İçeriğe atla

Havan

Başlığın diğer anlamları için Havan (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
İsrail yapımı 120'lik havan ateşi yapan ABD askerleri
60mm'lik havan

Havan, piyade birliklerinin kullandığı, üst açı grubu ile atış yapabilen, namlu ağzından elle tek tek doldurulan, bazı modellerinde mermi namlu içi dibindeki iğneye çarpar çarpmaz otomatik olarak ateşlenen (81mm. UT-1, 81mm. M-1, 106mm. orta havan ve 60mm. Komando Havanı gibi), bazı modellerinde ise top ve obüslerdekine benzer ateşleme ipinin çekilmesiyle ateşlenen (120mm. TOSAM HY-12 havanı gibi) piyade birliklerinin ateş destek silahlarıdır.

Havanın tesirli ya da etkili menzili olmaz, bu parametreler attıkları mermiye göre değişir. Havanların başlıca mühimmat cinsleri; tahrip, aydınlatma, sis ve eğitim mermileridir. Bunların dışında hâlihazırda geliştirilmekte olan modern mühimmat tiplerinden (serpme mayın taşıyan kargo mühimmatları veya anti tank mühimmatları vb.) mermi türleri de vardır.

Üst açı grubu tabiri; namludan çıkan mühimmatın direkt hedefe değil, önce yukarı doğru yükselip ardından hedefe dik bir şekilde düşmesi olarak tanımlanır. Bu sayede bir tepe veya yüksek bir binanın arkasına aşırtma atışlar yapılabilmektedir. Bu üst açı grubunun oluşum sebebi ve en önemli avantajıdır. Dezavantajı ise merminin hedefe varış süresinin uzun olması, isabet oranının düşük olması ve atmosferik hava şartlarından daha fazla etkilenmesi olarak sıralanabilir.

Havanlar destekledikleri birliklerin daha da arkalarında bulunurlar. Havan birlikleri bir ateş idare unsuru (gerekli hesaplamaların yapılabilmesi için), bir ileri gözetleyici unsuru (ateş idareye ateş altına alınması gereken hedef hakkında bilgi vermek için) bir de havanları kullanan atış unsurlarından oluşmaktadır.

Havanlar normal şartlarda ateş altına aldıkları hedefleri görmezler, kimi zaman 5000m veya daha uzağa bile atış yapabilirler. Ancak gerektiğinde basit usuller kullanarak (hedefi) görerek de ateş edebilirler. 60mm. komando havanları daima görerek atış yapmazlar bunun yanı sıra görmeyerek de atış yapabilirler.

Havanlar; namlu, namlunun altında bulunan döşeme, namlunun ortasına sabitlenmiş ve ayakta durmasını sağlayan çatal ayak ve gerekli nişan esaslarının girilebilmesi için bir nişan aletinden oluşmaktadır.

Havanların en önemli özellikleri portatif olmaları, süratle atışa başlayabilmeleridir. Bu sebepten ötürü temelde toplardan bir farkları olmamasına rağmen topçular yerine piyadeler tarafından kullanılırlar. Muharebelerde ön safta bulunan piyadelerin acil ateş desteği ihtiyacına topçuların reaksiyon süreleri çok uzun olacağından; kendi bünyelerindeki havanlarla bu işi derhal yaparlar. Havanlar yapıları gereği portatif olmaları (toplar gibi tonlarca ağırlıkta olmamaları) ; atış sıhhatlerine olumsuz etki etmektedir; ancak bu durumda havanların yüksek sayıdaki hızlı atım adetleriyle giderilmeye çalışılır.

Havanlar hedeflerini görmedikleri için geometrideki açıları kullanarak ateş ederler. (birbirlerini görenlerin birbirleriyle olan açısal ilişkileri ve bulunduğu konumların değerlemesiyle hangi açı ve hangi barut miktarıyla atış yapılacağı tespit edilir.)

Çok yüksek maliyetlere mâl olan, çok işgücü gerektiren ve çok karışık sistemlere sahip top ve obüslere nazaran, dünya piyade muharebelerinde havanların başarı öyküleri sayılamayacak kadar çoktur.

Havan silah sistemlerinin en önemli parçası ise onu kullanan mürettebatıdır, çünkü etkili havan atışı için eğitimin önemi diğer her şeyden daha önemlidir.

Zırhlı araçlara yüklenmiş havan sistemleri de mevcuttur. Bunların bir kısmı havana sadece taşıyıcılık ederken, bir kısmı ise otomatik sistemlerle donatılmış olup; hem mermiyi otomatik yükler hem de hesaplamaları otomatik yaparlar. Ancak piyade harekâtının temel mantığı her yerde bir zırhlı aracı kabul görmediğinden bu gibi sistemler ekseri zırhlı birliklerce kullanılırlar.

Tarihi

İlk havan Fatih Sultan Mehmed tarafından İstanbul'un fethinde kullanılmıştır.[] Aynı zamanda ilk havan topu sınıfı da kapıkulu ocaklarına bağlı humbaracı ocağıdır.[] İlk nakledilebilir havan, Baron Menno van Coehoorn tarafından icat edildi (Grave Kuşatması, 1673).[1] Amerikan İç Savaşı sırasında her iki taraf da, yaklaşık 82 kg ağırlığa sahip Coehorn-tipi havanlar kullandı.

Havan, ilk kuşatma savaşları görüldükten itibaren, yüzyıllar boyunca var olmuşlardır. Bununla birlikte, Pumhart von Steyr gibi ilkel modelleri oldukça büyük ve ağır olduğundan, nakledilmeleri de kolay olmuyordu. Bu silahlar basitçe, mutfaklardaki demir kaseleri veya isimlerini aldıkları eczacı havanlarını andırır şekilde yapılmışlardı.

  • Çeşitli havanlar
  • Osmanlı Ordusu tarafından kullanılan 19.yy. İngiliz yapımı ağızdan dolma kaval havan topu, çap:34 cm, boy:130 cm (MKEK Müzesi, Ankara, 2020)
    Osmanlı Ordusu tarafından kullanılan 19.yy. İngiliz yapımı ağızdan dolma kaval havan topu, çap:34 cm, boy:130 cm (MKEK Müzesi, Ankara, 2020)
  • ABD Ordusunun Amerikan İç Savaşı'nda kullandığı 13 inçlik raylı havan
    ABD Ordusunun Amerikan İç Savaşı'nda kullandığı 13 inçlik raylı havan

Kaynakça

  1. ^ http://encyclopedia.jrank.org/CLI_COM/COEHOORN_MENNO_BARON_VAN_1641_1.html 2 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BARON VAN MENNO COEHOO... - Online Information article about BARON VAN MENNO COEHOO

İlgili Araştırma Makaleleri

Tüfek, hafif ateşli bir silahtır. Omuza dayanarak, elde veya kucakta kullanılır. Kullanıldığı yerlere göre piyade tüfeği, su altı tüfeği, av tüfeği gibi adlar alır. Mekanizma, kundak, dipçik ve namlu olmak üzere dört ana parçadan meydana gelir. Mekanizma ateşlemeyi ve kovanı dışarı atmayı sağlar. Kundağın muhafaza ettiği namlu mermiye yön vermeye, dipçik ise tüfeğin omuza dayanarak tepkisini hafifletmeye yarar. Çeşitli tüfekler bulunur.

Ateşli silahlar, barut gazının itici gücüyle mermi atan bütün silahların genel adıdır. Ateşli silah denince, genellikle bir kişi tarafından taşınabilen küçük çaplı silahlar akla gelse de ateşli silahlar kategorisi; büyük toplardan tüfeklere, av tüfeğine ve tabancaya kadar her türde ve boyuttaki silahları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Tanksavar</span> tank imha etmek üzere tasarlanan tahrip gücü yüksek silah

Tanksavar terimi her ne kadar tank türünü işaret etse de aslında tüm askeri amaçlı ZSA sınıf araçları kapsamaktadır. Bu terim bu türden araçların imhasını veya etkisiz hale getirilmesi için kullanılan tüm silah türlerini kapsar. Bunlar başlıca yüksek namlu çıkış hızına sahip topçu sistemleri, füzeler, değişik otomatik top ve tanksavar mayınlarını kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Obüs</span> Görerek veya görmeyerek ateş edebilen silah türü

Obüs, üst açı grubu atışlarda barut haklarının vuruş bölgeleri üst üste binen, görerek veya görmeyerek ateş edebilen ateşli silah.

<span class="mw-page-title-main">Kundağı motorlu topçu sistemi</span> Başka bir aracın çekişine ihtiyaç duymadan kendi başına hareket edebilen toplara denir

Kundak Motorlu Topçu Sistemi (KMT) tekerlekli veya paletli bir şase üzerinde başka bir aracın çekme gücüne gereksinim duymadan manevra kabiliyeti olan topa denir. Bu terim hem kundağı motorlu obüsler hem de roket atan platformları kapsar. Bu araçları yüksek hareket kabiliyetine sahip genellikle paletli, üzerlerinde obüs, havan, roket veya güdümlü füze taşıyan araçlardır. Bu silahlar çatışma bölgesine uzun menzilli dolaylı ateş gücü sağlarlar.

<span class="mw-page-title-main">Tank</span> Ateş gücü ve mobilitesi yüksek, ağır zırhlı araç

Tank; ana görevi doğrudan ateş gücü kullanımıyla düşman kuvvetlerine saldırmak olan, paletli ve zırhlı savaş aracı veya bu araçlardan oluşan birlikleri kapsayan askeri sınıf. Tankı diğer savaş araçlarından ayıran özellikleri ağır bir zırha, yüksek ateş gücüne ve her türlü arazide hızlı gidecek şekilde tasarlanmış sürüş takımlarına sahip olmasıdır. Her ne kadar masraflı ve lojistik açıdan çaba gerektiren araçlar olsa da, yer hedeflerine saldırma yeteneği ve piyadelerin moralini çökertmesi nedeniyle modern orduların vazgeçilmez unsurlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Heckler & Koch HK33</span> piyade tüfeği

HK33, G3 piyade tüfeğinin 90'lı yıllara güncelleştirilmiş, NATO standardına getirilmiş versiyonudur. Türk Silahlı Kuvvetleri bu silâhı fizikî ömürlerini tamamlamakta olan G3 ile değiştirmek istemekteydi. Fakat, HK416 varyasyonu Mehmetçik-1'in üretilmesine karar verildi. HK33 Türkiye'de MKEK tarafından üretilmektedir. TSK tarafından komando, jandarma, özel harekât ve bazı ÖKK birliklerinde kullanılmaktadır.

Askeri amaçlar için geliştirilen, zırhla korunan ve silahlı araçlara zırhlı savaş aracı (ZSA) denir.

<span class="mw-page-title-main">Mermi</span> ateşli silahlarda kullanılan fişeğin atış anında namludan fırlatılan bileşeni

Mermi, ateşli silahlarda kullanılan fişeğin atış anında namludan fırlatılan bileşenidir. Ateşli silahlar tarafından atılan delici, patlayıcı madde, kurşun. Küçük çaplı ateşli silahlar ile ağır ateşli silahların mermileri farklıdır. Tüfek, tabanca gibi küçük silahların mermisi çarpma etkisiyle hedefi deler. Büyük çaplı, ağır ateşli silahlar olan topların mermileri ise hedefi bulduğunda ya da havada patlar.

7.5 cm KwK 42 L/70 (7.5 cm Kampfwagenkanone 42 L/70)) 7.5 sm çapında Nazi Almanyası ordusu Wehrmacht tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan tanksavar toplarından biriydi. Unterlüß de bulunan Rheinmetall AG firması tarafından geliştirildi ve üretildi. Bu top orta sınıf SdKfz.171 Panther tankı ve SdKfz.162/1 Jagdpanzer IV/70(A)/(V) tank imha ediciye monte edildi. Tank imha edicilere takılan modele7.5 cm PaK 42 (7.5 cm Panzerabwehrkanone 42) denildi.

<span class="mw-page-title-main">Matilda II (tank)</span> İngiliz ağır piyade tankı

Mk II Piyade Tankı, Matilda II (A12) Birleşik Krallık ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan piyade tank sınıfında zırhlı savaş aracıdır. Alışılmışın dışında Mk I Piyade Tankı(A11) tasarımı ile Matilda adını ortak kullanmıştır. Bu isim Ordanat General Hugh Elles tarafından tankın denemelerini sırasında aracın ördek gibi sallanarak ve paytak paytak hareket ettiğini söylemesi üzerine ünlü bir çizgi film kahramanı olan ördek 'Matilda'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mk 19</span> Soğuk Savaş döneminde ABD silahlı kuvvetleri envanterine girmiş, şerit beslemeli 40 mmlik bombaatar

MK 19 Bombaatar, Soğuk Savaş döneminde ABD silahlı kuvvetleri envanterine girmiş, Vietnam Savaşı'nda da kullanılmış, şerit beslemeli 40 mm'lik bombaatardır. Maksimum menzili 2.212 m, etkili menzili yaklaşık 1.500 metredir. En yakın güvenli atış mesafesi kullanılan mühimmmata bağlı olarak 75 metredir. AN/TVS-5 gece görüş sistemi ve birçok farklı nişan sistemleri monte edilebilir. TSK ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından kullanılmaktadır. Silah 24 yiv 24 set'ten oluşan bir namluya sahiptir. Çeşitli mühimmatı vardır. En etkilileri antipersonel ve zırh delici mühimat olup normal veya intihar tapalı tipleri üretilmektedir. Çok hassas bir başlığa sahip bu bombaların intihar tapalı olmayan tipleri elden düşürme sonucu da patlayabilmektedir. İntihar tapalı olmayan mühimmat tipinin en büyük dezavantajlarından birisi, karlı havalarda silah ateşlendikten sonra bombanın düştüğü yerdeki yumuşak karın, sert bir zemin oluşturamaması sonucu mühimmat patlamama olasılığının bulunmasıdır. İntihar tapalı mühimmat kullanılması halinde ise hedefe çarptığında patlamama durumu ortaya çıksa bile belli bir süre sonra mühimmat kendi kendine patlamaktadır. Silahın geri tepme kuvveti 272 kg olduğu için ateşlenmeden önce zemine sabitlenmelidir. Silah tek atım ve otomatik atım olarak iki ayarda çalışabilmektedir. Yerde 3 ayaklı sehba veya zırhlı araç kulelerinde de kullanılabilmektedir. Son zamanlarda Uzaktan Kumandalı Silah Sistemlerine (UKSS) Entegre edilerek çeşitli zırhlı araç ve üst bölgelerinde kullanılmaktadır.

Piyade tüfeği, seçici ateş'e sahip askerî tüfek türüdür. Orta derece hartuç ve çıkarılabilir bir şarjör kullanır. En eski askeri sınıf olan piyadenin ana muharebe silahıdır. Kullanımı standarttır. Sualtı tüfek, muharebe tüfeği, bullpup, saldırı silahı gibi türleri bulunur. 20. yüzyılın sonunda, saldırı tüfekleri dünya ordularının çoğunda standart silah haline gelmişti. Çoğu halde tam güçlü tüfekler ve hafif makineli tabanca'ların yerini aldı.

<span class="mw-page-title-main">Ağır silah</span>

Ağır silahlar; hafif silahlardan ve piyade silahlarından daha büyük çaplı, mürettebat tarafından kullanılan büyük top, obüs ve roketatar gibi modern savaş silahlarına verilen ad.

Schwerer Gustav Almanların II. Dünya Savaşı sırasında kullandığı 800 mm çapta namluya sahip demiryolu topu.

<span class="mw-page-title-main">Makineli top</span>

Makineli top seri mermi atabilen bir silahtır. Makineli toplar genellikle Makineli tüfek'lerden daha büyük çapta mermi kullanırlar. Makineli toplar arazi toplarından daha küçüktür ve daha yüksek atım için otomatik doldurulma sistemine sahiptir. Çok çeşitli mermi kullanabilirler: Yüksek patlayıcı gücüne sahip HEDP, zırh delici AP, kompozit APCR veya APDS.

<span class="mw-page-title-main">Makineli silah</span>

Makineli silah, tam otomatik ve/veya portatif silahtır, genellikle şarjör, mermi kayışı veya büyük kapasiteli magazinlerden mermi alarak ve yine genellikle dakikada birkaç yüz mermi atma oranıyla tasarlanmışlardır. İlk makineli tüfekler bir el kolunun çevrilmesi gibi, manuel olarak kullanılıyordu. Birleşik Devletler kanunlarında terim olarak, özellik kullanılmamak suretiyle tam otomatik silahları tanımlar, örneğin medya haberlerinde veya yasal kodlarda.

<span class="mw-page-title-main">Zırh delici sabot mermi</span>

Zırh delici sabot mermi, zırhlı hedeflere saldırmak için yivli namlulu silahlardan ateşlenen bir tür kinetik enerji mermisidir. APDS mermileri topun nominal kalibresinden daha küçük ve dönme ile stabilize edilen bir mermiyi, namludan çıkar çıkmaz mermiden ayrılan sabotlar ile taşırlar. Sabot, merminin namlunın tam ortasında kalmasını ve yanan barutun ürettiği gazın mermiyi itmesini sağlar. 1980'lerin başına kadar büyük kalibreli tank toplarında yaygın olarak kullanılmıştır, ancak günümüzde yerini zırh delici fin-stabilize sabot (APFSDS) mermilere bırakmıştır. Yivsiz toplarda kullanılan mermiler, yüzeye sabitlenmiş bir zırh delici alt mermiyi taşır. Bununla birlikte, APDS mermileri hala küçük veya orta kalibreli silah sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Belirli bir kalibre için bu tür mühimmat, bir silahın zırh delişini, zırh delici (AP), zırh delici, şapkalı (APC) veya zırh delici, başlıklı, balistik başlıklı (APCBC) mermilere kıyasla neredeyse iki kat arttırır. Sabotlu hafif zırh delici (SLAP) kavramı bu teknolojiyi hafif silah kalibrelerinde uygular.

<span class="mw-page-title-main">Seri ateşli top</span>

Seri ateşli top veya hızlı ateşli top, birçok özelliği bir arada barındırarak hızlı biçimde birçok mermiyi ateşleyebilen bir top veya obüs türüdür. Seri ateşli toplar 1880 ve 1890'larda dünya çapında yaygınlaştı ve hem kara hem de deniz savaşları üzerinde belirgin bir etkiye sebep oldu.

<span class="mw-page-title-main">Otomatik av tüfeği</span>

Bir otomatik av tüfeği, Ateşlenen fişeğin oluşturduğu gaz basıncının tüfeğin mekanizmasını otomatik olarak kurması ve bu sayede arka arkaya sadece tetiğe basarak atış yapma imkânı sunar. Otomatik av tüfeği çok sınırlı bir menzile sahiptir, ancak yakın mesafeden muazzam bir ateş gücü sağlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.