'e kıyısı olan bir Güneydoğu Avrupa devletidir. Kuzey'de Romanya ile 605 km'lik sınırı vardır. Bu sınırın büyük bölümünü Tuna Nehri oluşturur. Batı'da Sırbistan (344 km) ve Kuzey Makedonya (162 km) ile sınır komşusudur. Güney'de Yunanistan (472 km) ikinci en uzun sınır komşudur. Güneydoğu'da Türkiye (223 km) ile ve Doğu'da Karadeniz ile çevrilidir. Tarihsel olarak Mezya, Trakya ve Makedonya bölgelerini kapsar. Günümüzde Doğu-Batı doğrultusunda uzanan Balkan Dağları, ülkeyi Kuzey Bulgaristan ve Güney Bulgaristan olmak üzere 2'ye böler.