İçeriğe atla

Hayvan ötanazisi

Bu madde insan olmayan hayvanların öldürülmesi hakkındadır. insanların ötanazisi için ötanazi sayfasına bakınız.

Hayvan ötanazisi (ötanazi, Yunanca εὐθανασία; "iyi ölüm") bir hayvanı öldürme veya aşırı tıbbi önlemleri alıkoyarak ölmesine izin verme eylemidir.[1] Ötanazinin nedenleri arasında tedavi edilemez (ve özellikle ağrılı) hastalıklar,[2] hayvanı desteklemeye devam edecek kaynakların olmaması veya laboratuvar test prosedürleri yer alır. Ötanazi yöntemleri, minimum ağrı ve sıkıntıya neden olacak şekilde tasarlanmıştır. Hayvan ötanazisi, hayvan katliamından ve haşere kontrolünden farklıdır ancak bazı durumlarda prosedür aynıdır. Hayvanda korku ve endişe oluşturmadan olabildiğince süratli yapılmalıdır.[1] Ötanazi yapan kişiler kullanılan tekniklerin eğitimine, deneyime ve yeterli sertifikaya sahip olmalıdır. Böylece ötanazi ile hayvanın ızdırabı minimuma indirilir.[1]

Evcil hayvanlarda, bu süreç genellikle "uyutmak"[3] gibi üstü kapalı sözlerle bahsedilir.

Metotlar

Hayvanı öldürmek için kullanılan tüm metotlar hızlı ve ağrısız bir ölüme neden olmalıdır. Ötanazi uygulama yeteneği, yalnızca ölü hayvanlarda yapılan pratikler ile elde edilir. Hayvanı öldürmek için seçilen yöntemler, hayvanın büyüklüğüne göre belirlenir.[1]

Ötanazi yöntemleri kimyasal ve fiziksel metotlar olarak ikiye ayrılabilir.[1] Kabul edilebilir kimyasal metotlar, enjekte edilen ilaçları ve önce merkezi sinir sistemini ve ardından kardiyovasküler aktiviteyi baskılayan gazları içerir. Kabul edilebilir fiziksel metotlar ise öncelikle merkezi sinir sistemini bozarak hızlı bilinç kaybına neden olmalıdır. En yaygın yöntemler burada tartışılmaktadır, ancak farklı durumlarda kullanılan diğer kabul edilebilir yöntemler vardır.[4]

İntravenöz anestezi

İntravenöz anestezi; bilinç kaybı, solunum ve ardından kalp durması uygulamasının ardından, genellikle 30 saniye içinde hızla devam eder.[5]

Bazı veteriner hekimler iki aşamalı bir işlem gerçekleştirir: Evcil hayvanı bilinçsiz hale getiren bir ilk enjeksiyon ve ölüme neden olan ikinci bir atış.[6] Bu yöntem hayvan sahibine hayvanı strese sokmadan veda etme şansı verir.

Silahla vurmak

Bu yöntem, eğer uygun şekilde yapılırsa atlar, sığırlar ve geyikler gibi büyük hayvanlar için bir ötanazi aracı olabilir. Bu, çeşitli yöntemlerle yapılabilir:

Ateşli silahlar

Geleneksel olarak atların, geyiklerin veya diğer büyük av hayvanlarının öldürülmesi için kullanılır. Mermi, omurilik soğanı yoluyla omurgadan aşağıya doğru yönlendirilerek alnından vurularak anında ölüme yol açar.[7] Yetenekli personel tarafından uygun bir yerde gerçekleştirilirse riskler minimumdur.[1]

Sebepler

Kuduz bir köpek

Evcil hayvanların ve diğer hayvanların ötanazisinin nedenleri şunları içerir:

  • Ölümcül hastalık, ör. kanser veya kuduz
  • Ölümcül olmayan ancak hayvanın birlikte yaşayabileceği acıya neden olacak veya sahibinin parasının yetmeyeceği hastalık veya kaza; veya sahibinin tedaviye ahlaki bir itirazı olduğunda.[8]

Bazı hayvan hakları örgütleri, belirli durumlarda hayvan ötanazisini destekler ve faaliyet gösterdikleri barınaklarda ötanazi uygular.[9]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f "FÜTDAM". web.firat.edu.tr. 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 
  2. ^ Ötanazi üzerine AVMA Panelinin 2000 Raporu
  3. ^ "Definition of PUT TO SLEEP". 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Close B, Banister K, Baumans V, Bernoth EM, Bromage N, Bunyan J, Erhardt W, Flecknell P, Gregory N, Hackbarth H, Morton D, Warwick C (1996). "Recommendations for euthanasia of experimental animals: Part 1". Laboratory Animals. 30 (4): 293-316 (295). doi:10.1258/002367796780739871 Özgürce erişilebilir. PMID 8938617. 
  5. ^ Birleşik Krallık Veteriner İlaçları Müdürlüğü %20 Pentobarbital çözelti için Ürün Notları [1]
  6. ^ Reeves, Jeffrey. "FAQ How do the medications work? and What are the medications used in euthanasia?". paws at peace. 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 
  7. ^ Tom J. Doherty, Alex Valverde, Manual of Equine Anaesthesia and Analgesia, Blackwell Publishing 2006 (p. 352)
  8. ^ "Hayvan Ötanazisi: Hayattaki En Zor Karar". My Animals. 20 Aralık 2019. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 
  9. ^ "Animal Rights Uncompromised:'No-Kill' Shelters" 10 Şubat 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., PETA, Retrieved 26 June 2010; "A reply from PETA to a letter inquiring about its euthanization decisions", Petrescueonline.net, Retrieved 26 June 2010.

İleri okuma ve dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Ötanazi, bir kişinin veya bir hayvanın yaşamını, yaşamlarının dayanılamayacak durumda olarak algılanması sebebiyle, acısız veya çok az acıtan bir ölümcül enjeksiyon yaparak, yüksek dozda ilaç vererek veya kişiyi yaşam destek ünitesinden ayırarak sonlandırmak. Ötanazi uygulaması bu üçü dışında farklı formlarda da olabilir; örneğin pasif ötanaziye kişinin tedavi edilebilecek ama ölümcül bir bulaşıcı hastalığının tedavi edilmeyerek kişinin, pasif olarak, ölümüne yol açılması dahildir. Ötanazinin farklı tipleri farklı yasal uygulamalara tabidir. Pasif ötanazi genelde birçok ülkede, farklı koşullar altında yasalken, aktif ötanazi çoğu ülkede yasaktır. Genellikle ötanazi başlığı altında tartışılan hekim destekli intihar genel olarak yasa dışı olmakla birlikte, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington, Oregon, Montana ve Vermont eyaletlerinde yasaldır. Aktif ötanazi Türkiye'de yasal değildir. Yürürlükte olan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'na göre, hastaya ötanazi uygulayan fail (hekim), tasarlayarak (taammüden) adam öldürme hükümlerine göre yargılanır ve ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla cezalandırılır. Bazı ülkelerde ötanazi yasal olmasa da, ötanazi faili cezaya çarptırılmaz.

<span class="mw-page-title-main">Kuduz</span> Hayvanlar yoluyla bulaşan ölümcül hastalık

Kuduz, Rabies ya da Lyssa, Merkezî sinir sistemini ağır şekilde tutan viral bir zoonoz.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan bakımevi</span>

Hayvan bakımevi veya Hayvan barınağı devlet ya da özel kuruluşlar tarafından işletilen, genellikle sokakta yetişmiş, kaybolmuş ya da sahipleri tarafından terkedilmiş hayvanlara sığınacak geçici bir yer sağlamak için, çoğu ülkede hayvan hakları savunucularının ve hayvan severlerin desteğiyle kurulan barınaklardır. Bazı ülkelerde ise, devletin sağladığı kamu kaynaklarıyla kurulan barınaklar vardır. Çoğunlukla kedi ve köpeklere ev sahipliği yaparlar.

<span class="mw-page-title-main">Bruselloz</span>

Bruselloz, Malta humması veya Akdeniz humması, da denilen Brucella spp. bakterileri yüzünden ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">PETA</span>

Hayvanlara Etik Muamele İçin Mücadele Edenler bir hayvan hakları organizasyonudur. Norfolk, Virginia kökenli ve yaklaşık 6.5 milyon üye ve destekçisi olan organizasyon dünyanın en büyük hayvan hakları grubudur. Grubun uluslararası başkanı Ingrid Newkirk'tür.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan refahı</span>

Hayvan refahı, hayvanların fiziksel ve psikolojik açıdan sağlıklı ve huzurlu bir hayat sürmelerini sağlamayı amaçlayan bir akım. Hayvanların refahını tespit etmede kullanılan ölçütlerden bazıları davranışlar, fizyoloji, ömür ve üremedir.

<span class="mw-page-title-main">Veteriner hekim</span> hayvan hastalıklarını tedavi eden uzman, doktor

Veteriner hekim ya da eski adıyla baytar, veteriner tıp uygulamalarını uzmanlıkla yapan ve insan harici hayvanların üremelerinin engellenmesi veya arttırılmasına, beslenmelerine, hastalıklarına, rahatsızlıklarına ve yaralanmalarına uzmanlıkla müdahale eden, koruyucu hekimlik uygulamalarıyla hastalıkları ve bozuklukları daha oluşmadan önleyen, hayvan hastalıklarının ve parazitlerin kontrol altına alınması için araştırmalar ve uygulamalar yapan, yaptığı çalışmalarla insan sağlığına da hizmet eden bir tıp mensubu. Veteriner fakültesinden mezun olarak ve ülkelere göre değişen şartları yerine getirerek unvan alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan itlafı</span>

Hayvan itlafı bir grup içinde üreyebilecek olan hayvanların belirli kriterlere uygun olarak ortadan kaldırılması sürecidir. Hayvan itlafının amacı grup içinde istenen özellikleri baskın kılma ya da istenmeyen özelliklerden kurtulma niyeti olabilir. Hayvan itlafının sonucunda genellikle maruz kalan hayvanlar öldürülür. Sığır vebası, şarbon tavuk vebası ve amerikan yavru çürüklüğü hastalıklarının içinde bulunduğu çeşitli hastalıklar dolayısı ile ya da insan sağlığı ve güvenliğinin tehdit edildiği durumlarda da hayvanlar itlaf edilebilir. Tüketime sunulamayacak durumda olan meyve ve sebzeler ya da itlafı gerektiren hastalık taşıyan bitkiler de itlaf edilebilmektedirler.

Tek Sağlık "yerel, ulusal ve küresel düzeylerde—insanlar, hayvanlar ve çevre bakımından ideal sağlık elde etmek için — Farklı disiplinlerin işbirlikçi çalışmasıdır ".

<span class="mw-page-title-main">Nekropsi (patoloji)</span> Hayvanlara uygulanan postmortem uygulama biçimi

Nekropsi ya da nekroskopi, necroscopie'den köken alır. İnsan dışındaki hayvanların kadavralarına veteriner hekimlerce uygulanan inceleme işlemidir.

<span class="mw-page-title-main">Yaban hayvanı ızdırabı</span>

Yaban hayvanı ızdırabı, insan kontrolünde olmayan hayvanların hastalık, yaralanma, parazitizm, açlık, susuzluk, anormal hava koşulları, doğal felaketler ve diğer hayvanlar tarafından öldürülmeleri sonucu yaşadıkları acıya denir. Yaban hayvanı ızdırabı, tarih boyunca din felsefesi alanı içinde kötülüğe örnek olarak tartışılmıştır. Yakın zamanda bir grup akademisyen problemin boyutunu seküler açıdan, insanların önlemek için çaba sarf edebilecekleri bir ahlaki mesele olarak ele almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan deneyleri</span> insan-dışı hayvanlar üzerinde yapılan deneysel ve bilimsel çalışmalar

Hayvan deneyleri, insan dışındaki hayvan türleri üzerinde bilimsel amaçlarla gerçekleştirilen prosedürlerdir. Bu bilimsel amaçların başlıcaları:

Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu, hayvanlar üzerinde deneysel ve bilimsel çalışma yapmak üzere Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan verilen çalışma izni ile bir deney hayvanı ünitesine sahip resmî ve özel kuruluşlar ile yüksek öğretim kurumlarının kendi bünyesinde oluşturmakla yükümlü olduğu bir kuruldur. Kanun, yönetmelik, genelge gibi yasal metinlerde genellikle kısaltması HADYEK kullanılır.

Terk edilen evcil hayvanlar, sahiplerinin sokağa atarak, onları boş araziye bırakarak veya bir barınağa vererek bilmeden veya kasıtlı olarak terk ettiği hayvanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Egzotik hayvan</span>

Egzotik hayvan, bakılması alışılmadık veya nadir olan hayvanlardır veya genellikle evcil hayvan olmaktan çok vahşi bir tür olduğu düşünülür. Tanım, kültüre, konuma ve zamana göre değişir - hayvanlar insan dünyasında yeterince sıkı bir şekilde yerleşik hale geldikçe, artık egzotik olarak kabul edilmeyebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Sokak köpeği</span> Şehirde yaşayan sahipsiz köpekler

Sokak köpeği, şehir ve köy gibi meskûn mahallerde yaşayan köpeklerdir. Sokaklarda doğup, büyüyen enik, sahiplerinden kaçmış, sahipleri tarafından terk edilmiş veya sahibi tarafından sokakta besleniyor olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Veteriner cerrahi</span>

Veteriner cerrahisi, hayvanlar üzerinde veteriner hekimler tarafından gerçekleştirilen cerrahidir ve prosedürler üç geniş kategoriye ayrılır: ortopedi, yumuşak doku cerrahisi ve beyin cerrahisi. Eklem replasmanı, kırık onarımı, kraniyal çapraz bağ eksikliğinin stabilizasyonu, onkolojik (kanser) cerrahi, fıtık disk tedavisi, komplike gastrointestinal veya ürogenital prosedürler, böbrek nakli, deri greftleri gibi ileri cerrahi prosedürler veteriner hekimler tarafından gerçekleştirilir. Çoğu genel uygulama veteriner hekimleri, kısırlaştırma ve küçük kitle eksizyonları gibi rutin ameliyatları gerçekleştirebilir.

<span class="mw-page-title-main">Antrozooloji</span> insan ve insan olmayan hayvanlar arasındaki etkileşimlerin ve ilişkilerin incelenmesi

Antrozooloji, insan-insan-olmayan-hayvan çalışmaları (HAS) olarak da bilinen etnobiyolojinin insanlarla diğer hayvanlar arasındaki etkileşimlerle ilgilenen alt kümesidir. Antropoloji, etnoloji, tıp, psikoloji, sosyal hizmet, Veteriner tıp ve zooloji gibi diğer disiplinler ile örtüşen disiplinler arası bir alandır. Antrozoolojik araştırmaların ana odak noktalarından biri, insan-hayvan ilişkilerinin her iki taraf üzerindeki olumlu etkilerinin ölçülmesi ve bunların etkileşimlerinin incelenmesidir. Antropoloji, sosyoloji, biyoloji, tarih ve felsefe gibi alanlardan akademisyenleri içerir.

Pentobarbital kısa etkili bir barbitürat olup tipik olarak sakinleştirici, preanestezik ve acil durumlarda konvülsiyonları kontrol etmek için kullanılır. Ayrıca uykusuzluğun kısa süreli tedavisi için de kullanılabilir, ancak büyük ölçüde yerini benzodiazepin ilaç ailesi almıştır.

Yakala-kısırlaştır-yerine bırak (TNR-Trap–neuter–return), bazı ülkelerde sokak köpeği ve sokak kedisi popülasyonlarını kontrol etmek için uygulanan ancak bilimsel olarak işlerliğinin olmadığı gösterilmiş bir yöntemdir. Süreç, sokak köpeklerinin veya kedilerin canlı olarak yakalanmasını, kısırlaştırılmasını, kimlik tespiti ve kolay tanıma için kulaklarına işaret takılmasını, aşılanmasını ve ardından alındıkları bölgeye bırakılması şeklindedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.