İçeriğe atla

Hawar (dergi)

Hawar
Derginin 1 Nisan 1934 tarihli 24. sayısının kapak resmi
EditörCeladet Ali Bedirhan
KategorilerPolitika, tarih
SıklıkAylık
İlk sayı15 Mayıs 1932
Son sayı15 Ağustos 1943
ÜlkeSuriye
DilKürtçe

Hawar, 15 Mayıs 1932'de, Suriye'nin başkenti Şam'da yayınlanmaya başlayan ve toplamda 57 sayı ile 1943 yılına kadar yayın hayatında kalmış olan Kürtçe edebiyat dergisidir. Dergi Celadet Ali Bedirhan tarafından Şam'a yerleştikten sonra çıkarılmıştır. Derginin ilk 23 sayısı hem Latin hem de Arap alfabesiyle basılmış ancak daha sonra 24. sayıdan itibaren yalnızca Latin alfabesiyle yayınlanmıştır.[1] Bundaki en büyük nedenin derginin yaratıcısı Celadet Ali Bedirhan'ın Kürtlerin Latin alfabesine geçmesi gerektiğini düşünmesi olduğu söylenmektedir.[2] Hawar sözcüğünün Türkçe karşılığı imdattır.[3]

Büyük zorluklar içinde yayım hayatını sürdüren dergi en son sayısını 15 Ağustos 1943 yılında çıkarmıştır. Derginin sayıları daha çok Kurmançi lehçesi ile basılmış olsa da içinde hem Sorani lehçesi hem de Zazaca (Aktüel Bakış'a göre Zazaki lehçesi) de kullanılmıştır.[2]

Derginin tüm sayıları, Fırat Ceweri tarafından bulunup 1998 yılında yeniden basılmıştır.[1]

Kürtçenin Latin alfabesi ile ilk kez bu dergide oluşturulmasını derginin yayıncısı Celadet Ali Bedirhan sağlamıştır. Bundan dolayı Kürt alfabesi Hawar alfabesi ya da Bedirhan alfabesi olarak da adlandırılmaktadır. Ayrıca Hawar dergisinin ilk sayısının tarihi olan 15 Mayıs Kürt dil bayramı olarak da kutlanmaktadır.[4]

Kaynakça

  1. ^ a b Radikal gazetesi Kitap eki, Sayı 38, 28 Ağustos 2009.
  2. ^ a b Konuyla ilgili bir haber 10 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., erişim tarihi 01 Eylül 2009.
  3. ^ Ferheng.org Kürtçe internet sözlüğü. 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., erişim tarihi 02 Eylül 2009
  4. ^ Günlük gazetesi internet sitesi 5 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., erişim tarihi 01 Eylül 2009.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Celadet Ali Bedirhan</span> Kürt dilbilimci

Celadet Ali Bedirhan, Kürt milliyetçisi dilbilimci, yazar, diplomat ve siyasetçi. Öğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamlamıştır. Daha sonra Münih Ludwig Maximilian Üniversitesinde doktorasını tamamlamıştır. Kürt milliyetçi örgütü Hoybun'un ilk başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<i>Kader Kuyusu</i>

Kader Kuyusu, Mehmed Uzun'un 1995 yılında Kürtçe olarak yayına hazırladığı Celadet Ali Bedirhan'ın hayatını konu alan roman. Romanda Uzun, Kürt aydınlarından Celadet Bedirhan'ın doğumundan ölümüne kadar geçen yaşamını anlatmaktadır. Bedirhan ailesinden ünlü Kürt aydını ve dilbilimcisi Celadet Bedirhan'ın hayatının dönem dönem anlatıldığı kitapta dönemler fotoğraf kareleri şeklinde belirtilmiştir. Toplam on beş fotoğraf yani dönemden oluşan romanda anlatım hem yazarın ağzından hem de roman kahramanının yani Celadet Bedirhan'ın ağzından gerçekleşiyor.

Kürt edebiyatı, Kürtçe ile yaratılmış sözlü ve yazılı edebi eserleri kapsayan edebiyat. İslam öncesi Kürt edebiyatına dair hiçbir bilimsel bulgu ve bilgi yoktur. Kürt anlatılarının büyük bir kısmı sözlü şekilde yayılmış ve bu sözlü edebiyat bugün de sürmektedir. 20. yüzyılın başına kadar olan yazılı edebiyat ise şiir şeklindedir. Nesrin gelişmesi ise daha çok politik ve sosyal gelişmeler sayesinde olmuştur. Avrupa ülkelerine göçün artmasıyla birlikte yüzü kendi topraklarındaki gelişmelere dönük olan yeni bir tür sürgün edebiyatının da geliştiği görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hoybun</span> Kürt milliyetçi örgütü

Hoybun 5 Ekim 1927'de Lübnan'da kurulan Kürt milliyetçi siyasi parti.

<i>Kürdistan</i> (gazete)

Kürdistan, Türkçe ve Kürtçe olarak yayımlanan ilk Kürt gazetesi.

<span class="mw-page-title-main">Kürt alfabeleri</span>

Kürt alfabeleri, Kürt dillerinin yazılması için kullanılan yazı sistemleridir. Günümüzde çoğunlukla kullanılan iki sistem vardır. Türkiye'deki Kürtler tarafından kullanılan şekli 1932 yılında, Celadet Ali Bedirhan tarafından Latin alfabesinden uyarlanmıştır. Bu alfabeye Kurmancî, Hawar ya da Bedirxan alfabesi de denir. Türkiye ve Suriye'deki Kürtler tarafından kullanılmaktadır. Arap alfabesinden uyarlanmış olan Soranî alfabesi ise Irak ve İran'da kullanılmaktadır. Eski Sovyet cumhuriyetlerinde ve Orta Asya'da yaşayan Kürtler ise Kiril alfabesini kullanırlar. Bütün alfabelerin bir yazı sisteminde birleştirilmesini amaçlayan bazı Kürt dilbilimciler Yekgirtî adında yeni bir Latin alfabesi hazırladılar.

Osman Sebrî, Kürt şair ve yazar. Kürtçe alfabe, makaleler, şiirler, anılar kaleme aldı.

<span class="mw-page-title-main">Fırat Cewerî</span>

Fırat Cewerî, Kürt yazar, çevirmen ve gazeteci.

Hawar, adı aşağıdaki anlamlara gelebilir:

Osman [Özgen] Zaza lisanı ile mevlidi yazan Zaza din adamı ve yazar. Osman Efendi veya Osman Esad Efendi olarak da bilinir. Sürekli yeşil sarık taktığı için halk arasında Yeşilbaş lakabıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Erebê Şemo</span>

Erebê Şemo (Rusça: Arab Şamoyeviç Şamilov, Sovyet Kürdü yazar. İlk Kürtçe roman olan Şivanê Kurmanca’yı kaleme almıştır. Kürt romanının babası Şemo, latin harflerinden oluşan Kürtçe alfabenin de mimarlarından biri olmuştur. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Emektar Kültür İşçisi ve Kızıl Bayrak Nişanı gibi ödüllerin sahibidir. 1930'lu yılların başlarında oluşturulan Kürtçe alfabe Şemo-Marogulov alfabesinin hazırlıyıcılarındandır.

Zaza alfabesi, Zazacanın yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 32 harften oluşur.

Malmîsanij, Mehmet Tayfun veya Mehmet Malmisanlı, Zaza-Kürt yazar ve dilbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Şemo-Marogulov alfabesi</span>

Şemo-Marogulov alfabesi, Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hükûmetinin kararıyla Erebê Şemo ve İsahak Marogulov tarafından 1928-1929 yılları arasında hazırlanan Kürtçenin ilk latin alfabesi. Riya Teze gazetesindeki yazılarda bu Kürt alfabesindeki harfler kullanılarak yayımlanmıştır. Erebê Şemo, bu harfleri kullanarak Kürt Çoban isimli ilk Kürtçe romanı kaleme almıştır. Alfabe 8 ünsüz ve 31 ünlü harften oluşmaktadır.

Wêje û Rexne tamamı Zazaca, Kurmanci, Soranice dört aylık edebiyat ve eleştiri dergisi olup ilk sayısı 2014'te yayınlanmıştır. Diyarbakır merkezli olarak çıkan derginin editörü Dawid Yeşilmen'dir. Dergi Türkiye'de Kürtçenin lehçelerinde yayın hayatına başlayan ilk edebiyat eleştirisi dergisi olma özelliğini taşımaktadır.

<i>Kürt Çoban</i>

Kürt Çoban veya orijinal Kürtçe ismiyle Şivanê Kurmanca ya da Şivanê Kurd, Erebê Şemo tarafından Latin alfabesi kullanılarak yazılan, 1935 yılında yayımlanan ilk Kürtçe roman. Sovyetler Birliği'nde Kürtleri konu alır.

<span class="mw-page-title-main">Heciyê Cindî</span>

Heciyê Cindî veya Hajiye Jndi, Sovyet Kürdü yazar, araştırmacı ve filologdur.

Kamuran Ali Bedirhan, Kürt milliyetçisi, avukat, yazar ve siyasetçi. Lise öğrenimini Galatasaray Lisesinde gördü. Bir süre İstanbul'dan ayrıldıktan sonra tekrar geri dönüp İstanbul Üniversitesinde Hukuk okudu. Kürdistan Teali Cemiyetinin kurucuları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Emin Ali Bedirhan</span>

Emin Ali Bedirhan Kürt politikacı. Kürt Dayanışma ve Terakki Cemiyeti'nin kurucu üyesi ve Kürdistan Teali Cemiyeti'nin başkan yardımcısıydı.