İçeriğe atla

Hayganuş Mark

Hayganuş Mark
Doğum1885
Ayaspaşa, Beyoğlu, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm1966
Şişli, İstanbul, Türkiye
MeslekYazar · dergi editörü

Hayganuş Mark (d. 1885, İstanbul - ö. 1966, İstanbul), Türkiye Ermenisi feminist yazar ve dergi editörüdür. Osmanlı kadın hareketinin en uzun soluklu kadın dergisi Hay Gin'in editörlüğünü yaptı.

Hayatı

Hayganuş Mark, 1885 yılında İstanbul'un Beyoğlu ilçesine bağlı Ayaspaşa mahallesinde doğdu. Babası Van'lı Markar, annesi İstanbullu Yebrakse Topuzyan'dı.[1] Soyadı Kanunu ile Mark soyadını aldı.[1]

Feminizmin öncülerinden gördüğü annesi sayesinde okula giden Mark, Esayan Ermeni Lisesi'nde okurken Ermeni dilbilimci Hagop Kurken'den beş sene boyunca Ermenice dersleri aldı.[1] Yedikule Ermeni Hastane Yetimhanesi'nde dört yıl yardımcı öğretmenlik yaptı.[1]

Ermenice harflerle Türkçe basılan Manzume-i Efkâr dergisinde ilk yazılarını yazdı.[1] Masis dergisinin düzenlediği şiir yarışmasında ikinci oldu.[1] 1905 yılında Dzağig (Çiçek) adlı haftalık dergiyi çıkarttı.[1] Fransa'daki feminist hareketlerden etkilenerek bu derginin "sadece kadınlarla ve kadınlar için" çıkmasını istedi.[1] O dönemdeki kadın yazar azlığından dolayı dergide erkek çalışanlar çoğunlukta olsa da, dergide kadın isimleriyle yazdılar.[1] İki yıl boyunca çıkan dergi, Mark'ın evlenmesi ve eşi Vahan Toşigyan (Manzume-i Efkâr dergisinin yayın yönetmeni) ile birlikte İzmir'e gitmesi sonucu kapandı.[1] Mark, İzmir'deki Arşaluys (Şafak) ve Arevelk (Doğu) dergilerinde kadın çalışmalarını sürdürdü.[1]

1909'da İstanbul'a dönüşüyle Milletperver Ermeni Kadınlar Birliği'nin Edebiyat Komisyonu'nun başkanı oldu ve taşradaki Ermeni kızların okuması için okulların açılmasını sağladı.[1] Bu sayede Anadolu'da açılan Ermeni okul sayısı 32'yi buldu.[1] 1910'da Heranuş Arşagyan'ın yaşamı ve eserleri hakkında bir eser yazdı.[2]

1919'da Hay Gin (Ermeni Kadın) adındaki ikinci dergisini çıkartan Mark, bu dergide tamamen kadınları yazmaktan vazgeçip erkekleri de yazmaya başladı ve eşitlik adına yazılarını 13 sene boyunca bu dergide sürdürdü.[1]

Mark, kadınların ekonomik özgürlüklerini kazanması gerektiğini düşünüyordu ve eğitim müfredatının hazırlanmasında erkeklerin olduğu kadar kadınların da katkıda bulunması gerektiğini savundu.[1]

1966'da Yedikule Ermeni Hastanesi'nde öldü.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Ermeni Feminist: Hayganuş Mark". Bianet. 9 Nisan 2003. 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2017. 
  2. ^ Hrand Nazariantz, Հերանոյշ Արշակեան: Իր կեանքը եւ բանաստեղծութիւնները, Constantinople, Tēr-Nersēsean, 1910

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Feminizm</span> İdeoloji

Feminizm, kadınların haklarını tanıyarak bu hakların korunması amacıyla eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çeşitli ideolojiler, toplumsal hareketler ve kitle örgütlerinden oluşan hareket. Sözcüğün köken olarak Latince "femina" ve onun Fransızca türevi olan "féminisme" sözcüğünden geldiği ve Türkçe eş anlamlısının hatunculuk olduğu belirtilmektedir. Kadın hareketi doğrudan kadınları ilgilendiren ve dolaylı olarak kültürü ilgilendiren konularda bilinç uyandırır. Feminizmin temel amaçları; eğitim, iş, çocuk bakımı, yönetim gibi konularda eşit haklara sahip olmaktan, yasal kürtaj hakkından, kadın sağlığı konusunda ilerlemelere, tacizin ve tecavüzün engellenmesinden lezbiyen haklarına kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Halit Fahri Ozansoy</span> Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmen (1891-1971)

Halit Fahri Ozansoy, Türk şair, gazeteci, oyun yazarı ve öğretmendir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Rasim</span> Türk yazar, gazeteci, tarihçi, milletvekili (1864 - 1932)

Ahmet Rasim, Türk yazar, gazeteci, tarihçi, milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Agop Ayvaz</span> Türkiye Ermenisi yazar ve oyuncu

Hagop Ayvaz,, Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, yazar ve yayımcı. Türkiye’deki ilk Ermenice tiyatro dergisi olan “Kulis”’i 50 yıl boyunca (1946-1996) aralıksız yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Markar Esayan</span> Türk politikacı ve yazar

Markar Esayan, Ermeni-Çerkes asıllı Türk yazar, gazeteci ve siyasetçi.

Hagop Demirciyan, Osmanlı Ermenisi ve Türk Ermeni yazar.

<span class="mw-page-title-main">Yervant Odyan</span> Ermeni-Osmanlı şair (1869-1926)

Yervand Odyan, Osmanlı gazeteci, mizah yazarı.

Türkiye'de feminizm kavramının literatüre girişi, Türk milliyetçiliğinin ve Türkçülüğün düşünce babalarından Ziya Gökalp'in "Türkçülüğün Esasları" adlı kitabının "Türk Feminizmi" adlı bölümünde "feminizm" kavramına övücü bir dille değinmesiyle oldu. Jön Türkler ve İttihat & Terakki Cemiyeti içerisinde oldukça yetkili olan; Ziya Gökalp, Ahmet Rıza, İbrahim Hilmi ve Enver Beylerin başını çektiği Türk milliyetçisi kanat kadınların özgürleşmesinin milletin bir bütün olarak özgürleşmesindeki önemine dikkat çekerek kadınların eğitimine yönelik oldukça yoğun çabalar harcadılar. Bu çabalar sonucunda kadınlar için İnas Sanâyi-i Nefîse Mektebi ve İnâs Darülfünunu gibi üniversite düzeyinde eğitim veren kurumlar yanında İstanbul'da ve Anadolu'da kız liseleri açılmasını sağladılar. Ayrıca yine bu milliyetçi kanat Türkiye tarihindeki ilk feminist kadın derneği olan Teali-i Nisvan Cemiyeti ile dönemi için oldukça sert taleplerde bulunan Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti'nin ve kadınların iş gücüne katılımı için mücadele yürüten Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti'nin kuruluşuna önayak oldular. Ek olarak günlük yaşamda kadınları rahatlatmak için kadınlara uygulanan tek başına faytona binememek ve giyim-kuşam kısıtlamaları gibi bazı yasakları da kaldırdılar.

<i>Kadınlar Dünyası</i> Türkçe yayımlanan feminist kadın dergisi

Kadınlar Dünyası, Balkan Savaşları sonrasında 4 Nisan 1913 tarihinde yayın hayatına başlayan ve 1921'e kadar yayında kalan kadın dergisi.

Osmanlı İmparatorluğu'nda feminizm genel olarak II. Meşrutiyet sonrasındaki göreceli özgürlük ortamında ivme kazandı. Daha öncesinde ise dinsel ve geleneksel nedenlerden dolayı kısıtlı olan kadın yaşamı Tanzimat ile değişime uğramıştı. Tanzimat döneminde yetişen eğitimli kadınlar sonraki kuşaklarda Osmanlı'da hak arayışlarına girdi. II. Meşrutiyet döneminde ise örgütlü hareket edilmeye başlandı ve çeşitli kadın cemiyetleri kurulup kadın dergileri çıkarıldı. 19. Yüzyılda Avrupa feminizmi oy hakkını savunup bu konuda mücadele verirken Osmanlı kadını daha fazla özgürlük, iş olanağı, eğitim ve sosyal yaşam mücadelesi veriyordu. Özellikle Kadınlar Dünyası adlı dergi ile Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti feminizm bağlamında Osmanlı'da uç noktalardaydı. Ülkeye geç gelen milliyetçilik anlayışı doğrultusunda da bazı kadınlar eski Türklerde var olan kadın-erkek eşitliğini verdikleri mücadelede dile getiriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Teotig</span>

Teotoros Lapçinciyan veya Teotig adıyla bilinir,, Osmanlı Ermenisi yazar ve salnameci.

<span class="mw-page-title-main">Arşaguhi Teotig</span>

Arşaguhi Teotig, Ermeni sosyal hizmet uzmanı, eğitimci, yayıncı, yazar ve tercüman.

Ulviye Mithat, Türk yazar.

<span class="mw-page-title-main">Leon Surmelian</span>

Leon Zaven Surmelian Amerikalı Ermeni yazardır. Surmelian 1922'de Amerika'ya taşınmış ve yaşamı boyunca üç ana eser yazmıştır. Ermeni Kırımı'ndan kurtulan Surmelian, ilk İngilizce kitabı Soruyorum Size Hanımlar ve Beyler'i 1945'te yayımlamıştır. Ayrıca Sasonlu Tavit Destanı'nı İngilizceye çevirmesiyle tanınmaktadır.

Elbis Gesaratsyan Osmanlı Dönemi basınının ilk Ermeni asıllı kadın gazetecisi olarak kabul edilen yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Heranuş Arşagyan</span> Türk yazar 1887-1905)

Heranuş (Narkiz) Arşagyan, Osmanlı Ermenisi şair.

Dzağig (Çiçek), 1886-1911 arasında İstanbul'da Ermenice ve Ermeni harfli Türkçe çıkan süreli yayındır.

Hay Gin, önce Osmanlı İmparatorluğu, ardından ise Türkiye'de yayımlanan eski bir kadın dergisidir. 1919'da, Hayganuş Mark'ın editörlüğünde yayın hayatına başlayan dergi, on beş günde bir yayımlanmaktaydı. Osmanlı İmparatorluğu'nun en uzun yayın hayatına sahip kadın dergisi olurken 1933'te faaliyetlerini sonlandırdı. Feminizm, kadın hareketi ve kadınların faaliyetlerine yer vermekte ve asıl olarak Ermeni kadınlara seslenmekteydi.

Zaruhi Kalemkaryan Osmanlı Ermenisi asıllı Amerikalı nesir yazarı, denemeci, şair ve hayırsever.

<span class="mw-page-title-main">Zaruhi Bahri</span>

Zaruhi Şahbaz Bahri, önde gelen bir Ermeni yazar, sosyal hizmet uzmanı ve toplum aktivistiydi. 1913'te Konstantinopolis Ermeni Kızılhaçı'nın kurucu üyelerinden biriydi. Ermeni Kırımı'nın ardından, kendisi de birkaç aile üyesini kaybeden Bahri, kurtulanların yardım çabalarına destek olmak için Osmanlı İmparatorluğu'nda kaldı. Sonrasında ise önce Romanya'ya ve nihayetinde 1928'de hayatının geri kalanında yaşadığı Fransa'ya kaçtı. Fransa'dayken altı roman yazdı ve yerel Ermeni cemaatiyle ilişkiler kurmaya devam etti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.