İçeriğe atla

Hayalet kasaba

ABD'de Montana eyaletindeki Bannack kasabası devlet tarafından korunan bir hayalet kasabadır
Craco, İtalya. Devamlı olan depremler bu şehirdeki hayatı sonlandırdı. 1963'ten beri kimse yaşamamakta

Hayalet kasaba, çoğunlukla başarısız ekonomik yapı veya insan – doğa kaynaklı felaketler, savaş gibi sebepler yüzünden terk edilmiş olan kasaba veya şehirlere verilen isimdir. Deyim, nüfusları çok ciddi şekilde azalmış yerleşim yerleri için de kullanılır. Ayrıca özellikle belli zaman dilimlerinde nüfusunun arttığı örneğin Mısır’daki bazı harabe ören yerleri gibi normal şartlarda turizm dışında ayakta kalamayacak olan yerler için de kullanılır.

Gerçek hayalet kasabalar yerel sakinler tarafından tamamen terk edilmiş olan yerlerdir. Bazı örnekler Kaliforniya’daki Bodie ve İtalya'daki Craco kasabasıdır. Ayrıca halen bünyesinde bazı sanat ve mimari yapı özellikleri bulunan ama artık kimsenin yaşamadığı ören yerleri de olabilir. Bazı hayalet kasabalar turistler için ziyaret mekanları olarak kullanılırken bazı hayalet kasabalarına girmek tehlikeli hatta kanunlara aykırı olabilmektedir.

Sebepler

Sular altında kalmakta olan Hasankeyf

Kasabaların veya kentlerin terk edilmesinin ardındaki sebepler arasında azalan doğal kaynaklar, su gibi temel ihtiyacın artık sağlanamaması, demiryolu veya karayolunun güzergâh değişikliği, yerel ekonominin başka bir bölgeye kayması, doğal kaynakların yerlerinin değiştirilmesi (Aral Gölü) veya felaketler (Çernobil) olabilmektedir. Bazı salgın hastalıklar da belirli yerleşim yerlerinin terk edilmesinde etkendir. Arkansas’da bazı kasabalarda neredeyse kasaba nüfusunun tamamı (7000 kişi) 1918-19 İspanyol gribi salgınında ölünce geride kalan insanlar kasabaları terk etmiştir. Özellikle Ortadoğu'da yenilgiye uğrayan veya çöken devletler, imparatorluklara ait başkentler iktidarın yeni eğilimine göre değişir ve geride hayalet kasabalar bırakırdı. Doğal felaketler de hayalet kasaba oluşumunda etkilidir. Pattonsburg Missouri 1845 yılında kurulduğundan beri 30 kere sel felaketi geçirdiği için 1993 yılında 3 km uzakta yeni yerinde New Pattonsburg adı altında tekrar kurulmuştur. Bilimsel alandaki gelişmelerin de hayalet kasaba oluşumuna etkisi vardır. 1991 yılında Lemieux Ontario Kanada’da yer zemininde yapılan testlerde kentin dayanıksız kum üzerine kurulduğu anlaşılmış, kent başka yere taşınmış ve 2 yıl sonra güçlü bir sel eski şehri yutmuştur. Devlet bazı arazileri kamulaştırdığı zaman da hayalet kasabalar oluşabilmektedir. NASA füze testlerini gerçekleştirmek için Mississippi’de bazı geniş arazileri kamulaştırınca kasabalar kaderlerine terk edilmiş şekilde bırakılmıştır. Barajların inşa edilmesi de hayalet kasaba yaratmaktadır. Su altında kalacak kasabalar kıyıda kalacak yerde yeniden inşa edilmekte ve eski yerleşim yerleri suların altında kalmaktadır. Türkiye'de bunun en güzel örneği Hasankeyf’dir.

Yeniden canlanan hayalet kasabalar

1910 yılında Walhalla'ya gelen ilk tren
Yeniden hayata geçen hayalet kasaba Walhalla 2004 yılında

Hayalet kasabaların çok azı tekrar hayata gelebilmektedir. Çoğunlukla bunun sebebi tarihî eser statüsündeki yerleşim yerine yönelik turist ilgisinin artmasıdır. Avustralya'daki Walhalla, altına hücum zamanının önemli kasabalarından olup sonradan hayalet kasaba olmuş, diğer turistik alanlara yakınlığından ötürü yeniden kalkınmaya başlamıştır.[1] Antik Mısır’daki İskenderiye şehri çok önemli bir kentken modern zamanlarda nüfusu çok azalmış ancak bugün 3.5 milyon insanın yaşadığı bir şehir haline gelmiştir.[2]

Dünyadaki hayalet kasabalar

Tarihi Pompeii kentinden bir sokak görüntüsü

Çeşitli ülkelerde farklı nedenlerle oluşmuş hayalet kasabaların yanı sıra Antarktika’da bulunan ve terk edilmiş bilimsel istasyonlar da bu kapsamda değerlendirilebilir. Özellikle Avrupa’da Ortaçağda terk edilmiş birçok hayalet kasaba bulunmaktadır. Özellikle Viking istilasından sonra birçok köyde tekrar yerleşim olmamıştır. Ayrıca Vezüv yanardağının MS 79 yılında patlamasının ardından İtalya’daki Pompey ve Herkulaneum şehirleri de hayalet şehirler olmuştur. Ukrayna ve Belarus’daki bazı kasabalar Çernobil nükleer kazasından sonra yüksek derecede radyasyon nedeniyle boşaltılmıştır ve bugün de buralara giriş yasaktır. Bu kasabalar artık dağılmış olan Sovyetler Birliğini canlı olarak muhafaza eden müzeler gibidir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyeti arasındaki Maraş kenti barış antlaşması imzalanana dek boşaltılmıştır. Yakın zamanda kısmen yeniden aktif olmuştur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Kasabanın tanıtıldığı site 21 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 27 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
  2. ^ Britannica Ansiklopedisindeki İskenderiye maddesi 2 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 27 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Hayalet kasaba ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Havana</span> Kübanın başkenti

Havana, Küba'nın başkenti. 2.2 milyon nüfusuyla hem Küba'nın hem de Karayipler'in en büyük şehridir. Geçim kaynakları başta puro, şeker kamışı ve mısırdır. Havana ayrıca bir turizm kentidir. Kentte ilkbahar aylarında hızı 200 km hıza ulaşan kasırgalar görülür. Havana uzun yıllar İspanyolların sömürgesi altında kalmıştır. Bu sebepten dolayı bazı sokaklarında İspanyol etkisi hâlâ görülür. Havana Latin Amerika'nın önde gelen kentlerindendir. Havana'da tropik bir iklim görülür. Havana sanayi bakımından da gelişmiştir. Kentte yer altı kaynakları da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Erozyon</span> toprağı bir yerden başka bir yere taşıyan dışsal süreçler

Erozyon, diğer adıyla aşınım, yer kabuğunun üzerindeki toprakların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etkenlerle aşındırılıp, yerinden koparılması, bir yerden başka bir yere taşınması ve biriktirilmesi olayına denir.

<span class="mw-page-title-main">Çernobil Faciası</span> 1986 yılında Sovyet Ukraynasında yaşanan nükleer kaza

Çernobil Faciası, 26 Nisan 1986 tarihinde Sovyetler Birliği'ne bağlı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Pripyat şehri yakınlarındaki Çernobil Nükleer Santrali'nin 4 numaralı reaktöründe gerçekleşen nükleer kazadır.

<span class="mw-page-title-main">Allianoi</span>

Allianoi İzmiri, Bergama ilçesi sınırları içinde, Bergama-İvrindi kara yolunun 18. km.'sinde, Bergama'nın kuzeydoğusunda, Yortanlı Barajı gölet alanının tam ortasında, Paşa Ilıcası Mevkii'nde yer alan bir Misya antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılcabölük, Tavas</span>

Kızılcabölük, Denizli'nin Tavas ilçesine bağlı bir mahalledir. Aydın - Karacasu - Muğla yol güzergahında bulunmaktadır. 1912 yılında kasaba olmuştur. 2015 yılının ADNKS verilerine göre nüfusu 3769 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Baraj</span> sulama ve elektrik üretimi amacıyla su biriktirmek için akarsu üzerine yapılan set

Baraj, eski zamanlardan beri insanlığın su ihtiyacını karşılamak ve tarımsal alanların sulanması amacıyla inşa edilen su yapılarıdır. Günümüzün modern barajları stratejik öneme sahiplerdir. Çünkü;

<span class="mw-page-title-main">Çernobil</span> Çernobil felaketinden dolayı mahvolmuş şehir

Çernobil, Ukrayna'nın kuzeyinde Kiev Oblast'ına bağlı Çernobil Hariç Tutma Bölgesi'nde bulunan, Çernobil Nükleer Santrali'nin infilak etmesiyle oluşan Çernobil faciası'ndan dolayı kısmen terk edilmiş bir şehirdir. Şehir tahliye edilmeden önce 14.000 nüfusu bulunurken günümüzde yalnızca 1000 kişi burada yaşamaktadır. Belarus'un Gomel şehrine 160 km. uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maraş, Kıbrıs</span> Kıbrısın Gazimağusa şehrinde bulunan mahalle

Maraş veya Varoşa, Gazimağusa şehrinde bulunan bölge. Kıbrıs'ın en ünlü bölgesiydi. 1974 Kıbrıs Harekâtı'nda Kıbrıslı Rumlardan oluşan nüfusu tarafından terk edilen bölge, harekât sonrası askerî kontrolde kalmış, büyük bir kısmı yerleşim ve iskana kapatılmıştı. Yeşil Hat'ın hemen kuzeyinde yer alan Maraş sahil şeridi 8 Ekim 2020'de yeniden kullanıma açıldı.

<span class="mw-page-title-main">Avannaa</span>

Avannaa/Nordgrønland Grönland'ın üç bölgesinden biridir. İdari bölgenin merkezi Qaanaaq'dır, ayrıca buradaki tek belediyedir. Yörenin ana yerli halkı Kuzey Grönland İnuitleridir.

<span class="mw-page-title-main">Kuşu, Simav</span> kütahyaya bağlı bir belde

Kuşu, Kütahya'nın Simav ilçesine bağlı bir yerleşim.

<span class="mw-page-title-main">Seyhun</span> Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Kazakistandan geçen bir akarsu

Seyhun veya Siriderya, Orta Asya'da bir nehirdir. Ceyhun nehri ile birlikte tarihi Maveraünnehir bölgesini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Visby</span>

Visby, İsveç'in Gotland adasında yer alan ve 2018 itibarıyla 24.330 kişilik nüfusa sahip tarihi bir kenttir. Şehir bu bağlamda Gotland adasındaki tek İsveç kenti olup Orta Çağ'dan kalma yapılarıyla UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır. Bu tarihi kalıntılardan en önemlisi, Ringmuren adı verilen surlar olup kenti ve eski kilise kalıntılarını çevrelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pripyat</span>

Pripyat, Ukrayna'nın kuzeyinde, Kiev Oblastında, terk edilmiş bir şehirdir. Şehir Çernobil Nükleer Santrali çalışanları için 1970 yılında kurulmuştur. 1986 yılında Çernobil reaktör kazasının meydana gelmesi sonucu şehir boşaltılmıştır. Yaklaşık 1000 yıl sonra tekrar yaşanabilecek radyasyon düzeyine erişebilecek olan şehir, bugün terkedilmiş hâliyle ilgi çekmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Norfolk</span>

Norfolk, İngiltere'nin Doğu İngiltere bölgesinde bulunan ve shire olarak tabir edilen bir county'dir. Batı ve güneybatıda Lincolnshire ve Cambridgeshire, güneyde ise Suffolk county'leri ile sınır komşusudur. Bölge, kuzeyde ve doğuda Kuzey Denizi ile çevrilidir. Norfolk ve Lincolnshire arasında The Wash adı verilen bir tuz bataklığı da bulunmaktadır. Doğu Anglia ve İngiltere'nin adını aldığı Angllar, MS beşinci yüzyıldan itibaren buraya yerleşmiş ve daha sonra kuzey halkı ve güney halkı haline gelmiştir. Bu da "Norfolk" ve "Suffolk "un ortaya çıkmasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Morecambe</span>

Morecombe, Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere'nin Kuzey Batı İngiltere bölgesinde idari bakımdan birinci seviyeli yerel idare olan Lancashire kontluğuna bağlı olan Lancaster Şehri ikinci seviyeli metropoliten-olmayan yerel idare bölgesinde bulunan ve kendi ismini taşıyan br koy/semt (parish) alt-yerel idaresinin merkezi olan bir küçük deniz sahili kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Akçaşehir, Karaman</span> Karaman merkez ilçesinde bir belde

Akçaşehir Karaman iline bağlı bir kasabadır. 28 Şubat 1967 tarihinde belediye teşkilatı kurulmuştur. Güneydoğusundaki Ayrancı ilçesine 20, kuzeyindeki Karapınar ilçesine 38, doğusundaki Ereğli ilçesine 53 km uzaklıkta bulunur. Söz konusu il ve ilçelere asfaltlanmış kara yolları aracılığı ile ulaşım yapılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antakya (antik kent)</span> Türkiyede bir antik kent

Antakya, Asi Nehri kıyısına kurulmuş bir antik kent. Kalıntıları günümüz Antakya şehrinde bulunur ve modern şehre ismini verir.

<span class="mw-page-title-main">Craco</span> İtalyanın Basilicata bölgesinde, Matera iline bağlı ilçe (komün)

Craco, İtalya'nın güneyindeki Basilicata bölgesine bağlı Matera ili'nde bulunan bir hayalet şehir ve komün. Doğal afetlere bağlı olarak terk edilen eski kasaba günümüzde popüler bir turist destinasyonu ve film çekmek için bir alandır. Kasaba 2010 yılında World Monuments Fund'ın izleme listesine alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Limoniye Adası</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

Limoniye, Yunanistan'da On İki Ada'nın parçası olan bir adadır. Ada, Rodos ve Herke adaları arasında yer almaktadır. İdari olarak Güney Ege bölgesine bağlı Herke belediyesi sınırları içerisindedir. Adanın yüzölçümü 7,4 kilometrekaredir ve 21 kilometrelik bir kıyı şeridine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Gornja Tuzla</span> Bosna-Hersekte köy

Gornja Tuzla, Bosna-Hersek'in Tuzla Belediyesi'ne bağlı bir kasabadır. Tuzla şehrinin yaklaşık 10 kilometre doğusunda yer alır ve adını, kasabanın konumlandığı Tuzla bölgesinden almıştır. Gornja Tuzla, tarih boyunca önemli bir yerleşim yeri olmuş ve özellikle Osmanlı döneminde bir ticaret merkezi olarak gelişmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.