Hayder - Turkipedia

Hayder
Kırım Hanı
Hüküm süresi	1456
Önce gelen	I. Hacı Giray

Ölüm	1487
Defin	Zincirli Medrese, Bahçesaray
Hanedan	Giray Hanedanı
Babası	I. Hacı Giray
Dini	Sünni İslam

Hayder veya Haydar (Kırım Tatarcası: Ayder, حيدر‎‎‎), I. Hacı Giray'ın oğludur. 1456'da Kırım Hanlığı tahtına oturmuştur.

Hayatı

Doğum tarihi tartışmalı olup, ölüm tarihi 1487 yılıdır. 1456 yılında babasına isyan ederek, kısa bir süre hanlığı eline geçirerek Kırım tahtını zaptetmiştir. Asi olarak kabul edildiği için diğer hanlardan farklı olarak Han veya Giray unvanı ile anılmaz. I. Mengli Giray iktidara geçince ağabeyi Hayder'i Cenevizlilere ait Sudak kalesine hapsetmiştir. Hanlığı bir yıldan kısa sürmüştür.

1475 yılında Osmanlı İmparatorluğunun Kırım'ı fethi üzerine Hayder Kiev'e ve Polonya'ya kaçmak durumunda kaldı. 1479'da Kırım tahtında bulunan kardeşi Nur Devlet Han'ın Polonya ve Litvanya üzerine sefer düzenlemesi ile birlikte Moskova'ya kaçarak Moskova Büyük Dükü III. İvan'a sığındı. III. İvan onu bilinmeyen bir nedenle Moskova'nın kuzeyine sürgüne gönderdi.

1487 yılında Rusya'nın Kuzey Bölgesinde bulunan Vologda Oblastı’da Kirillo-Belozersky'da sürgünde öldü.

Notlar

İngilizce Wikipedia "Hayder of Crimea" maddesi 26 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Ülküsal, Müstecip (1980) Kırım Türk - Tatarları (Dünü - Bugünü - Yarını), İstanbul:Baha Matbaasi
Howorth, Henry Hoyle (1880) History of the Mongols, from the 9th to the 19th Century Patt 2 Division 1), Londra:Longman Green & co. History of the Mongols, from the 9th to the 19th century
"Hansaray" websitesinde Giray Hanedanı Kırım Hanları (İngilizce)

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Hacı Giray	Kırım Hanı 1456	Sonra gelen: I. Hacı Giray

Kırım hanları
15. yüzyıl	I. Hacı Giray Hayder Nur Devlet Giray I. Mengli Giray
16. yüzyıl	I. Mehmed Giray I. Gazi Giray I. Saadet Giray I. İslâm Giray I. Sahib Giray I. Devlet Giray II. Mehmed Giray II. Saadet Giray II. İslam Giray II. Gazi Giray I. Fetih Giray
17. yüzyıl	Toktamış Giray I. Selâmet Giray Canıbek Giray III. Mehmed Giray İnayet Giray I. Bahadır Giray IV. Mehmed Giray III. İslâm Giray Adil Giray I. Selim Giray Murat Giray II. Hacı Giray III. Saadet Giray Safa Giray II. Devlet Giray
18. yüzyıl	III. Gazi Giray I. Kaplan Giray III. Devlet Giray IV. Saadet Giray II. Mengli Giray II. Fetih Giray II. Selâmet Giray II. Selim Giray Arslan Giray Halim Giray Kırım Giray III. Selim Giray Maksud Giray IV. Devlet Giray II. Kaplan Giray II. Sahib Giray Şahin Giray II. Bahadır Giray

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Mengli Giray</span>

I. Mengli Giray 15. yüzyıl sonlarında 1467; 1469-1475 ve 1478-1515) dönemlerinde üç kez Kırım Hanlığı tahtına oturdu.

I. Hacı Giray, Kırım Hanlığı'nın kurucusudur. Hacı Giray, Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin küçük oğlu Tokay Timur soyundan gelmekteydi.

Kırım Hanlığı veya Taht-i Kırım ve Deşt-i Kıpçak, 1441-1783 yılları arasında Kırım'da hüküm sürmüş Kırım Tatar devletiydi. Altın Orda Devleti'nin yerini alan dört Hanlıkların en uzun süre hüküm süreni idi. Bazı kaynaklarda 1475'ten 1774 yılında Küçük Kaynarca Antlaşması'nın imzalanışına kadar Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı kaldığı belirtilmektedir.

Kırım hanları listesi, 1441–1783 yılları arasında hüküm süren Orta Avrupa'da Tatarlar tarafından kurulmuş, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı hanlık. Aşağıda Kırım Hanlığı'nın hanlarının listesi bulunmaktadır.

Kazan Hanlığı, Altın Orda'nın çöküşünden sonra, Cengiz Han'ın oğlu Cuci'nin ulusuna bağlı Toka Temür sülalesinden Uluğ Muhammed Han tarafından bugünkü Rusya topraklarında kurulmuş olan Türk devletidir. Farklı zamanlarda yaklaşık 750.000 km² alana hakim olmuştur. Ağırlık merkezi bugünkü Tataristan, Başkırdistan, Çuvaş, Mari El (Çirmişistan), Mordovya ve Udmurt (Aristan) Cumhuriyetlerinin toprakları idi.

Kasım Hanlığı, Oka Nehri'nın kuzey kıyısında Ryazan kenti yakınında bugünkü Kasimov'da Kasım Han tarafından kurulmuş Tatar hanlığı. Hanlık adını, ilk hanı olan Kasım Han'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Mehmed Giray</span> 1515-1523 arasında Kırım hanı

I. Mehmed Giray, 1515-1523 döneminde sekiz yıl Kırım Hanlığı yapmıştır.

I. Devlet Giray Han, 1551-1577 yılları hüküm süren Kırım hanıdır. I. Devlet Giray döneminde Kırım Hanlığı Osmanlı ile birlikte yükseliş devrini yaşadı. Temel siyasetini Moskova merkezli bir gelişme politikası izleyen Rusların Karadeniz'e inmelerine karşı mücadele oluşturuyordu.

Nur Devlet Giray 4. Kırım Hanı. 1466-1467, 1467-1469, 1475-1476 olmak üzere toplam üç kez saltanat sürmüştür. 1486 ile 1490 yılları arasında Kasım Hanlığı'nı yönetmiştir.

I. Gazi Giray, 1523-1524 yılları arasında altı ay hüküm süren Kırım hanıdır.

I. Saadet Giray, 1524 ile 1532 yılları arasında sekiz yıl Kırım Hanı olarak hüküm sürmüștür.

III. İslâm Giray 1644-1654 yılları arasında hüküm süren Kırım hanı.

Canıbek Giray, Kırım hanı. 1568- 1636 yılları arasında yaşamıştır. 1610-1623, 1624 ve 1628-1635 yılları arasında üç kez hanlık yapmıştır. Ancak, 1624 yılında filen tahta oturması III. Mehmet Giray'ın isyanı nedeni ile mümkün olmadığından, iki kez hanlık yaptığı kabul edilmiştir. Hanlığı I. Ahmet, I. Mustafa,II.Osman ve IV. Murat dönemlerine rastlar. I. Devlet Giray Han'ın torunudur.

II. Devlet Giray, Kırım Hanı. 1699-1702 ve 1709-1713 yılları arasında olmak üzere iki kez Kırım Hanlığı yaptı. Hanlık dönemi iki kez toplamda 8 yıl 5 aydı.

Molodi Muharebesi, 1572 yılının Temmuz-Ağustos aylarında olmuştur. Bu savaş, Korkunç İvan'ın en önemli savaşlarından biridir. Kendi ordusundan iki kat büyük bir orduyu yenmiştir. Korkunç İvan, Moskova Şehrinin 40 mil yakınlarında Osmanlı cephaneleri destekli, Kırım Hanı I. Devlet Giray Han'a karşı savaşmıştır.

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

Ulakçı Han; 1256-1257? yılları arasında hüküm sürmüş Altın Orda Devleti hanı.

III. Devlet Giray 1716-1717 yılında hüküm süren bir Kırım hanıdır. Babası Adil Giray'dır. III. Devlet, Aralık 1716'da I. Kaplan Giray'ın görevden alınmasından sonra han olur. 1717 yılının başında yerine IV. Saadet Giray han atandı ve kısa bir süre sonra öldü.

1497-1500 Osmanlı-Lehistan Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Lehistan Krallığı arasında 1497-1500 arasında süren askeri mücadele.

Şeyh Ahmed, Altın Orda Devleti'nin 1481-1502 yılları arasında hüküm süren son hanı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.