İçeriğe atla

Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı

Koordinatlar: 41°00′00″K 29°01′10″D / 41.00000°K 29.01944°D / 41.00000; 29.01944
Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı
Mezarlığın görünümü
Harita
KonumÜsküdar, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°00′00″K 29°01′10″D / 41.00000°K 29.01944°D / 41.00000; 29.01944
TürAsker Mezarlığı
DinHristiyan Mezarlığı
Açılış1855 (169 yıl önce) (1855)
SorumluCommonwealth War Graves Commission
DurumKullanımda
İnternet sitesiCommonwealth War Graves Commission

Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı (İngilizce: Haidar Pasha Cemetery), İstanbul'un Anadolu yakasında, Üsküdar ve Kadıköy arasındaki Haydarpaşa semtinde yer alan İngiliz askerî kabristanıdır. İlk olarak 1854-1856 yılları arasında Kırım Savaşı'na katılarak savaşta ölen İngiliz askerlerinin gömülmesi için devet eliyle tahsis edilen mezarlık, o dönemde Osmanlı İmparatorluğu'nun müttefiği olan İngiltere'nin hizmetine verilen Askerî Hastane'nin hemen yanında bulunmaktadır.[1] Kırım Savaşı'nda ölen askerlerin yanı sıra, mezarlıkta Birinci ve İkinci Dünya savaşlarında çeşitli nedenlerle ölen İngiliz vatandaşı asker ve siviller de gömülüdür.

Kırım Savaşı mezarları

Kırım Savaşı sırasında ölen bir İngiliz askerinin mezartaşı

Mezarlık, Kırım Savaşı'na katılıp da yaralı olarak İstanbul'a getirilen; ancak tarihte ilk kez Florence Nightingale tarafından oluşturulan organize askerî hastanede kolera nedeniyle yaşamlarını yitiren İngiliz askerleri için tahsis edilmiştir. Mezarlık alanı, resmi olarak 16 Mayıs 1855 tarihinde dönemin Birleşik Krallık büyükelçisi Lord Stratford tarafından açılmış ve Anglikan piskopos George Tomlinson tarafından kutsanmıştır.[2] Savaş boyunca Selimiye Kışlası'nda toplam 6 bin İngiliz askerinin bu hastalık nedeniyle öldüğü sanılmaktadır. Bu askerlerin çok azının mezar yerleri günümüze dek ulaşmayı başarabilmiştir. İlk olarak biri deniz kıyısına yakın, diğer hastaneye yakın iki ayrı arsa üzerinde oluşturulmaya başlanan Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı'nın kurulu olduğu arazi Kanuni Sultan Süleyman'ın özel mülklerindendi.[3] Bu arsa 1855 yılında İngiliz hükûmetine bağışlandı. Birbirinden ayrı iki arsadan oluşan mezarlık, 1867 yılında aradaki arazinin de bağışlanmasıyla ya da satılmasıyla birleşmiş oldu.

Kırım Savaşı'nda ölen askerlerin anısına, 1857 yılında Birleşik Krallık kraliçesi Victoria tarafından bir anıt diktirildi. Yaklaşık 28 metre yüksekliğindeki bu anıt, Haydarpaşa'ın pek çok noktasından kolaylıkla görülebilmektedir.

Mezarlıktaki siviller

1867 yılından bu yana, 700'ü aşkın sivil mezarlık içinde ayrı bir bölümde gömülmüştür. Mezarlıkta yatan tanınmış siviller arasında I. Elisabeth dönemi İngiliz büyükelçisi Sir Edward Barton bulunmaktadır. Barton İstanbul'da bir süre görev yaptıktan sonra 1598 yılında İstanbul Heybeliada'da yaşamını yitirmiş ve ölümünden 257 yıl sonra kalıntıları adadaki mezarından alınarak buraya aktarılmıştır. 1898-1908 yılları arasında İstanbul'daki İngiliz Büyükelçisi Sir Nicholas O’Conor-Don da burada gömülmüş ve anısına mezarlık içinde bir şapel yaptırılmıştır.

Kırım savaşı ve dünya savaşları dışında birkaç asker de mezarlığın siviller bölümünde defnedilmiştir.

1822'de doğan ve 1868 tarihinde Osmanlı hizmetine giren ve 1881 yılında vezirlik ve müşirlik (büyük amiral) rütbesiyle donanma komutanlığına kadar yükselen Augustus Charles Hobart Hampten (Osmanlıdaki adıyla Hobart Paşa) burada gömülüdür. 1886 yılında tedavi için gittiği İtalya'da ölünce Türk topraklarında defnedilme vasiyeti üzerine Abdülhamid II tarafından cenazesi Necid vapuruyla İstanbul'a getirilmiştir.[4]

I. ve II. Dünya Savaşı mezarları

Mezarlıktan bir görünüm.
Mezarlıktan bir görünüm.
 
Mezarlıktan bir görünüm.
Kraliçe Victoria tarafından ölen askerler anısına yaptırılan anıt.

Mezarlıkta I. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'de ölen 400'ün üzerinde askerin mezarı vardır. Bu askerlerin büyük bir bölümünü savaş tutsakları ve Mondros Mütarekesi sonrasında İstanbul'un işgali sırasında (1918-1923) direnişçilerce öldürülen askerler oluşturmaktadır.

Rusya'da ya da Türkiye sınırlarında ölen (bir bölümü Hint kökenli) 200 İngiliz vatandaşının adlarının bulunduğu anıt mezarlıktaki diğer dikkat çekici yapılardandır. Bu anıta, mezarları günümüze dek ulaşamayan, kaybolan ya da tahrip olan askerlerin adları yazılmıştır.

I. Dünya savaşının yanı sıra, mezarlıkta II. Dünya savaşı kurbanı askerler de gömülüdür. Kraliyet Donanması'na ve Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne mensup 38 asker Akdeniz'deki çeşitli görev yerlerinde, çeşitli nedenlerden dolayı yaşamlarının yitirdikten sonra İstanbul'daki, Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı'na getirilerek burada defnedilmiştir.[5]

İşletilmesi

1925'e dek işletmesi, korunması ve diğer sorumlulukları doğrudan İngiliz hükûmeti tarafından üstlenilmekte olan mezarlığın işletmesi Commonwealth War Graves Commission (Türkçe: Britanya Savaş Mezarlıkları Komisyonu) adlı kuruluşa bırakıldı.

Konumu

Mezarlık bugün Haydarpaşa Limanı ile Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi arasında yer almaktadır. Üsküdar'dan Kadıköy'e uzanan Tıbbiye caddesi üzerinden mezarlığa kolaylıkla ulaşılabilir. Haydarpaşa Garı'ndan da mezarlığa kısa bir geçiş yolu bulunmasına karşın geçit, güvenlik gerekçesiyle görevlilerce kapalı tutulmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Üsküdar Municipality 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
  2. ^ "A Narrative of Personal Experiences and Impressions During a Residence on the Bosphorus Throughout the Crimean War (1881), Lady Alicia Blackwood'un seyahatnamesi". 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023. 
  3. ^ Understanding Gallipoli 7 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
  4. ^ Hobart Paşa'nın Anıları,Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,2010,
  5. ^ Understanding Gallipoli, 1939-1945 Deads of World War II 7 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuleli Askerî Lisesi</span> İstanbulda eski bir askerî lise

Kuleli Askerî Lisesi ya da günümüzdeki resmî adıyla Millî Savunma Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Kuleli Yerleşkesi, İstanbul Boğazı kıyısında, Anadolu yakasında yer alan askerî okul. Bugünkü yerleşkede harp okullarını kazanan subay adayları, 1 yıl yabancı dil eğitimi almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Thayetmyo Türk Şehitliği</span> Myanmarda bulunan Türk şehitliği

Thayetmyo Türk Şehitliği, I. Dünya Savaşı'nda Birleşik Krallık askerî birliklerine esir düşerek, o dönemde Birleşik Krallık sömürgesi olan ve Burma veya Birmanya adı ile tanınan Myanmar'a sevk edilen 12 bin kadar Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı asker arasında, yıllar süren esaret dönemi boyunca salgın hastalıklar, ağır çalışma ve esaret şartları altında ölen 1500 kadar Osmanlı askerinden 222'sinin gömülü bulunduğu bir anıt mezarlık.

<span class="mw-page-title-main">Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi</span> Sağlık Bakanlığına bağlı bir hastane

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi (GEAH) veya eski adıyla Gülhane Askerî Tıp Akademisi (GATA), II. Abdülhamit tarafından 1898 yılında İstanbul'da Gülhane Seririyat Hastanesi olarak kurulmuş olup günümüzde Etlik, Keçiören'de Eğitim ve Araştırma Hastanesi olarak devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Anıt</span>

Anıt ya da Abide, önemli bir olayın veya büyük bir kişinin gelecek kuşaklarca tarih boyunca anılması için yapılan, göze çarpacak büyüklükte, sembol niteliğinde yapı, olarak tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Selimiye Kışlası</span> 1. Ordu Komutanlığının bulunduğu bina

Selimiye Kışlası, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde III. Selim tarafından Nizâm-ı Cedîd askerleri için inşa ettirilen kışla.

<span class="mw-page-title-main">Karacaahmet Mezarlığı</span> İstanbulun Üsküdar ilçesindeki bir mezarlık

Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde yer alan İstanbul'un en büyük ve aynı zamanda en eski mezarlığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cemil Topuzlu</span> Türk cerrah ve siyasetçi

Cemil Topuzlu, Türkiye'de modern cerrahinin kurucusu hekim, yönetici ve İstanbul eski Belediye Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Edirnekapı Şehitliği</span> Mezarlık

Edirnekapı Şehitliği, İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde bulunan tarihi bir mezarlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Hobart Paşa</span> Osmanlı donanmasında komutanlık yapmış İngiliz asıllı deniz subayı (1822-1886)

Augustus Charles Hobart-Hampden ya da Hobart Paşa Osmanlı donanmasında komutanlık yapmış İngiliz asıllı deniz subayı.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa</span> İstanbul, Kadıköydeki Haydarpaşa Garı ve çevresine verilen isim

Haydarpaşa, İstanbul ilinin Kadıköy ilçesinde Haydarpaşa Garı ve çevresindeki alana verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet Savaş Anıtı (Schönholzer Heide)</span>

Sovyet Savaş Anıtı Pankow, Berlin'de bulunan anıt, Mayıs 1947 ile Kasım 1949 tarihleri arasındaki dönemde inşa edilmiş olup 30 000 m²'lik bir alanı kaplamaktadır. Anıt, Berlin'deki en büyük Sovyet mezarlığını içerir. Mezarlık, aynı zamanda Rusya'nın dışında Avrupa'da bulunan en büyük Sovyet mezarlığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Zeytinlik (Selanik)</span> Yunanistanda I. Dünya Savaşı anıtı

Zeytinlik, Yunanistan'ın Selanik kentinde yer alan İtilaf Devletleri askeri mezarlığı ve I. Dünya Savaşı anıt parkı

<span class="mw-page-title-main">Stalag VI-K</span>

Stalag VI-K Senne veya Stalag 326, II. Dünya Savaşı yıllarında kullanılan Nazi esir kampı. Yakındaki Senne köyünün ismini almış olmasına rağmen, aslında Almanya'nın Kuzey Ren-Vestfalya'daki Schloß Holte-Stukenbrock kasabasına yakındı. 40 bin ila 60 bin Sovyet savaş esiri Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında bu kampta hayatını kaybetti. Ölenler çoğunlukla üç toplu mezara gömüldü. Savaşın ardından bu bölgeye anıt mezarlıklar kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VII-A</span> Moosburg an der Isar, Yukarı Bavyera, Almanyadaki bina

Stalag VII-A, Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında kurduğu en büyük savaş esiri kampı. Bavyera'nın güneyindeki Moosburg'ın kuzeyinde inşa edildi. Kamp yaklaşık 35 hektar bir alanı kapladı. Mahkûmların diğer kamplara giderken uğradığı bir geçiş kampı olarak da kullanıldı. Savaş sırasında Nazilere karşı savaşan her ulustan mahkûmlar bu kamptan geçmiştir. 29 Nisan 1945'te ele geçirildiği sırada, ana kampta 76,248 mahkûm ve Arbeitslager olarak fabrikalarda çalışan, demiryollarını veya çiftlikleri tamir eden 40.000'den fazla işçi vardı.

<span class="mw-page-title-main">Piskaryovskiy Mezarlığı</span>

Piskaryovskiy Mezarlığı Leningrad Kuşatması sırasında hayatını kaybeden Sovyet vatandaşlarının toplu şekilde toprağa verildiği mezarın adıdır. Günümüzde Sankt-Peterburg'un önemli tarihsel mekanlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Pangaltı Latin Katolik Mezarlığı</span>

Pangaltı Fransız Latin Katolik Mezarlığı veya diğer adıyla Feriköy Latin Katolik Mezarlığı, İstanbul'da bulunan tarihi bir Hristiyan mezarlığıdır. İstanbul'daki en büyük Katolik mezarlığı olma özelliği taşır. Mezarlık, Taksim Meydanı'nın yaklaşık 3 km (1,9 mi) kuzeyinde, İstanbul'un Şişli bölgesinde Feriköy yakınlarındadır. Protestanların şehirdeki başlıca mezarlığı Feriköy Protestan Mezarlığı'nın karşısında yer alır. Birbirine komşu olan iki mezarlık Abide-i Hürriyet Caddesi ile birbirinden ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Feriköy Protestan Mezarlığı</span>

Feriköy Protestan Mezarlığı Mezarlığın isminden de anlaşılacağı üzere İstanbul'da ikamet eden Protestanların son dinlenme yeridir. Mezarlık, İstanbul'un Şişli ilçesinde, Taksim Meydanı'nın yaklaşık 3 km kuzeyinde Feriköy mahallesindedir. Katoliklerın şehirdeki başlıca mezarlığı Pangaltı Latin Katolik Mezarlığı'nın karşısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Neuville-Saint-Vaast</span> Fransada komün

Neuville-Saint-Vaast, Fransa'nın Hauts-de-France bölgesine bağlı Pas-de-Calais ilinde bulunan bir komündür. 32 kilometre (20 mi) Vimy Ridge Savaşı'na adanmış Kanada Ulusal Vimy Anıtı'nın güneyinde Anıt, savaşı ve Birinci Dünya Savaşı sırasında hayatını kaybeden Kanadalı askerleri anmak için sırtın en yüksek noktası olan Tepe 145 üzerine inşa edilmiştir Anıt aynı zamanda 2 Nolu Kanada Mezarlığı, Neuville-St.-Vaast ve Givenchy Road Kanada Mezarlığı, Neuville-St.-Vaast'ın bulunduğu yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Beerşeba'daki Türk Askerleri Anıtı</span> İsrailde Birüssebi Muharebesinde ölen Osmanlı askerlerine adanan Türk anıtı

Beerşeba'daki Türk Askerleri Anıtı, Beerşeba'daki eski Türk tren istasyonunun yakınında, David Tobiahu Bulvarı üzerinde duran bir anıttır. Mezar taşı, 1917 yılında Birüssebi Muharebesi'nde ölen 298 Türk askerinin anısına 2002 yılında Türk hükûmeti tarafından yerleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Sonsuz alev</span>

Sonsuz alev veya Ebedi alev, belirsiz bir süre yanan bir alev, lamba veya meşaledir. Ebedi alevlerin çoğu kasıtlı olarak ateşlenir. Ancak bazıları doğal gaz sızıntıları, turba yangınları ve kömür damarı yangınlarının neden olduğu doğal olaylardır ve bunların tümü başlangıçta yıldırım, piezoelektrik veya insan faaliyetleriyle ateşlenebilir ve bazıları yüzlerce veya binlerce yıl yanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.