İçeriğe atla

Havacılıkta iletişim

Havacılıkta iletişim ve haberleşme

iletişim veya haberleşme konusu, yer istasyonları ile hava istasyonları arasındaki radyo/telsiz (radyotelefon) iletişimi ile görsel iletişim usullerini kapsar. Havacılıkta uluslararası olarak standart İngilizce ICAO freyzolojisi kullanılır. Bu nedenle hem uçuş personelinin hem de hava trafik hizmeti birimlerinin, gerek standart ICAO freyzolojisini kullanabilecek, gerekse standart dışı durumlarda düz İngilizce ile iletişim kurabilecek kadar İngilizceye hakim olmaları gerekir.[1]

Havacılıkta radyotelefon görüşmelerinin büyük bir kısmı VHF frekanslarında gerçekleştirilir. Bunun yanı sıra, ihtiyaçlara bağlı olarak, diğer frekans aralıklarını kullanan istasyonlar da mevcuttur.

Harf ve rakam kodları

Aşağıdaki tabloda havacılıkta standart olarak kullanılan harf ve rakam kodları verilmiştir.[2] Bu kodlar uçak çağrı adı gibi harf ve rakam kombinasyonları içeren bazı sözcüklerin karışıklara mahal vermeden telaffuz edilmesine imkân sağlar. Örneğin G-BSTP şeklindeki bir çağrı adı "Golf Bravo Sierra Tango Papa" şeklinde telaffuz edilir. "Three", "five", "nine" ve "thousand" sözcükleri, karışıklıkları önlemek için düz İngilizceden farklı telaffuz edilir.[3]

AAlphaNNovember0Zero
BBravoOOscar1One
CCharliePPapa2Two
DDeltaQQuebec3Tree[3]
EEchoRRomeo4Four
FFoxtrotSSierra5Five[3]
GGolfTTango6Six
HHotelUUniform7Seven
IIndiaVVictor8Eight
JJuliettWWhiskey9Niner[3]
KKiloXX-Ray.Decimal
LLimaYYankee100Hundred
MMikeZZulu1000Tousand[3]

Grup halindeki rakamların okunuşu

Havacılıkta rakamlar -grup halinde olsalar dahi- çoğunlukla tek tek telaffuz edilir: uçuş seviyeleri (tam yüzler hariç), altimetre basınç ayarları, uçak çağrı adları, başlar, rüzgâr yön ve şiddeti, hava sürati, transponder kodları ve frekanslar vs. Ancak bu durumun çeşitli istisnaları vardır. Aşağıda çeşitli örnekler verilmiştir:[3]

  • FL180 > Flight Level One Eight Zero
  • FL200 > Flight Level Two Hundred
  • QNH 1002 > QNH One Zero Zero Two
  • BIGJET347 > Big Jet Three Four Seven
  • 150 degrees > One Five Zero Degrees
  • 18 knots > One Eight Knots
  • (Squawk) 6500 > Six Five Zero Zero

İrtifâ, yükseklik, bulut yüksekliği, görüş mesafesi ve RVR'ler -eğer tam yüzler ve binlerden oluşuyorsa- "hundred" ve "thousand" şeklinde telaffuz edilir. Ancak binlerin adedi tek tek telaffuz edilir. Aşağıda çeşitli örnekler verilmiştir:[3]

  • 10 > One Zero
  • 100 > One Hundred
  • 2500 > Two Thousand Five Hundred
  • 11000 > One One Thousand
  • 25000 > Two Five Thousand
Frekanslar

Frekanslar bildirilirken -25 kHz veya 8.33 kHz aralıklı olmasına bakılmaksızın- 6 rakamın her biri tek tek telaffuz edilir ve aradaki nokta için "decimal" sözcüğü kullanılır. Eğer son iki rakam 00 ise sadece ilk dört rakam (decimal dahil) telaffuz edilir.[3] 8.33 kHz aralıklı frekansların her biri tekniken "channel" (kanal) olarak adlandırılır ancak havacılıkta radyo/telsiz iletişiminde channel sözcüğü kullanılmaz.[3] Aşağıda çeşitli frekans örnekleri verilmiştir.[3]

  • 118.125 > One One Eight Decimal One Two Five
  • 119.050 > One One Nine Decimal Zero Five Zero
  • 122.500 > One Two Two Decimal Five
  • 118.000 > One One Eight Decimal Zero
Zamanlar

Zaman bildirilirken 24 saatlik UTC zamanı kullanılır. Günün başlangıcı 0000 olarak, gün sonu 2400 olarak belirtilir. Rakamlar tek tek telaffuz edilir. Eğer "time check" yapılıyorsa zamandan önce "time" sözcüğü de ilave edilir. Sadece dakikaların bildirilmesi yeterlidir (saat başları hariç) ancak karışıklığa neden olacaksa saatler de ilave edilir.[4] Aşağıda çeşitli örnekler verilmiştir:[4]

  • 0823 > Two Three veya Zero Eight Two Three
  • 1300 > One Three Zero Zero
  • 2057 > Five Seven veya Two Zero Five Seven

Standart sözcük ve deyimler

Telsiz görüşmeleri esnasında ilgili frekansı mümkün olduğunca az meşgul etmek ve karışıklıkları önlemek için çeşitli standart sözcük ve deyimler kullanılır. Bunlardan yaygın olarak kullanılan veya sıklıkla hatalı kullanılan bazıları aşağıda listelenmiştir:[5]

  • ACKNOWLEDGE: Son mesajımı işittiğini ve anladığını bana bildir.
  • AFFIRM: Evet. (Geçmişte "affirmative" olarak kullanılan bu sözcük NEGATIVE ile karışmaması için kısaltılmıştır.)
  • BREAK: İki mesaj arasındaki ayrımı bildirmek için kullanılır.
  • BREAK BREAK: Yoğun bir hava sahasında farklı iki uçağa yöneltilen mesajları ayırmak için kullanılır. Aynı zamanda kol uçuşunda dağılma komutu olduğu için çok dikkatli kullanılmalıdır.[5]
  • CONFIRM: Onaylamanı/doğrulamanı talep ediyorum (klerans, direktif bilgi vs.)
  • CONTACT: ... ile temasa geç. Detayların bildirildi.[5] (Detaylar bildirilmediyse FREECALL kullanılır.[5])
  • HOW DO YOU READ: Beni nasıl duyuyorsun? (Yanıtı, READABILITY sözcüğüne ilaveten 1-5 arası bir rakam olmalıdır. 1 çok kötü, 5 mükemmel.)
  • MONITOR: ... frekansını dinle.
  • NEGATIVE: "Hayır", "doğru değil", "izin verilmedi" veya "yapmam mümkün değil".[5]
  • OUT: Görüşme bitti ve yanıt beklemiyorum.[5] (UHF ve VHF görüşmelerinde genellikle kullanılmaz.[5])
  • OVER: Mesajım bitti ve senden bir yanıt bekliyorum.[5] (UHF ve VHF görüşmelerinde genellikle kullanılmaz.[5])
  • REPORT: Talep edilen bilgiyi ver.
  • ROGER: Son mesajını tamamen anladım. (AFFIRM veya NEGATIVE yanıtı gerektiren hiçbir durumda kullanılmamalıdır.[5])
  • STANDBY: Bekle, seni yeniden arayacağım. (Kleransın verildiği/verileceği anlamına gelmez. Bekleme süresi çok uzadıysa istasyon tekrar aranabilir.[5])
  • WILCO: Mesajını anladım ve yerine getireceğim. ("Will comply" sözcüklerinin akronimidir.[5])
  • WORDS TWICE: İletişim güçlüğü var. İstek olarak: "Her sözcüğü iki kere söyle". Bilgi olarak: "Her sözcüğü iki kere söyleyeceğim".

Uçak çağrı adları

Telsiz görüşmeleri esnasında uçak çağrı adları pratiklik veya karışıklıkları önlemek amacıyla kısaltılabilir. Ancak pilot bir aeronatik istasyonla ilk temasında tam çağrı adını kullanmalı, ilgili yer istasyonu kısaltmadan, pilot kısaltma yapmaya başlamamalıdır.[6] Bunun haricinde route clearance tekrar edilirken ve ATC talep ettiğinde de tam çağrı adı kullanılmalıdır.[7] Çağrı adları şu şekilde kısaltılabilir:[6]

  • G-BFRM > G-RM
  • Speedbird GBGDC > Speedbird DC
  • N31029 > N029
  • N753DA > N3DA
  • Midland 640 > kısaltılmaz
  • Piper G-BSZT > Piper ZT (Uçak üreticisi veya modeli çağrı adında kullanılabilir.[6])
  • Helicopter G-ABCD > Helicopter CD (Hava aracının türü çağrı adında kullanılabilir.[6])

Kısaltmalar hariç, uçak çağrı adlarında değişiklik yapılamaz. Ancak aynı hava sahasında faaliyet gösteren ve çağrı adı çok benzeyen uçaklar varsa (örneğin AIC 515 ve SAS 515); hava trafik kontrolörleri -geçici olarak- bu uçaklardan birine, yeni bir çağrı adı atayabilirler.[6]

Read back

Hava trafik hizmeti birimleri (ATSU) tarafından uçak ve yer araçlarına yöneltilen bazı mesajlar pilotlar ve şoförler tarafından tekrarlanmalıdır. Aşağıda mutlaka tekrarlanması (read back) gerektiren mesajların bir listesi bulunmaktadır:[8]

  • Rule (taksi) ve araç çekme (towing) komutları
  • Seviye komutları
  • Baş komutları
  • Sürat komutları
  • Havayolu veya rota kleransları
  • Yaklaşma kleransları
  • Geçerli pist
  • Aktif bir piste giriş, katediş, iniş, kalkış, backtrack (pist içinden geriye katetme) veya "hold short of" (girmeden bekle) kleransları
  • SSR operasyon komutları
  • Altimetre ayarları (değer 1000 hPA altında ise InHg-hPA karışıklığını önlemek için birimler de dahil[8])
  • VDF bilgisi
  • Frekans değişikliği
  • ATS hizmeti türü
  • Geçiş seviyeleri

Eğer tekrarlanan bilgi veya komut hatalı ise kontrolör "negative" sözcüğünün ardından doğru bilgi veya komutu yineler.

Genel freyzoloji

Level reporting

Uçuş seviyesine CLIMB (tırman) veya DESCEND (alçal) komutu verilirken "to" sözcüğü kullanılmamalıdır:

  • G-CD climb FL65

Ancak irtifâ veya yüksekliğe CLIMB veya DESCEND komutu verilirken kullanılmalıdır. Two rakamı ile karışmaması için TO sözcüğünün hemen ardından ALTITUDE veya HEIGHT sözcüğü kullanılmalıdır:

  • G-CD, descend to altitude 1500 feet

Passing details

ATS tarafından mesaj detayları talep edildiğinde uçaklar şu formatı kullanmalıdır:

  1. Uçak çağrı adı ve tipi
  2. Ayrılış noktası ve varış noktası
  3. Mevcut konum
  4. Seviye
  5. İlave detaylar ve niyet (uçuş kuralları, sıradaki yol noktası vs.)
Örnek
  • G-ABCD, Cessna 172, from Borton to Walden, 15NM South of Westbury, altitude 2500 feet Wessex 1008, VFR, tracking to Wells

Position reporting

Uçaklar tarafından konum raporları şu formatta verilmelidir:

  1. Uçak çağrı adı
  2. Konum
  3. Konumdaki zaman
  4. Seviye
  5. Sıradaki konum ve ETA (yaklaşık varış zamanı)
Örnek
  • BIGJET 347, Wicken 47 FL280 Marlow 57

Uçuş planı

Ana madde: Uçuş planı

Uçaklar havada uçuş planı doldurabilirler (airborne flight plan). Havada doldurulan uçuş planı şu formatta olmalıdır:

  • Uçak çağrı adı ve tipi
  • Konum ve baş
  • Seviye ve uçuş kuralları
  • Ayrılış meydanı
  • Giriş noktasına (entry point) tahmini varış zamanı
  • Rota ve niyet edilen ilk iniş meydanı
  • Hakiki hava sürati (TAS)
  • Havayolu veya tavsiyeli yollarda arzu edilen seviye

Abandoned take off

Kalkış esnasında kalkıştan herhangi bir nedenle vazgeçen pilot pratik olan en kısa sürede kuleyi haberdar etmelidir. Örnek:

Uçak: BIGJET 347, stopping
Kule: BIGJET 347
Uçak: BIGJET 347, request backtrack for another departure
Kule: BIGJET 347, backtrack approved

Missed approach

Missed approach, son yaklaşmadaki bir uçağın inişe devam etmemesidir. Pilot kararı veya kontrolör komutu ile gerçekleştirilir. Kontrolör komutu ile başlatılan bir "missed approach" diyaloğu şu şekilde yapılır:

Kule: BIGJET 347, go around I say again go around, acknowledge
Uçak: Going around, BIGJET 347

Kaynakça

  • CAP 413 Radiotelephony Manual. CAA. 17 Kasım 2011.
  1. ^ SHT Dil Yeterliliği Talimatı 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2/11. 18 Şubat 2011.
  2. ^ CAP 413 1.3
  3. ^ a b c d e f g h i j CAP 413 1.4
  4. ^ a b CAP 413 1.5
  5. ^ a b c d e f g h i j k l CAP 413 1.6
  6. ^ a b c d e CAP 413 1.8
  7. ^ Godwin 35
  8. ^ a b CAP 413 1.14

İlgili Araştırma Makaleleri

Pan-pan, telsiz dilinde aciliyet (urgency) anlamına gelen, bir teknede, gemide, uçakta veya başka bir araçta bulunan birinin acil bir durum olduğunu beyan etmek için kullandığı uluslararası standart acil durum sinyalidir lakin kimsenin hayatı veya geminin kendisi için acil bir tehlike oluşturmadığında kullanılır. Mayday şeklindeki tehlike (distress) sinyalinin bir alt kademesindeki çağrıdır ve farkı Mayday, hayati veya aracın kendisinin sürekliliği için bir tehlike olduğu anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Uygurca</span> Uygur Türkçesi

Uygurca veya Yeni Uygurca, Uygurlar tarafından konuşulan, Türk dillerinin Uygur grubunda yer alan bir dil.

<span class="mw-page-title-main">Sayısal kontrol</span> üretim tipi

Sayısal kontrol veya tam ismi ile bilgisayarlı sayısal kontrol, işleme takımlarının ve 3B yazıcıların bir bilgisayar aracılığıyla otomatik olarak kontrol edilerek şekil verilecek iş parçasının üzerinde operasyonda bulunan talaşlı imalat işlemidir. Bir CNC makinesi, kodlar ile programlanmış talimatı takip ederek manuel bir operatöre ihtiyaç duymadan, spesifikasyonları karşılamak için belli bir malzeme bazındaki iş parçasını istenilen şekle gelene kadar, manuelden daha hassas bir şekilde işler.

Mayday (/ˈmeɪˌdeɪ/), radyo iletişiminde tehlike sinyali olarak kullanılan acil durum prosedür kelimesidir. Denizdeki veya havadaki bir taşıtın ve onun içindeki kişilerin, yangın, patlama, çatışma, su alma, denge kaybı, karaya oturma, yere çakılma gibi olaylara ve bunların sonuçlarına maruz kalması veya bu olaylarla karşılaşma olasılığı durumlarında yapılan yardım çağrısına Mayday kelimesi ile başlanır.

<span class="mw-page-title-main">Hava trafik kontrol</span> Hava taşıtının tüm manevralarını takip etme hizmetini ifade eden havacılık terimi

Hava trafik kontrol hizmeti (ATC), hava araçlarının manevra sahasında, apronda veya uçuşun herhangi bir safhasında birbirleriyle ve manialarla çarpışmalarını önlemek; emniyetli, verimli ve düzenli hava trafik akışını sağlamak amacıyla verilen hava trafik hizmeti (ATS) türü. ATC kısaltması İngilizce Air Traffic Control kavramının akronimidir. ATC hizmeti veren görevlilere hava trafik kontrolörü (ATCO) denir.

<span class="mw-page-title-main">Aviyonik</span>

Aviyonik havacılıkta uçaklar, yapay uydular ve uzay araçlarının elektronik sistemleri için kullanılan terimdir.

VOR ; alet uçuşunda yaygın olarak kullanılan bir radyo seyrüsefer yardımcısı. Bir yer istasyonu ile hava aracındaki alıcıdan oluşur. En basit tanımı ile, hava aracının yer istasyonuna göre hangi manyetik radyal üzerinde olduğunu gösterir. Tek başına VOR sistemi baş ve mesafe bilgisi vermez.

<span class="mw-page-title-main">IVAO</span>

Uluslararası Sanal Havacılık Organizasyonu [EN: International Virtual Aviation Organisation VZW (IVAO)], ücretsiz bir online uçuş simulasyon ağı sağlayan kâr amacı gütmeyen bir organizasyondur. Ücretsiz bir üyelik ile üyeler IVAO ağına (IVAN) sanal hava trafik kontrolörü veya sanal pilot olarak bağlanarak diğer üyeler ile birlikte gerçek havacılık prosedürlerini, freyzolojisini ve tekniklerini büyük bir çoklu-oyuncu ortamında simule edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş seviyesi</span> (FL) Flight Level

Uçuş seviyesi (FL), herhangi bir hava taşıtının standart atmosfer basıncı hattına göre irtifası. FL, İngilizce flight level kavramının kısaltmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Radyo seyrüseferi</span>

Radyo seyrüseferi veya radyo navigasyonu, Dünya üzerindeki bir noktadan başka bir noktaya giderken, seyrüsefer yardımcısı olarak radyo frekansları ile çalışan araçların kullanımı. Radyo seyrüsefer yardımcıları genellikle; vericinin gönderdigi radyo elektromanyetik dalgalarının alıcı tarafından alınması ve ses, görüntü veya yazıya dönüştürülmesi prensibiyle çalışırlar.

<i>Microsoft Flight Simulator X</i> Uçuş simülasyonu

Microsoft Flight Simulator X, FSX olarak da bilinir, Microsoft Flight Simulator 2004'ten sonra çıkan Microsoft Flight Simulator'ün onuncu sürümüdür. Grafik motoru güncellemesi ve Windows Vista desteği içermektedir. Serinin teknolojik açıdan en donanımlı sürümü olarak pazarlanmıştır. Serinin DVD-ROM olarak piyasaya sürülen ilk sürümüdür. Ayrıca serideki ilk elektronik dağıtım önleme yöntemi kullanan oyundur, bu yöntemle kullanıcının oyunu oynayabilmesi için bilgisayara oyun diskini koyma zorunluluğunu ortadan kaldırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş planı</span> (FPL) Flight Plan

Uçuş planı (FPL), uçucuların uçuşa dair niyetlerini ve uçuş hakkındaki çeşitli bilgileri havacılık otoritelerine bildirmek için doldurdukları belgeler. FPL kısaltması, İngilizce flight plan kavramının akronimidir. Uçuş planı kavramıyla genellikle yazılı formlar kastedilmekle birlikte bazı koşullarda uçuş planının pilot tarafından yerde veya uçuş esnasında sözlü olarak bildirilmesi (doldurulması) de mümkündür.

Uçuş bilgi hizmeti (FIS), herhangi bir uçuş bilgi bölgesi (FIR) içerisinde uçuşların emniyetli ve verimli gerçekleşmesi için sağlanan bir bilgi ve tavsiye hizmeti. FIS kısaltması, İngilizce Flight Information Service kavramının akronimidir. FIS hizmeti havacılık meteorolojisi, tesis kolaylıkları, meydan durumları ve emniyeti etkileyebilecek diğer bilgileri kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Transponder (havacılık)</span>

Transponder, hava araçlarında bulunan, radar sorgulamasına cevap vermek için tasarlanmış; hava aracının yer, hız gibi temel bilgilerini radyo frekanslarına yanıt olarak trafik kontrolörlerine ileten, uçağın en önemli iletişim sistemini oluşturan elektronik cihazdır. Bir hava aracının transponderi devre dışı olduğu zaman o hava aracına dair hiçbir bilgi alınamaz ve iletişim kurulamaz. Bazı kaynaklarda XPDR, XPNDR, TPDR veya TP şeklinde kısaltılır. Hava aracındaki transponder yerdeki ikincil radarlarla ve diğer uçaklardaki çarpışmayı önleyici sistemlerle sinyaller vasıtasıyla haberleşir. Mode C ve Mode S transponderler basınç altimetresinden aldıkları irtifa bilgisini de yayınlayabilirler.

ATIS; yoğun hava meydanlarında bir radyo frekansından sürekli olarak döngü halinde yayınlanan, önceden kaydedilmiş mesaj. ATIS kısaltması İngilizce Automatic Terminal Information Service kavramının akronimidir. ATIS yayınında başta hava durumu ve geçerli pist olmak üzere, mümkün olan yaklaşmalar ve önemli NOTAM'lar gibi, ilgili meydana varan veya meydandan ayrılan uçaklar için önemli bilgiler verilir. ATIS hava trafik kontrol ünitelerinin iş yükünü ve iletişim frekanslarındaki kalabalığı azaltır.

Uluslararası havacılık terimi olarak, SELCAL veya SelCal bir hava taşıtı ile temas kurmak isteyen bir yer istasyonunun söz konusu hava taşıtındaki uçuş ekibini uyararak iletişim kurmasını sağlayan bir radyo sistemidir. Kısaltma İngilizce, "selective-calling" den türetilmiştir. SELCAL'in çalışma prensibinde yer tabanlı bir kodlayıcı ve verici ile ses yayını ve uçakta bulunan dekoder ve radyo alıcısı bulunur. SELCAL kullanımı ile uçuş ekibinin uçaktaki radyo komünikasyon sisteminin sesinin kısık olduğu veya dinlenmediği halde dahi gelen iletişim çağrısıdan bilgisi olması sağlanır.

A/G radio, bazı ülkelerde ATC veya AFIS ünitesi olmayan ve işlek olmayan bazı hava meydanlarında uçuş emniyetini artırmak için verilen bir "bilgi" hizmetidir. A/G yer istasyonları "... radio" şeklinde çağrı adı alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Malezya Hava Yollarının 370 sefer sayılı uçuşu</span> uçuştan sonra kaybolan uçak

Malezya Hava Yolları'na ait 370 sefer sayılı uçuş (MH370/MAS370), 8 Mart 2014 tarihinde Malezya'daki Kuala Lumpur Uluslararası Havalimanı'ndan planlanan varış noktası olan Çin'deki Pekin Başkent Uluslararası Havalimanı'na uçarken kaybolan Malezya Havayolları'na ait uluslararası bir yolcu uçağıydı. 9M-MRO kuyruk numaralı tescilli Boeing 777-200ER uçağının mürettebatı, hava trafik kontrolü (ATC) ile en son kalkıştan yaklaşık 38 dakika sonra, uçuş Güney Çin Denizi üzerindeyken iletişim kurmuştur. Uçak dakikalar sonra ATC'nin ikincil gözetim radar ekranlarından kayboldu, ancak Malezya ordusunun birincil radar sistemi tarafından bir saat daha izlendi ve planlanan uçuş yolundan batıya doğru saparak Malay Yarımadası ve Andaman Denizi'ni geçti. Malezya Yarımadası'nın kuzeybatısındaki Penang Adası'nın 200 deniz mili kuzeybatısında radar menzilinden çıktı.

<span class="mw-page-title-main">United Airlines'ın 93 sefer sayılı uçuşu</span>

United Airlines'ın 93 sefer sayılı uçuşu, Amerika Birleşik Devletleri'nde tarifeli iç hat yolcu uçuşu gerçekleştirirken dört el-Kaide üyesi tarafından 11 Eylül saldırılarının bir parçası olarak kaçırılan yolcu uçuşudur. United Airlines'a ait bir Boeing 757-222 tipi uçak ile New Jersey'deki Newark Uluslararası Havalimanı'ndan Kaliforniya'daki San Francisco Uluslararası Havalimanı'na tarifeli rutin sabah uçuşu gerçekleştiriliyordu. Uçak; korsanlarca kaçırıldıktan sonra yolcuların ve mürettebatın kontrolü korsanların elinden almaya çalışması esnasında Pensilvanya'ya bağlı Somerset County'de bir araziye düştü. Dört korsan da dahil olmak üzere uçakta bulunan 44 kişinin tamamı öldü.

<span class="mw-page-title-main">1958 Amerika Birleşik Devletleri Lockheed C-130 uçağının düşürülmesi</span> 1958 Amerikan C-130 uçağının Sovyetler tarafından düşürülmesi olayı

2 Eylül 1958'de, Soğuk Savaş döneminde, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne ait bir Lockheed C-130 Hercules, Ermenistan SSC-Türkiye sınırı boyunca gerçekleştirilen bir keşif uçuşu sırasında Erivan'ın 50 kilometre kuzeybatısında, Sovyetler Birliği hava sahasında Sovyet Hava Kuvvetleri'ne ait MiG-17 avcı uçakları tarafından düşürüldü. Sovyetler Birliği tarafından uçakta bulunan 17 kişiden 6'sının öldüğü açıklandı ve ölenlerin naaşları Amerika Birleşik Devletleri'ne iade edildi, ancak diğer 11 kişinin varlığı reddedildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.