İçeriğe atla

Hayalet uçak

B-2 Spirit (Ruh) Bombardıman Uçağı

Hayalet uçak, radar sistemleri tarafından yakalanamayan ya da yakalanması çok güç olan uçaklara verilen resmî olmayan bir isimdir. Stealth teknolojisi'ne sahiptir.

Radarlar uçakların yerlerinin belirlenmesinde çok başarılıdır. Bu durum bir hava saldırısı sırasında öncelikle sürpriz faktörünü ortadan kaldırır. Ayrıca düşman avcı uçaklarının ya da uçaksavar sistemlerin uçaklara karşı önlem alması olanağı doğurur. Bu düşüncelerden hareketle Amerikalı mühendisler radarların uçakları görmesini güçleştiren çeşitli yöntemler buldular. Radara yakalanmama özelliğine sahip uçaklara "stealth" yani hayalet uçak adı veriliyor. Bugün halen kullanımda olan en yaygın iki hayalet uçak türü, bir avcı uçağı olan F-117 ve bombardıman uçağı olan B-2 popülerdir. Hayalet uçakların varlığı 1988 yılından beri biliniyordu; ne var ki proje çok gizli olduğundan uzun süre açığa çıkarılamadı. İlk hayalet uçak olan F-117A, 1981 yılında ilk uçuşunu yapmıştı.[1] F-117 Nighthawk, özellikle gizli teknoloji etrafında tasarlanmış ilk operasyonel uçaktı. Diğer gizli uçak örnekleri arasında B-2 Spirit, the F-22 Raptor,[2] the F-35 Lightning II,[3] the Chengdu J-20,[4] ve Suhoy Su-57 sayılabilir.

Özellikler

Uçakların bir hava görevi sırasında radarlardan izlenebildikleri, bilinen bir gerçek. Bir uçağın radar ekranındaki görüntüsüne, o uçağın radar kesiti denir. Uçakları görünmez kılmanın başlıca yolu, radar vericileriyle gönderilen radyo dalgalarının hedeften sekerek alıcı antene dönmesini engellemek. Bunun için de uçak gövde kanatları yumuşak kıvrımlarla ya da dik olmayan açılarla kesişen birçok düzeyle tasarlanarak, çarpan radar sinyallerinin sağa sola, hatta yukarı saçılarak antene dönmemesi sağlanır. Uçağın yüzeyleri radar sinyallerini geri yansıtmadan emen malzemelerle kaplanmıştır. Özel tasarlanmış yüzeyler bu yüzeylerin kaplanmasında kullanılan malzemeler sayesinde, hayalet uçaklar radar ekranında bir uçaktan çok, bir kuş gibi görünür.[1]

F-117 Nighthawk (Gece Doğanı) Avcı Uçağı

Hayalet uçakların radara yakalanma olasılığı sıfır değil ama bu olasılık normal uçaklardan çok daha düşük. Bu da radar dalgalarını geldikleri yönden farklı yönlere yansıtacak şekilde düzenlenmiş değişik açılı gövde yapısı ve uçağın birçok yerinde dış kaplamanın hemen altına yerleştirilmiş, radar dalgalarını emici özellikte bir madde ve radar dalgalarını karıştıran elektronik sistemler yardımıyla oluyor. Böylece uçağın rcs'si (radar cross section: bir cismin, çarptığı radar dalgalarını radar alıcısına ne oranda geri yansıtacağını ve dolayısıyla radara fiziksel büyüklüğüne, ne göre, hangi oranda bir sinyal göndereceğini belirleyen özellik.) düşürülür. Normalde bir uçağın rcs'si büyüklüğüne ve geometrik şekline bağlı olmasına karşın hayalet uçaklar kendileriyle aynı büyüklükte normal uçaklardan çok daha düşük rcs'ye sahiptirler, dolayısıyla radara yakalanma olasılıkları çok daha azdır. Bütün bunlara rağmen uçaklar radara tümüyle yakalanmaz değil. Bununla birlikte 150 km maksimum menzilli bir radar, normal bir uçağı 120 km'de yakalıyorsa bir hayalet uçağı 3 km'de ancak yakalayabilecektir ki bu mesafede radar tespiti anlamsızdır; uçak çıplak gözle bile tespit edilebilir. Ayrıca 3 km'de tespit edilen bir hedefe kilitlenip vurmak da çok zor.[1]

Hayalet uçakları uzun mesafeden tespit edebilecek bir sistem fikri ortaya atılıyor. Bu sistemde radar alıcısıyla vericisi farklı konumlarda, ayrıca birden fazla alıcı olması gerekiyor ve bu alıcıların uçak ve uyduların üzerinde taşınması düşünülmüş. Böylece hayalet uçağın farklı yönlerde konumlanmış vericiler tarafından alınacak ve uçağın yeri az bir sapma ile tespit edilebilecek. Bu projeyi geliştirerek hayalet teknolojisini altetmek mümkün; fakat projenin maliyeti hayalet projesinin maliyetinden bile yüksek olacağı için pek pratik değil. Bunun yanında hayalet uçaklar farklı türde algılama aygıtlarından, sözgelimi ısıl (termal) görüntüleme sisteminden gizlenemez.[1]

Hayalet hava araçları listesi

İnsanlı

Tam hayalet tasarımlar

Kullanımda/Kullanılmış
  • Amerika Birleşik Devletleri F-22 Raptor - Lockheed-Martin / Boeing
  • Amerika Birleşik Devletleri B-2 bomber - Northrop Grumman
  • Amerika Birleşik Devletleri F-117 Nighthawk (Lockheed Have Blue) - Lockheed Martin (2008'de emekli edildi)
  • Amerika Birleşik Devletleri F-35 Lightning II - Lockheed Martin
  • Rusya Su-57 Suhoy
  • Çin J-20 Chengdu
Kullanıma girecek
  • Hindistan Medium Combat Aircraft - Hindustan Aeronautics Limited
  • Türkiye TUSAŞ TF-X
Teknoloji gösterimi/Prototip
  • Amerika Birleşik Devletleri Bird of Prey - Boeing
  • Amerika Birleşik Devletleri Boeing X-32 - JSF projesinde Locheed'e karşı kaybetti
  • Amerika Birleşik Devletleri Tacit Blue - Northrop teknoloji gösterimi keşif uçağı
  • Amerika Birleşik Devletleri Have Blue - teknoloji gösterimi
  • Amerika Birleşik Devletleri YF-23 Black Widow II - Northrop / MDD - prototip inşa edildi, ancak yarışmayı YF-22'ye karşı kaybetti
İptal edilmiş
  • Amerika Birleşik Devletleri A-12 Avenger II - McDonnell-Douglas / General Dynamics
  • Amerika Birleşik Devletleri Boeing X-32 - Lockheed'e karşı JSF yarışmasını kaybetti
  • Amerika Birleşik Devletleri YF-23 Black Widow II - Northrop / McDonnell Douglas - prototipi inşa edildi, ancak yarışmada YF-22'ye karşı kaybetti
  • Batı Almanya Messerschmidt Lampyridae - Batı Alman hayalet avcı prototipi

Azaltılmış radar kesitli tasarımlar

Kullanımda/Kullanılmış
  • İngiltere Avro Vulcan - İngiliz stratejik bombardıman uçağı, delta kanatlarına gömülmüş motorları beklenmedik biçimde düşük radar kesit alanı sağlamıştı.
  • Amerika Birleşik Devletleri B-1 Lancer
  • Amerika Birleşik Devletleri F-16 C/D ve E/F - Block 30 sonrasında radar kesiti 1 m²'ye indirildi
  • Amerika Birleşik Devletleri F/A-18 C/D ve E/F - Azaltılmış radar kesiti, F-16C'lere benzer olduğu düşünülmektedir, ama F/A-18 E/F'nin daha ileri teknoloji olduğu düşünülmektedir.
  • Rusya / Sovyetler Birliği MiG-29 SMT - F-16C/D'ye benzer özellikler
  • Rusya / Sovyetler Birliği Tupolev Tu-160 - Hem radar hem de kızılötesi izi azaltılmış
  • Avrupa Birliği Eurofighter - EADS
  • Fransa Dassault Rafale - Fransa Hava Kuvvetleri ve RAF Avro Vulcan - Delta kanatlı ve saklı motorlu İngiliz bombardıman uçağı, beklenmediği halde düşük radar kesitine sahiptir.
  • İngiltere De Havilland Mosquito - İngiliz hafif bombardıman ve yer taarruzu uçağı, ilk radar modellerine karşı düşük radar kesit alanı.
Teknoloji gösterimi/Prototip
  • Amerika Birleşik Devletleri Northrop YB-49
İptal edilmiş
  • Almanya Horten Ho 229 - 1944'teki bir Alman tasarımı. İlk hayalet uçak düşüncesidir.

İnsansız (tam hayalet)

İlgili görsel galeri

  • F-117
    F-117
  • F-117
    F-117
  • B-2 Spirit
    B-2 Spirit
  • B-2 Spirit
    B-2 Spirit
  • F-117 İllüstrasyon
    F-117 İllüstrasyon
  • B-2 İllüstrasyon
    B-2 İllüstrasyon

Kaynakça

  1. ^ a b c d Bilim ve Teknik Dergisi, Yeni Ufuklara Eki, Havacılık, Kasım 2003, sy.14
  2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; globalF22 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; globalsecurity isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; csis_j-20 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">General Dynamics F-16 Fighting Falcon</span> Amerikan Üretimi Tek Motorlu 4.Nesil Savaş Jeti

F-16 Fighting Falcon, çok amaçlı, tek jet motorlu, 4. nesil savaş uçağı. General Dynamics şirketi tarafından, ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir. Hafif avcı uçağı olarak tasarlanmış olmasına rağmen birçok başka amaç için de kullanılmakta olan avcı uçağıdır. Geniş kullanım alanı ve yüksek manevra kabiliyeti sayesinde birçok ülkeye ihraç edilmiştir. Faal olarak çeşitli ülkeler tarafından kullanılmaktadır. II. Dünya Savaşı sonrası üretilen uçaklar içinde, MiG-21'den (10,000+) ve F-4 Phantom-II'den (5.195) sonra en çok üretilen 3'üncü savaş uçağıdır. Temmuz 2016 itibarıyla 4.573 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Askerî uçak</span> askeri amaçlar için yapılmış hava taşıtları

Askerî uçak ve helikopterler, savaşlarda kara ve su üstündeki hedefleri bombalamak, diğer uçakları tahrip etmek, keşif yapmak, personel ve mühimmat taşımak gibi amaçlarla silahlı kuvvetler tarafından kullanılan hava taşıtları. Özellikle av ve bombardıman görevlerinde kullanılanlar savaş uçağı ve saldırı helikopteri olarak adlandırılırlar. Askerî uçaklar av, bombardıman, av-bombardıman ve nakliye gibi kategorilere ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-22 Raptor</span> ABD yapımı beşinci kuşak savaş uçağı

Lockheed Martin F-22 Raptor, Lockheed Martin kuruluşu tarafından, hava üstünlüğü odaklı, düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) için geliştirilmiş tek koltuklu, çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun taktik savaş uçağıdır. USAF'ın Gelişmiş Taktik Avcı programının bir sonucu olarak, uçak bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlanmış, ancak aynı zamanda kara saldırısı, elektronik harp ve sinyal istihbarat yeteneklerine de sahiptir. Ana yüklenici Lockheed Martin, F-22'nin gövde ve silah sistemlerinin çoğunu üretip son montajı gerçekleştirirken, Boeing kanatları, arka gövdeyi, aviyonik entegrasyonunu ve eğitim sistemlerini sağlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne (USAF) bağlı F-22 uçakları, Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü'nün (US-GSTF) önemli bileşenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-35 Lightning II</span> ABD yapımı 5. nesil savaş uçağı

Lockheed Martin F-35 Lightning II, hem hava üstünlük hem de saldırı görevlerini yerine getirmek ve savaştaki her amaç için farklı uçak geliştirmenin masraflı olmasından dolayı tek bir uçağın tüm görevleri yerine getirmesi amacıyla tasarlanan ve üretilen, 5. nesil, tek kişilik ve tek motorlu, tüm hava koşullarına uygun çok görevli bir Amerikan savaş uçağı ailesidir. Aynı zamanda elektronik harp ve istihbarat, gözetleme, hedef tespit ve keşif (ISTAR) yeteneklerini etkili bir şekilde sağlayabilir. Lockheed Martin, ana ortakları Northrop Grumman ve BAE Systems ile birlikte ana F-35 yüklenicisidir. Uçağın üç ana çeşidi vardır: geleneksel kalkış ve iniş modeli olan F-35A (CTOL), kısa kalkış ve dikey iniş özellikli olan F-35B (STOVL) ve gemiye konuşlu F-35C (CV/CATOBAR).

<span class="mw-page-title-main">Avcı uçağı</span> Savaş uçağı türü

Avcı uçağı veya av uçağı, öncelikli görevi diğer savaş uçaklarını avlamak olan savaş uçağı. Avcı uçakları genellikle küçük, hafif, hızlı ve manevra kabiliyeti yüksek uçaklardır. Pek çoğu aerobasi kabiliyetine sahiptir. Avcı uçakları, öncelikli görevi yer hedeflerini bombalamak olan bombardıman uçaklarına nazaran daha kısıtlı bombardıman kabiliyetine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed F-117 Nighthawk</span>

Lockheed Martin F-117A Nighthawk ; radara yakalanmama teknolojisiyle geliştirilmiş ve hizmete girmiş ilk hava aracı. Körfez Savaşı döneminde kullanılması nedeniyle basında geniş yer bulmuş ve popüler kültür içerisinde de yayılmıştır. Dünyada sadece ABD Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmıştır, ancak ABD Hava Kuvvetleri, elindeki F-117'leri daha başarılı olan yeni nesil F-22'lerle değiştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Northrop Grumman B-2 Spirit</span>

Northrop Grumman B-2 Spirit veya bilinen adıyla Gizli Bombardıman Uçağı, yoğun uçaksavar savunmalarını delmek için tasarlanan, düşük gözlemlenebilir gizlilik teknolojisine sahip bir Amerikan ağır stratejik bombardıman uçağıdır. İki kişilik mürettebatı olan, süpersonik olmayan ve uçan kanat tasarımına sahip bu uçak, Northrop Grumman tarafından tasarlandı ve Boeing, Hughes ve Vought ana alt yüklenicileri olarak 1987'den 2000'e kadar üretildi. Bombardıman uçağı, seksen adet 500-pound class (230 kg) MK-82 JDAM GPS güdümlü bomba ya da on altı adet 2.400-pound (1.100 kg) B83 nükleer bomba gibi konvansiyonel ve termonükleer silahlar atabilir. B-2, gizlilik konfigürasyonunda büyük havadan karaya stand-off silahları taşıyabilen ve hizmette olduğu kabul edilen tek uçaktır.

<span class="mw-page-title-main">Northrop YF-23</span> Advanced Tactical Fighter/ATF) yarışması için geliştirilen uçak

Northrop/McDonnell Douglas YF-23, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu hayalet avcı uçağı ve teknoloji göstericisidir. Tasarım, Lockheed YF-22 ile birlikte hava kuvvetlerinin Gelişmiş Taktik Avcı yarışmasında üretim sözleşmesi için iki finalistten biri oldu. Black Widow II ve Gray Ghost adlı iki YF-23 prototipi üretildi.

<span class="mw-page-title-main">Beşinci nesil jet avcı uçağı</span>

Beşinci nesil jet avcı uçağı, 21. yüzyılın ilk yarısında geliştirilen ve gelişmiş aviyonik özelliklere sahip olan jet avcı uçağıdır. 2024 itibarıyla bunlar hizmetteki en gelişmiş savaş uçaklarıdır. Beşinci nesil jet avcı uçaklarının karakteristik özellikleri net olarak belirlenmemiştir ve her beşinci nesil türünün hepsine sahip olması beklenmese de, genellikle düşük radar iz düşümü, tüm silahlarının gizlenebilir olması, yüksek performanslı ve yüksek manevra kabiliyetine ve gelişmiş teknolojik altyapıya sahip olmaları gibi başlıca özellikler mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Boeing F/A-18E/F Super Hornet</span> Savaş jeti

Boeing F/A-18E veya F/A-18F Super Hornet, McDonnell Douglas F/A-18 Hornet'i temel alan çift motorlu, taşıyıcı özellikli, çok amaçlı savaş uçağı varyantlarıdır. F/A-18E tek kişilik ve F/A-18F tandem koltuk çeşitleri, F/A-18C ve D Hornet'in daha büyük ve daha gelişmiş türevleridir.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney F119</span>

Pratt & Whitney F119, şirket içi adı PW5000, Pratt & Whitney tarafından Lockheed Martin F-22 Raptor gelişmiş taktik avcı uçağı için geliştirilmiş bir artyakıcılı turbofan jet motorudur.

<span class="mw-page-title-main">Gelişmiş Taktik Avcı</span>

Gelişmiş Taktik Avcı, 1980'lerde Sovyet Suhoy Su-27 ve Mikoyan MiG-29 avcı uçakları da dahil olmak üzere dünya çapında ortaya çıkan tehditlere karşı gelecek nesil bir hava üstünlüğü avcısını geliştirmek için Amerika Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri (USAF) tarafından gerçekleştirilen bir teknoloji gösterisi ve doğrulama programıdır. 1986 yılında Lockheed ve Northrop, YF-22 ve YF-23 teknoloji gösterisi uçaklarını geliştirmek için seçildi. Bu uçaklar 1991 yılında değerlendirildi ve kazanan Lockheed YF-22, daha sonra F-22 Raptor avcı uçağına temel oldu.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed YF-22</span> ABD Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu avcı uçağı ve teknoloji göstericisi

Lockheed/Boeing/General Dynamics YF-22, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu avcı uçağı ve teknoloji göstericisidir. Hava kuvvetlerinin düzenlediği Gelişmiş Taktik Avcı yarışmasının gösterim/doğrulama aşaması için iki prototipi üretilen tasarım, yarışmada finalist oldu. YF-22, Northrop YF-23'e karşı yarışmayı kazanarak Lockheed Martin F-22 Raptor adıyla üretime girdi. YF-22, üretim modeli olan F-22 ile benzer aerodinamik tasarıma ve düzene sahip olsa da; kokpit, dikey stabilizeleri, kanatların konumu ve tasarımı ile gövde iç yapısında birtakım farklılıklara sahipti.

General Electric YF120, şirket içi adı GE37, 1980'lerin sonunda ve 1990'ların başında ABD Hava Kuvvetleri Gelişmiş Taktik Avcı (ATF) projesi için General Electric Uçak Motorları tarafından tasarlanan değişken devirli bir turbofan motoruydu. Prototip motorlar, iki rakip teknoloji gösterici uçağı olan Lockheed YF-22 ve Northrop YF-23'te kullanıldı. Yapılan değerlendirmeler sonucunda F-22 Raptor olarak üretime giren ATF'ye güç vermek için YF120 yerine rakip Pratt & Whitney'in motoru F119 seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Radar kesiti</span> nesnenin radarla ne kadar algılanabilir olduğunun bir ölçüsü

Radar kesiti (RCS), bir nesnenin radarla ne kadar algılanabilir olduğunun bir ölçüsüdür. Daha büyük bir RCS, bir nesnenin daha kolay tespit edildiğini gösterir.

Lockheed Martin FB-22, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış bir bombardıman uçağıydı. Tasarımı F-22 Raptor'dan türetilmiştir. F-22 tasarımının uzatılmış, genişletilmiş ve kanatları yeniden tasarlanarak büyütülmüş, bu sayede daha fazla mühimmat taşıyabilen versiyonu olarak planlanmıştır. F-22 ile ortak parça ve sistem kullanımı sayesinde hem tasarım ve test sürecinin kısalması, hem maliyetin düşmesi hedeflenmiştir. F-22'nin taşıdığı 8 adet 250 pound (110 kg) bomba yerine FB-22 tasarımı 30-35 adet taşıyabilecekti. F-22'den farklı olarak FB-22 5,000 pound (2,300 kg) ağırlığa dek bombalar da taşıyabilecek şekilde tasarlanmıştı. Radara yakalanmayacak konfigürasyonda silah yükü 6.800 kg, normal konfigürasyonda ise 13.600 kg'dı. F-22'nin 970 km menziline kıyasla FB-22'nin menzilinin 2,600 km'den fazla olması planlanmıştı.

Western Flight Museum, Torrance, Kaliforniya'daki belediye havaalanı olan Zamperini Field'da bulunan bir havacılık müzesidir. WMOF, Southern California Historical Aviation Foundation tarafından işletilmektedir. Birçoğu Güney Kaliforniya'da inşa edilmiş olan tarihi uçaklara ve geniş bir tarihi fotoğraf ve plan koleksiyonuna sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılötesi arama ve takipleme sistemi</span> Kızılötesi radyasyon yayan nesneleri algılama ve takip etme yöntemi

Kızılötesi arama ve takipleme sistemi veya (IRST) (İng. InfraRed Search and Track), jet uçakları veya helikopterler gibi kızılötesi radyasyon yayan nesneleri tespit etmek ve takiplemek için kullanılan sistemdir.

Kooperatif Katılım Yeteneği, CEC donanımlı birimlerdeki birden fazla muharebe kuvveti hava arama sensöründen gelen verileri tek bir gerçek zamanlı olarak birleştirerek muharebe kuvveti hava ve füze savunma yeteneklerini önemli ölçüde geliştirmeyi amaçlayan entegre atış kontrol kabiliyetine sahip bir sensör ağıdır. Bu, elektronik karıştırmayı daha zor hale getirerek ve savaş grubu bazında savunma füzeleri tahsis ederek filo hava savunmasını büyük ölçüde artıracaktır.

<span class="mw-page-title-main">Dördüncü nesil jet avcı uçağı</span>

Dördüncü nesil jet avcı uçağı 1980'lerde hizmete giren ve günümüzde de hizmet vermeye devam eden bir jet avcı uçağı sınıfıdır. Bu avcı uçakları bir önceki nesil savaş uçaklarından alınan derslerden büyük ölçüde etkilenmiş ve üçüncü nesil avcı uçaklarının zayıflıklarını gidermek üzere tasarlanmıştır. Üçüncü nesil avcı uçakları öncelikle önleme uçakları olarak tasarlanmış ve hız ve havadan havaya füzeler üzerine inşa edilmişlerdi, ancak genellikle manevra kabiliyetinden yoksundular ve yakın menzilli çatışmalarda savunmasızdılar. Dördüncü nesil avcı uçakları ise gelişmiş manevra kabiliyetine sahip olarak tasarlanmış olup, gelişmiş aviyonik ve silah sistemlerine sahiptir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.