İçeriğe atla

Hayhoromlar

Hayhoromlar (Türkçe: Ermeni Rumlar[1][2]), Rum Ortodoks Kilisesine inanan ve Ermenice konuşan bir topluluktur. Etnik kökenleri tartışma konusudur. Bu grubun üyelerinden bazıları 16. yüzyıla kadar Kemaliye kentinde yaşamaktaydı ve Ortodoksluk inancına - çoğu Ermeniden farklı olarak Ermeni Apostolik Kilisesi inancına sahip değillerdi. Bu grubun diğer üyeleri ise Hemşinliler ile beraber Rum Ortodoks Kilisesine inanmaktaydı. Bu topluluğun kültürünü yansıtan eşyalar Atina'daki Benaki Müzesi'nde rastlanmaktadır.

Etimoloji

Hayhurum Ermenice bir kelime olup "Ermeni" anlamına gelen "Hay", "ve" anlamına gelen "hu" ve "Yunan" anlamına gelen Rum sözcüklerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Hayhurum Türkçeye Hayhorom olarak geçmiştir.

Kökenleri

Yunan kaynaklarına göre Hayhoromların kökeni Kemaliye'ye gelen Yunan topluluğudur. Bu topluluk zamanla bölge nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Ermenilere asimile olmuş ve Ermeni kültürünü benimsemiştir.[3] Ermeni kaynakları ise bu görüşe karşı olup Hayhoromların Ermeni kökenli olduğunu iddia etmektedir. Bu görüşe göre, Hayhoromlar 12. yüzyıldaki Bizans yönetimi sırasında Rum Ortodoks kilisesine inanmaya başlamıştır.

Yayılımı

1608'den Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesine kadar Adapazarı'nda kayda değer bir Hayhorom nüfusu yaşamaktaydı. 1923'teki nüfus mübadelesi sırasında bu nüfus Yunanistan'a götürülmüştür. 20. yüzyılın başında Hayhorom nüfusu Kemaliye'nin 5 köyünde yoğun yaşamaktaydı: Vag, Zorak, Musaga, Sirzu, Hogus. Dersim bölgesindeki ilçelerde ise Çemişgezek'in Memsa köyünde, Pertek'in Hromkéğ köyünde bulunmaktaydılar. İliç bölgesindeki Atma köyü 1582'de Hayhorom köyü olarak tanımlanmıştır, ancak 20. yüzyılda Kürt yerleşimiydi. Kharberd bölgesindeki Haydi köyü ve Erzincan yakınlarındaki Dzatkeğ köyü de Hayhorom yerleşimiydi.[4][5][6] Orta Çağda Kemaliye, Dersim ve Erzincan'da daha fazla Hayhorom köyü vardı, ancak bu nüfus İslamlaşma ve Safevi-Osmanlı savaşlarının etkisiyle Batı Anadolu'ya göç etmiştir.

Kaynakça

  1. ^ Zariphēs, Geōrgios L. (2005). Hatıralarım: kaybolan bir dünya : İstanbul 1800-1920. Literatür. s. 397. ISBN 9789750403071. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 
  2. ^ Dabağyan, Levon P. (2007). Emperyalistler kıskacında Ermeni tehciri: Türk Ermenileri. IQ Kültür Sanat Yayıncılık. s. 58. ISBN 9752551270. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 
  3. ^ Kahraman, Murat (2019). Bitmeyen Veda. artcivic. ISBN 6056841251. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 
  6. ^ Ayşe Hür (27 Ekim 2015). "Yüzde 100 yerli: Karamanlılar ve Hay-ho(u)ro(u)mlar". radikal.com.tr. 22 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ortodoks Kilisesi</span> Bir Hristiyanlık mezhebi

Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..

<span class="mw-page-title-main">Kemaliye</span> Erzincanın ilçesi

Kemaliye, eski adıyla Eğin, Erzincan ilinin ilçesidir.

Patrik, Ortodoks Kilisesileri, Oriental Ortodoks Kiliseleri, Süryani Kilisesi ve diğer Doğu Kiliseleri'nde kilisenin başında bulunan en yüksek rütbeli piskopos.

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Alakuş, Çemişgezek</span>

Alakuş, Tunceli ilinin Çemişgezek ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Erköy, Keşap</span>

Erköy, Giresun ilinin Keşap ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Apostolik Kilisesi</span> Ermeni halkının çoğunluğunun üye olduğu ortodoks inancına inanan Hristiyan kilisesi

Ermeni Apostolik Kilisesi ya da Ermeni Ortodoks Kilisesi, dünya Ermenilerinin büyük çoğunluğunun üye olduğu, dünyanın eski millî Hristiyan kiliselerinden biri olan mezhep. Hristiyanlığı Ermenilere ilk tanıtanlar olduklarına inanılan, İsa Mesih'in havarileri Taday ve Bartalmay'a dayanarak kendisini "apostolik" bir kilise olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Ermenileri</span> Osmanlı Devletinin Ermeni halkı

Osmanlı Devleti kuruluş döneminde Ermeniler, genellikle Çukurova, Doğu Anadolu Bölgesi ile Kafkasya bölgelerinde bulunan beyliklerin egemenliği altında yaşamışlardır. Bursa'nın başkent olduğu dönemde Ermeni ruhani reisliği başkente alınmıştır. İstanbul'un fethinden sonra da İstanbul'a taşınmış ve daha sonra da İstanbul Ermeni Patrikhanesi kurulmuştur. Ermeniler Anadolu'dan gelen göçlerle İstanbul'da büyük bir cemaat oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çengilli, Kağızman</span>

Çengilli, Kars ilinin Kağızman ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tsalka</span>

Tsalka,, Gürcistan'ın güneyinde, Kvemo Kartli bölgesinde, Tsalka Belediyesi'nin merkezi olan bir kenttir. Modern şehir, 19. yüzyılın başında Türkiye'nin doğusundan, özellikle Pontus bölgesinden ve özellikle Erzurum ilinin Parmaksız köyünden bölgeye göç eden Rumlar tarafından kurulmuştur. Geçmişte tamamen Yunan şehriydi. 27'si Rum olmak üzere yaklaşık 48 köyün bulunduğu, geri kalanında Ermeniler, Azeriler ve Gürcülerin yaşadığı Chalka idari bölgesinin başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">Gedikpaşa</span>

Gedikpaşa, İstanbul, Fatih İlçesi'nde, Emin Sinan, Küçük Ayasofya, Kadırga, Şahsuvar, Muhsine Hatun, Nişanca, Mimar Kemalettin ve Beyazıt mahalleleri ile çevrili olup, Mimar Hayrettin Mahallesi sınırları içinde kalan semt.

<span class="mw-page-title-main">Bahçecik, Başiskele</span> Kocaelide bir semt

Bahçecik, Kocaeli ili Başiskele ilçesine bağlı semt. İzmit Körfezi'nin güneyinde, Samanlı Dağları'nın eteğinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Topkapı, Kemaliye</span>

Topkapı, Erzincan ilinin Kemaliye ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ulucak, Refahiye</span>

Ulucak, Erzincan ilinin Refahiye ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akçiğdem, Refahiye</span> köy

Akçiğdem, Erzincan ilinin Refahiye ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Aksöğüt, Kemaliye</span> Erzincan ilinin Kemaliye ilçesinde bulunan bir köy

Aksöğüt, Erzincan ilinin Kemaliye ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Başbağlar, Kemaliye</span>

Başbağlar, Erzincan ilinin Kemaliye ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kocaçimen, Kemaliye</span> Kemaliye ilçesini köyü

Kocaçimen, Erzincan ilinin Kemaliye ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'da konuşulan diller</span>

Ermenistan'daki resmî dil Ermenicedir; ülkenin etnik açıdan homojen olmasından dolayı, burada yaşayan insanların çoğu Ermeniceyi anadil olarak konuşur.

Ermenistan'da İslam, yedinci yüzyılda Ermeni Yaylası'na girmeye başladı. Arap ve daha sonra Kürt aşiretler, ilk Arap istilalarının ardından Ermenistan'a yerleşmeye başladı ve Ermenistan'ın siyasi ve sosyal tarihinde önemli bir rol oynadı. On birinci ve on ikinci yüzyıldaki Selçuklu istilaları ile Türk unsuru Arap ve Kürt unsurlarının yerini almıştır. İranlı Safevi Hanedanı, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı ve Kaçar Hanedanlığı'nın kurulmasıyla Ermenistan, nispeten bağımsız bir Hristiyan kimliğini korurken Şii dünyasının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.