İçeriğe atla

Hava yastığı

Bir Seat İbiza'nın hava yastığı.

Hava yastığı (Airbag, Yardımcı Koruma Sistemi/SRS), otomobillerde çarpışma anında çok hızlı biçimde açılıp bir gaz veya hava ile şişerek yolcunun yaralanmasını önleyen, esnek bir malzemeden yapılmış koruma sistemidir. Tipik bir hava yastığı saniyenin 1/10'undan kısa sürede açılır ve birkaç saniye sonra da sönerek yolcunun hareketini ve araçtan çıkmasını kolaylaştırır.[1]

Tarihçesi

Farklı güvenlik önlemlerine sahip çarpışma testi mankenleriyle 40 km/saat hızda araba çarpışma testi: emniyet kemeri.

İlk hava yastığı çözümleri 1950'li yılların başında ortaya çıktı. Ancak bunlar kabul edilemeyecek fikirlerdi. 2012 yılında alınmış bir patent, sistem açısından günümüzdeki hava yastığı ile benzemekteydi. Sistemin en önemli farkı, sürücünün hava yastığını bir düğmeye basarak açmak zorunda olmasıydı. Bu teknoloji ile ilgili tartışma yaratan diğer bir konu ise hava yastığını gazla doldurması için bir tür fişek kullanılmasıydı.[2] Burada hem fişeklerin fabrikada nasıl saklanacağı, hem de otomobile montelendikten sonra nasıl güvenlik önlemleri alınması gerektiği konusu tartışılıyordu.

Şu anda kullanılan tipte ilk hava yastığı 1980 yılında Mercedes-Benz W126 S-Class serisinde Supplemental Restraint Systems (SRS) adıyla kullanılmaya başlandı. İlk yolcu hava yastığı ise sürücü hava yastığıyla birlikte 1987 yılında Porsche 944'te kullanıldı. Aradan geçen yıllar içinde hava yastığı iyice yaygınlaşarak hemen her otomobilde standart bir donanım haline geldi.

Hava yastıkları 1980′li yılların başında ortaya çıktıklarından beri binlerce hayatı kurtarmışlardır. Aslında hava yastıkları II. Dünya Savaşı sırasında uçakların yere çakılmalarında bir önlem olarak tasarlanmış ve ilk patent o zamanlarda alınmıştı.[3]

Hava yastıklarının arabalara uygulanmasında birçok problemle karşılaşıldı. Basınçlı havanın araba içinde muhafazası, süratle şişmenin sağlanması, ani şişme sırasında yastığın patlamasının veya kişiye zarar vermesinin önlenmesi gibi problemler oluştu.

Yapısı

Hava yastığında üç ana parça bulunur. Birincisi yastığın kendisidir. Yastık, ince naylon iplikten yapılmış ve konsolda bir silindir üzerine sarılmıştır. Aslında sürücü tarafındaki hava yastığı diğerlerinden farklıdır. Diğerleri tipik bir silindir şeklinde iken sürücü tarafındaki direksiyonun ortasına uyacak şekildedir.[4] İkinci olarak yastığa ne zaman şişeceğini bildiren, arabanın ön tarafında bir sensör bulunur. Bu sensör, duvara yaklaşık saatte 15 – 25 km/h ile çarptığında oluşacak kuvvet karşısında sinyal verecek şekilde ayarlanmıştır. Üçüncü olarak şişirme sistemi vardır. Hava yastıkları sıkıştırılmış basınç altındaki havanın veya bir gazın salıverilmesiyle şişmezler. Bir kimyasal reaksiyonun sonucunda şişerler. Bu kimyasal reaksiyonun ana maddesi "sodyum azotür(NaN3)"dür. Normal şartlarda durağan olan bu molekül ısıtılınca anında ayrışır ve ortaya nitrojen gazı çıkar. Çok az miktarından nitrojen çıkar. Ancak bu ayrışmadan sonra ortaya sodyum (Na) çıkar ve sodyum çok reaktiftir. Su ile birleşince özellikle göz, burun ve ağız bölgelerinde ağır tahribat verebilir. Bu tehlikeyi önlemek için hava yastığı üreticileri kimyasal reaksiyonda sodyum ile birleşebilecek bir gaz kullanır, bu gaz ise "potasyum nitrat(KNO3)"tır. Bu reaksiyon sonucunda ortaya nitrojen çıkar.[5]

Çalışma prensibi

Arabanın önündeki sensör belli bir seviyenin üstündeki çarpmada, NaN3'ün bulunduğu tüpe bir elektrik sinyali gönderir. Burada çok küçük bir kıvılcım oluşur ve bunun yarattığı ısı sonucunda NaN3 çözülür.[6] Açığa çıkan nitrojen, hava yastığına dolarak şişirir. Ardından hava yastığı şişer ve bir saniye sonra yastık üzerindeki özel delikler vasıtası ile kendi kendine söner. Kazazedeye devamlı baskı yapılmasına engel olur.[7]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2023. 

Galeri

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Otomobil</span> yolcu veya yük taşımak üzere tasarlanmış, motorlu ve tekerlekli kara ulaşım aracı

Otomobil, yolcu veya yük taşımak üzere tasarlanmış, motorlu ve tekerlekli kara ulaşım aracı. Otomobil, yakıtla çalışan bir motor sayesinde hayvan gücü kullanılmadan, itmeden veya çekmeden hareket edebilen ve üzerindekileri de taşıyabilen bir taşıttır. Halk arasında -ve bundan sonra bu maddede de- "araba" olarak isimlendirilir ve bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum</span> atom numarası 11 olan kimyasal element

Sodyum, periyodik cetvelde Na simgesi ile gösterilen ve atom numarası 11 olan element. Sodyum yumuşak ve kaygan bir metal olup alkali metaller grubuna aittir. Doğal bileşiklerin içinde bol miktarda bulunur. Yüksek oranda reaktiftir, sarı bir alevle yanar, su ile şiddetli reaksiyon verir ve havada hızla oksitlenir. Dolayısıyla, vazelin, gazyağı gibi hava ve su ile temasını kesecek bir ortamda saklanması gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Potasyum</span> sembolü K ve atom numarası 19 olan kimyasal element

Potasyum, bir kimyasal elementtir. Simgesi K ve atom numarası 19 dur. Potasyum adını izole edildiği Potas olarak da bilinen potasyum karbonattan almıştır. Potasyum yumuşak, gümüş-beyaz renkli alkali bir metaldir. Doğada deniz suyunda ve pek çok mineralde diğer elementlere bağlı olarak bulunur. Havada hızla oksitlenir ve suya karşı da çok aktiftir. Potasyum, pek çok açıdan sodyuma kimyasal olarak benzese de yaşayan organizmalarda, özellikle de hayvan hücrelerinde, sodyumdan farklı muamele görür. Kandaki seviyesinin düşük olmasına hipokalemi, yüksek olmasına hiperkalemi denir.

Bayerische Motoren Werke AG genellikle anılan kısaltmasıyla BMW, 1916 yılında kurulan Alman otomobil, motosiklet, motor ve bisiklet üreticisidir. BMW ayrıca, Mini ve Rolls-Royce, otomobil şirketlerinin sahibidir. Çalışan sayısı 120.726'dır. 2020 cirosu 98 milyar 998 milyon euro'dur, aynı yıl 2.494.451 araç üretmiştir. Bu üretimin 2.028.841 adedi BMW markası altındadır. Ayrıca aynı yıl motosiklet üretimi 169.272 adettir. Sadece motor sporlarına özel BMW M'i de bünyesinde bulundurur.

<span class="mw-page-title-main">Azot</span> simgesi N ve atom numarası 7 olan element

Azot ya da nitrojen, simgesi N olan bir element olup atom numarası 7'dir. Renksiz, kokusuz, tatsız ve inert bir gazdır. Azot, dünya atmosferinin yaklaşık %78'ini oluşturur ve tüm canlı dokularında bulunur. Azot ayrıca, amino asit, amonyak, nitrik asit ve siyanür gibi önemli bileşikler de oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">İçten yanmalı motor</span> yakıtın yanma odasında oksitleyici ile yandığı motor

İçten yanmalı motorlar, yakıt'ın motor içinde yanma odası adı verilen sınırlı bir alan içinde yakılması ile oluşan basıncın, piston denen parçayı hareket ettirmesi ile oluşan makinelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Dört tekerlekten çekiş</span>

4 tekerlekten çekiş veya 4x4, klasik sistemlerde otomobiller ya ön aks mili üzerinde bulunan 2 tekerlek veya arka aks mili üzerinde bulunan 2 tekerlek beraber tahrik olurken bu sistemde yolun koşullarına ve ihtiyaca bağlı olarak ön ve arka aks üzerinde bulunan 4 tekerlekte birlikte aynı anda ve çoğu kez aynı güç oranlarında harekete geçirilirler. Başka bir ifadeyle aracın motor gücü 4 tekere birden iletilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Roket</span> itiş için kullanılan pirokinetik motor; yanıcı silah için bkz. Q2037215

Roket bir uzay aracı, hava aracı, araç, atkı veya bombadır. Roket, roket motorundan itme gücü elde eder. Roket motoru egzozu tamamen roket içinde taşınan roket itici yakıtından oluşur. Roket motorları etki ve tepki ile çalışır ve sadece egzozlarını yüksek hızda ters yönde dışarı atarak roketleri ileri doğru iter ve bu nedenle uzay boşluğunda çalışabilir. Etimolojik kökeni İtalyancada "bobin" anlamına gelen rocchetto olup, silindirik şekil benzerliğinden ötürü modern anlamında sahiplenilen kelimenin kullanımı 20. yüzyıl başlarında savaş gemilerinin öz itmeli ateşleme mermilerine dayanmaktadır. Türk Dil Kurumuna göre Türkçeye Fransızca roquette kelimesinden geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fiat Marea</span>

Fiat Marea, Fiat'ın ürettiği otomobil modeli. İlk kez 1996 Aralık ayında dünya lansmanı yapıldı. Brezilya ve diğer Amerika ülkelerinde satışa sunuldu. 1997 - 1999 yılları İtalya'da üretilen araç 1999 yılında Tofaş'ın Bursa'daki fabrikasında üretilmeye başladı. 2002 Haziran ayında ise yenilendi ve ikinci nesline kavuştu. 2007'de üretimi son bularak yerini Fiat Linea'ya bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Honda Type R</span>

Type-R , Honda'nın ürettiği Honda'nın özel performans sürümü otomobil modeli.

<span class="mw-page-title-main">Mitsubishi Carisma</span>

Mitsubishi Carisma, Mitsubishi Motors'ın 1995-2005 yılları arası üretilmiş 5 kişilik D sınıfı geniş modelidir. Mitsubishi Lancer üzerine geliştirdiği, Carisma lüks segmente giren D sınıfı, Orta sınıf otomobildir Hatchback modeli, aslında liftback tipli olup, sedan modeli ile aynı uzunluktadır. Volvo S40 ve Proton Waja aynı şaseye sahiptir, çok sağlamdır Rotterdam, Hollanda'daki Nedcar fabrikasında üretilmiştir. Bu aracın en önemli özelliği geniş iç hacmine ve D sınıfı lüks, ağır bir araca göre yüksek performans sergiler, yol tutuşu en üst seviyedir, Mitsubishi aracı ralli performanslarıyla gelişmiştir. Arkası çok geniştir, 3 kişi rahatlıkla sığar. Örneğin 1,6 litre benzinli 2001 model üstü olan modeller 0–100 km/h'ye 9,5 saniyede çıkar. Yılına göre geniş iç hacim genişliği ile yüksek performans veren rakip araçlar çok azdır ve pahalı modeller ile aynı klasmandadır, BMW 3 Serisi (E46), Audi A4, Volkswagen Passat gibi D sınıfı rakip araçlardır.

<span class="mw-page-title-main">Euro NCAP</span>

European New Car Assessment Programme Avrupa pazarındaki otomobillerin otomotiv güvenliği ve performanslarının değerlendirilmesi programıdır. 1997 yılında Taşımacılık Araştırma Laboratuvarı ve Birleşik Krallıklar Taşımacılık Departmanı tarafından kuruldu. Bu kuruluş Avrupa Komisyonu; Alman, İsveç, Hollanda ve İspanya tüketici ve motorlu araç organizasyonları tarafından da desteklendi. Leuven, Belçika merkezlidir. ABD'nin Insurance Institute for Highway Safety sistemi ile eşdeğerdir. Euro NCAP yeni araçlar için yaptığı çarpışma testlerinde “yıldız” lı bir puanlama sistemi kullanmaktadır. Yapılan bu testlerde ön, yan ve direk çarpışmalarından elde edilen veriler belirli prosedüre uygun şekilde sürücü, yolcu, çocuk ve yaya güvenliği alanında ayrı ayrı değerlendirilerek bu "yıldız”larla değerlendirilir. Minimum 0, maksimum 5 yıldız verilir.

<span class="mw-page-title-main">Fiat Turbina</span>

Fiat Turbina, İtalyan otomobil şirketi Fiat'ın 1954 yılında tanıttığı konsept otomobil modelidir.

<span class="mw-page-title-main">Hyundai i20</span> Motorlu araç

Hyundai i20, Güney Koreli otomobil üreticisi Hyundai tarafından 2008 yılından itibaren tasarlanan, üretilen ve pazarlanan 5-kapılı bir hatchbacktir. Jump, Style+ ve Elite donanımlarıyla satılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum klorat</span>

Sodyum klorat NaClO3 kimyasal formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Suda kolayca çözünür, beyaz kristal bir tozdur. Higroskopiktir. Sodyum klorat 300 °C’nin üzerinde ayrışarak oksijen ve sodyum klorür ortaya çıkar. Özellikle, çok parlak kâğıt imal etmek için ağartma hamurundaki uygulamalara yönelik olarak yılda birkaç yüz milyon ton üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kimyasal madde</span> sabit bir kimyasal bileşimi ve karakteristik özelliklere sahip bir madde türü

Kimyasal madde, kimyevî madde veya kısaca kimyasal, sabit bir kimyasal bileşimi ve karakteristik özelliklere sahip bir madde türüdür. Bu kimyasal bağlar bozulmadan, fiziksel ayırma yöntemleri ile bileşenlerine ayrılmaz. Bu kimyasallar katı, sıvı veya gaz hâlinde olurlar.

Kimyasal reaktiflik, bir reaksiyonun meydana gelme eğilimiyle ilişkilidir. Kimyasal tepkimelerin gerçekleşmesini belirleyen faktörler termodinamik düzeyinde incelenir. Termodinamik olarak bir reaksiyon eğer tepkimenin ürünleri reaktanlara kıyasla daha düşük serbest enerji düzeyinde ise gerçekleşir. Diğer taraftan Reaktiflik ise genel olarak bir maddenin kimyasal değişikliklere ya da kimyasal tepkimelere girme eğilimine denir. Elementlerin atomik yapısı ve elektronlarının dizilişi elementlerin ve oluşturdukları moleküllerin reaktifliğinde önemli rol oynar. Soygazların örneğin kimyasal olarak çok az reaktiflik gösterdiği belirtilir. Dolayısıyla kimyasal bileşik oluşturmaları zordur. Bu durum soygazların tam dolu olan en dış elektron kabuğundan dolayıdır.
Kimyasal denge, asit ve baz kimyası, elektron aktarımı tepkimesi ve entropi gibi konular kimyasal reaktifliğin temel kavramlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lityum azit</span>

Lityum azit hidrazoik asitin lityum tuzu.Kararsız ve toksik olan bu bileşik ısıtıldığında nitrat ve lityum bileşenlerine ayrışır.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum azotür</span> kimyasal bileşik

Sodyum azotür, NaN3 formüllü inorganik bileşiktir. Bu renksiz tuz çoğu araba hava yastığı sisteminde kullanılan gaz oluşturucusudur. Diğer azotür bileşiklerinin hazırlanabilmesi için de kullanılır. İyonik bir maddede olan sodyum azotür, suda oldukça iyi çözünür ve güçlü bir toksiktir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum bromür</span>

Sodyum bromür, NaBr formülüne sahip inorganik bir bileşiktir. Yüksek erime noktasına sahip beyaz kristal yapısıyla sofra tuzuna benzemektedir. Genellikle bromür iyonu kaynağı olarak çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.