Hava fotoğrafçılığı (veya havadan görüntü) bir uçaktan veya uçan bir nesneden fotoğraf çekilmesidir.[1] Hava fotoğrafçılığı için platformlar arasında sabit kanatlı uçaklar, hava taşıtı, helikopterler, insansız hava araçları (İHA'lar veya drone'lar), balonlar, keşif balonu ve zeplinler, roketler, güvercinler, uçurtmalar, paraşütler, bağımsız teleskoplar ve araca monteli direkler bulunur.[2] Takılı kameralar uzaktan veya otomatik olarak tetiklenebilir; elde tutulan fotoğraflar bir fotoğrafçı tarafından çekilebilir.
Tarihi
Erken tarihi
Hava fotoğrafçılığı ilk olarak Fransız fotoğrafçı ve baloncu Gaspard-Félix Tournachon tarafından 1858'de Paris, Fransa'da uygulanmıştır.[3] Muhafaza edilebilmiş en eski havadan fotoğraf ise "Boston, as the Eagle and the Wild Goose See It" isimli karedir. 609 metre yükseklikten bir Boston manzarası sunan fotoğraf James Wallace Black ve Samuel Archer King tarafından 13 Ekim 1860'ta çekilmiştir.[4]
Uçurtmalı hava fotoğrafçılığının ilk örneklerini ise 1882'de İngiliz meteorolog E.D. Archibald; 1889'da Fransız fotoğrafçı Arthur Batut çekmiştir.[5] Aynı yıllarda Cecil Shadbolt, dikey olarak aşağı bakan çekimler de dahil olmak üzere, bir gaz balonunun sepetinden fotoğraf çekmek için bir yöntem geliştirmiştir. 1908'de Tunuslu film yapımcısı Albert Samama Chikly, bir balon kullanarak havadan ilk görüntülerini filme almıştır.[6] Havadan daha ağır bir uçağa monte edilen bir sinema kamerasının ilk kullanımı ise 24 Nisan 1909'da Roma üzerinde çekilen, sessiz kısa film Wilbur Wright und seine Flugmaschine çekiminde gerçekleşmiştir.
1. Dünya Savaşı
Keşif uçakları; düşman hareketlerini ve savunmalarını kaydetmek için kameralarla donatıldığından, savaş sırasında hava fotoğrafçılığının kullanımı hızla gelişmiştir. Başlangıçta hava fotoğrafçılığının faydası tam olarak takdir edilmemiş ve keşifler havadan harita çizimi ile gerçekleştirilmiştir.
Almanya, 1913'te ilk hava kamerası olan Görz'ü envanterine katmıştır. Fransızlar ise savaşa, keşif amaçlı kameralarla donatılmış birkaç Blériot gözlem uçağı filosuyla başlamıştır.
1. Dünya Savaşı sırasında alçak irtifadan uçan uçakların çektiği bir görüntü.
İngiliz ordusundan Frederick Charles Victor Laws, 1912'de hava fotoğrafçılığı deneylerine başlamış ve zeplinden fotoğraflar çekmiştir. % 60'lık bir örtüşme ile çekilen dikey fotoğrafların bir stereoskopta görüntülendiğinde bir derinlik algısı oluşturabileceğini keşfetmiştir. İngiliz keşif pilotları 1914'te gözlemlerini kaydetmek için kamera kullanmaya başlamış ve 1915'teki Neuve Chapelle muharebesinde tüm Alman siperlerini fotoğraflamıştır.[7] 1916'da Avusturya-Macaristan Monarşisi, harita yapımı için İtalya'nın üzerinde dikey eksenli hava fotoğrafları çekmiştir.
İlk amaca yönelik ve pratik hava kamerası, 1915 yılında John Moore-Brabazon tarafından icat edilmiştir. Bu sistemde kamera, uçak gövdesinin alt tarafına yerleştirilmişti ve belirli aralıklarla pilot tarafından çekim yapılabilmekteydi. Bu icat hava fotoğrafçılığının verimliliğini büyük ölçüde arttırmıştır. Moore-Brabazon ayrıca stereoskopik tekniklerin hava fotoğrafçılığına dahil edilmesine öncülük etmiştir. Farklı açılardan çekilmiş fotoğrafları karşılaştırarak manzaradaki nesnelerin yüksekliğinin tespit edilebilmesini sağlamıştır.[8]
Savaşın sonunda, hava kameralarının boyutu ve odak gücü önemli ölçüde arttı ve askeri değerini kanıtladıkça giderek daha sık kullanılmaya başlanmıştır. 1918'de taraflar düşman cephesinin tamamını günde iki kez fotoğraflamaktaydı ve çatışmanın başlangıcından bu yana yarım milyondan fazla fotoğraf çekilmişti. Ocak 1918'de İngilizler, Filistin'deki Türk cephesini haritalandırmak üzere beş Avustralyalı pilotu, 1.620 kilometrekare bir alanı fotoğraflamakla görevlendirmiştir. Bu deneyim, hava fotoğrafçılığının haritacılık alanında kullanımının öncüsü olmuştur.[9]
Ticari Hava Fotoğrafçılığı
İngiltere'deki ilk ticari hava fotoğrafçılığı şirketi 1919'da iki Birinci Dünya Savaşı gazisi tarafından kurulan Aerofilms şirketi olmuştur. Şirket kısa süre sonra Afrika, Asya ve Birleşik Krallık'ta büyük sözleşmelere girmiştir. Şirket 1921'den itibaren anket ve haritalama amacıyla dikey fotoğrafçılık yapmıştır.
Hava fotoğrafçılığının ticari kullanımının bir başka başarılı öncüsü Amerikan Sherman Fairchild'dir. Fairchild, yüksek irtifa hava araştırma görevleri için özel uçaklar geliştirmek amacıyla kendi uçak firması Fairchild Aircraft'ı kurmuştur.
2. Dünya Savaşı
1939'da İngiliz Hava Kuvvetleri'nden bir takım asker, fotoğraflamak üzere yapılan keşiflerin daha hızlı, hafif ve yüksekten uçan uçaklarla yapılmasının; tespit edilme ve engellenme olasılığını düşüreceğini öne sürmüştür. Uçaklar, silahlar ve telsizler çıkarılıp yerine fazladan yakıt ve kameralar alınarak kullanılmış ve bu deneyim Spitfire PR varyantlarının geliştirilmesine yol açmıştır. Spitfire uçakları keşif faaliyetlerinde son derece başarılı olduklarını kanıtlamış ve bu amaç için özel olarak inşa edilmiş birçok modeli geliştirilmiştir. 1928'de hava kamerası için elektrikli bir ısıtma sistemi geliştirilmiştir. Bu keşif uçaklarının, kamera parçaları donmadan çok yüksek irtifalardan fotoğraf çekebilmesini sağlamıştır.[10][11]
Kullanım alanları
Dikey hava fotoğrafçılığı; haritacılıkta (özellikle topografik haritaların temeli olan fotogrametrik incelemelerde), arazi kullanım planlamasında ve arkeolojide kullanılmaktadır. Eğik hava fotoğrafçılığı; film prodüksiyonu, çevre çalışmaları, elektrik hattı denetim ve gözetimleri, inşaat faaliyetleri, ticari reklam çalışmaları ve sanatsal projeler için kullanılmaktadır.
1995-1996 yılları arasında Kamboçya'daki Angkor Borei sitesinde yapılan haritalandırma projesi, hava fotoğrafçılığının arkeoloji alanında kullanımına bir örnektir. Arkeologlar, hava fotoğraflarını kullanarak, Angkor Borei'nin duvarlarla çevrili alanı içerisindeki arkeolojik özellikleri belirlemişlerdir.[12]
Türleri
Eğik fotoğraflar
Havadan eğik açıyla çekilmiş bir Kudüs fotoğrafı.
Belirli bir açıda çekilen fotoğraflardır. Dünya yüzeyine göre küçük bir açıdan çekilmişlerse düşük eğik (low oblique), büyük açıdan çekilmişlerse yüksek eğik (high/steep oblique) şeklinde adlandılırırlar.
Dikey fotoğraflar
11 Eylül 2001'de yıkılan Dünya Ticaret Merkezi'nin enkazının bulunduğu, "Sıfır Noktası" olarak adlandırılan alanın havadan dikey bir fotoğrafı.
Dik açıyla çekilen fotoğraflardır. Esas olarak fotogrametri ve görüntü yorumlamada kullanılırlar.[13]
Birleştirilmiş fotoğraflar
Hava fotoğrafları genellikle birleştirilmektedir. Amaçlarına bağlı olarak birkaç şekilde yapılabilir, bunlardan birkaçı aşağıda listelenmiştir.
Çin'in Youngshua County ilçesininin havadan çekilmiş panoramik bir fotoğrafı.Panorama fotoğraflar, bir noktadan veya aynı açıdaki farklı noktalardan çekilmiş birkaç fotoğrafı birleştirerek yapılmaktadır.[14]
Stereoskopik fotoğraflar, aynı alanın farklı noktalardan alınmış birkaç fotoğrafıyla oluşturulmuş 3 boyutlu görüntülerdir.[15]
Piktometrik fotoğraflar, sabit şekilde monte edilmiş beş kamera ile çekilen düşük açılı eğime sahip fotoğraflardır.[16]
Ortofotoğraflar
Dikey fotoğraflar genellikle ortofotolar oluşturmak için kullanılmaktadır. Ortofoto haritalar, harita olarak kullanılabilmeleri için geometrik olarak "düzeltilmiş" fotoğraflardır. Başka bir deyişle ortofoto, sonsuz bir mesafeden çekilen ve dümdüz aşağıya bakan bir fotoğrafın simülasyonudur. Perspektif açıkça kaldırılmaktadır ve arazideki farklılıklar düzeltilmektedir. Görüntüde gerekli olan perspektife ve arazi düzeltmelerine bağlı olarak görüntüye birden fazla geometrik dönüşüm uygulanabilmektedir.[17]
Ortofotolar, harita oluşturmak amacıyla kullanılabildiği gibi coğrafi bilgi sistemlerinde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Görüntüler dünya üzerindeki koordinatlarıyla hizalandıktan sonra geniş kitleler için yayımlanmaktadır.
Genellikle birden fazla kaynaktan türetilen ve piksellere (her biri tipik olarak 256 x 256 piksel boyutunda) bölünmüş büyük ortofoto kümeleri, Google Haritalar gibi çevrimiçi harita sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Google Earth, üç boyutlu manzaraları simüle etmek için ortofotoları veya uydu görüntülerini bir dijital yükselti sistemiyle birleştirir.
Hava videoculuğu
Havadan videolar çoğunlukla uçaklar, insansız hava araçları ve helikopterlerle çekilmektedir. Videolar arazi analizi ve nesne takibi amacıyla kullanılabilmektedir. Ayrıca dikey çekilmiş videolarla elde edilen veriler, video haritalama programları ile birleştirilebilmektedir. Dijital videolar, küresel konumlandırma sistemleri (GPS) ve otomatik görüntü işlemenin birleşimi; elde edilen verilerin doğruluk oranını ve maliyet tasarrufunu artırmaktadır.[18]
Fotoğrafçılık, Kullanılacak düzene göre farklı sistemleri içermekle beraber, görüntü sensörü, film, karanlık oda, lens ve ışık kullanarak, gözle görebildiğimiz cisim ve şekilleri, film ya da dijital ortam üzerine kaydederek görüntü oluşturma işidir. İşlevsel uygulamaları nedeniyle bir zanaat olduğu gibi, estetik yönüyle bir sanat olarak kabul edilir.
İnsansız hava aracı (İHA) veya dron, fiziksel olarak içinde insan bulunmayan bir tür uçan araçtır. Bazen helikopter anlamındaki dikuçar sözcüğünün insansız hava aracı anlamında kullanıldığı da görülmektedir. İHA'ların en önemli ve olmazsa olmaz bileşeni, yer tabanlı bir kontrolör ile uçak arasında bir iletişim sistemdir.
Alberto Díaz Gutiérrez ya da bilinen adıyla Alberto Korda, Kübalı fotoğrafçı. 1960 yılında çektiği ve zamanla bir simge hâlini alan Guerrillero Heroico isimli Che Guevara fotoğrafı ile bilinir.
Ansel Adams Amerikalı fotoğrafçı.
Sayısal Fotoğrafçılık, nesnelerin görüntülerini oluşturmak için sayısal teknolojinin kullanıldığı bir fotoğrafçılık tarzıdır. Sayısal teknolojinin gelişimine kadar fotoğrafçılıkta görüntülerin karta basılması için kimyasal işlemlere ihtiyaç duyulan fotoğraf filmi kullanılmaktaydı. Aksine, sayısal görüntü kimyasal işleme gerek olmaksızın tamamen sayısal teknoloji ve bilgisayar kullanılarak görüntülenebilir, basılabilir, işlenebilir, taşınabilir ya da arşivlenebilir.
Bir fotoğrafçı, bir kamera ile fotoğraf çekimi konusunda yetenekli birisidir. Bir amatör fotoğrafçı kendi kullanımı için fotoğraf çekerken, bir profesyonel fotoğrafçı bir iş olarak fotoğraf çeker. Birçok insan evliliklerini, patilerini ya da diğer özel organizasyonları için fotoğrafçı kiralar. Fotoğrafçılar pek çok alanda çalışır.
Teleobjektif lens, fotoğrafçılık ve sinematografide, uzun-odaklı lensin belirli bir türüdür. Bazen bunların fiziksel uzunlukları, odak uzaklıklarından daha kısadır. Bu "telefoto grubu" olarak bilinen özel bir lens grubuyla birleştirilerek elde edilir. Bu lensler, daha kısa bir tasarımla uzun-odak üretmek amacıyla ışık yolunu genişletirler. Uzun-odak uzunluğu halk arasında genellikle telefoto lensler olarak adlandırılsa da bu teknik olarak yanlıştır: bir telefoto lens özellikle telefoto grubu içerir.
Hafif hava aracı, maksimum gross kalkış ağırlığı 12.500 lb (5.670 kg) veya daha düşük olan havadan ağır hava aracı. Sabit veya döner kanatlı hafif hava araçları tüm dünyada gerek sivil, gerek askerî amaçlarla yaygın olarak kullanılırlar.
Google Street View, Google Maps ve Google Earth teknolojileri ile bütünleşik olarak dünyadaki birçok kamuya açık alanlardan caddeler boyunca panoramik görüntülerin izlenebilmesini sağlayan teknoloji servisine verilen isimdir. 2007 yılında ABD'nin çeşitli şehirlerinde başlamış ve o tarihten bu yana kırsal alanları da kapsayacak şekilde dünya genelinde sürekli olarak büyümüştür. Google Haritalar üzerinde Street View ile görüntülenmiş olan alanlar mavi çizgiler ile belirtilmektedir.
Bing Haritalar Microsoft Bing paketinin bir parçası olarak bir web harita hizmeti arama motorudur. Bing Haritalar Platformu tarafından desteklenmektedir.
Ruh fotoğrafçılığı, birincil amacı hayaletler ve diğer manevi varlıkların görüntüleri yakalamak olan fotoğrafçılığın bir türüdür. Bu tür fotoğrafçılık, özellikle hayalet avcılığında ve 19. yüzyılın sonlarından itibaren kullanılmaktadır.
Keşif uçağı, hava keşif görevlerini yerine getirmek üzere tasarlanmış veya adapte edilmiş askeri bir uçaktır. Görevleri arasında görüntüsel istihbarat toplama, sinyal istihbaratı, ölçme ve imza istihbaratı bulunur. Modern teknoloji, ayrıca bazı uçakların ve insansız hava araçlarının (İHA'ların) genel istihbarat toplamanın yanı sıra gerçek zamanlı gözetim yapmasını da sağlamıştır.
Bir fotoğraf stüdyosu fotoğraf çekmek, geliştirmek, basmak ve kopyalamak için kullanılan bir çalışma alanıdır. Fotoğraf eğitimi ve bitmiş fotoğrafların gösterilmesi bir fotoğraf stüdyosunda da yapılabilir. Stüdyoda bir foto laboratuvar, depolama alanı, fotoğrafların çekildiği yere uygun bir stüdyo, bir salon ve diğer ilgili işler için yer olabilir.
Paolo Monti İtalya'nın en büyüklerinden biri olarak kabul edilen bir İtalyan fotoğrafçıydı. Mimari fotoğrafçılığı ile tanınır.
Hava arkeolojisi veya havadan arkeoloji, arkeolojik kalıntıların daha yüksek bir irtifadan incelenerek araştırılmasıdır. Günümüzde bu genellikle uydu görüntüleri veya insansız hava araçları kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Arkeolojik eserlerin, sit alanlarının ve peyzajların anlaşılması için gerçekleştirilen saha araştırmalarında hava fotoğraflarının yorumlanmasını ve analizini içerir. Diğer arkeolojik yöntemlerle kıyaslanamayacak bir ölçekte kapsamın ve geniş arazi alanlarının keşfedilmesini ve incelenmesini sağlar.
Film Fotoğrafçılığı olarak da adlandırılan analog fotoğrafçılık, aslında fotoğrafçılık olarak biliniyordu. Dijital fotoğrafçılığın yükselişinden sonra insanlar dijital olmayan sensörlerle yapılan fotoğraflara analog veya film fotoğrafçılığı olarak atıfta bulunmaya başladılar. Analog fotoğrafçılık, ışığın hassas gümüş parçacıkları tarafından yakalandığı fiziksel, elektronik olmayan bir kayıt ortamı kullanır ve kimyasal olarak işlendiğinde görüntü kalıcı olur. Bu yöntem, elektronik sensörlere dayanan daha yeni Dijital Fotoğrafçılık öncesinde geleneksel olarak bir asırdan fazla bir süredir kullanılmıştır.
Çıplak fotoğrafçılık, fotoğrafçılık türlerinden biridir. Çıplak veya yarı çıplak bir kişinin resmini veya çıplaklığı düşündüren bir resim içerir. Çıplak fotoğrafçılık, eğitim amaçlı kullanımlar, ticari uygulamalar ve sanatsal kreasyonlar dahil olmak üzere çeşitli amaçlarla gerçekleştirilmektedir. Çıplak fotoğrafların sergilenmesi veya yayınlanması, bazı kültürlerde veya ülkelerde diğerlerinden daha fazla ve tartışmalı olabilir. Çıplak veya yarı çıplak görüntüler, bazen pornografik dergi, fetiş dergisi, eğlence alanında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu kartpostallar ve diğer formatlar şeklinde olabilir. Çıplak fotoğraflar, etnografik çalışmalar, insan vücudu veya cinsel eğitim gibi bilimsel ve eğitim amaçlı kullanılabilir. Çıplak görüntüler, tıbbi veya diğer ders kitapları, bilimsel raporlar, makaleler veya araştırma kağıtlarına eşlik etmek için de kullanılabilir.
Astrofotoğrafçılık, astronomik cisimlerin, gök olaylarının ve gece gökyüzü alanlarının fotoğraflanmasıdır.
Havadan keşif, stratejik amaçlı bir askerî keşiftir. Keşif uçakları ile yapılmaktadır. Keşif rolü, topçu gözlemcisi, görüntü istihbaratı toplama ve düşman manevralarının gözlemlenmesi dahil olmak üzere çeşitli gereksinimleri karşılayabilir. Ayrıca askerî coğrafya, askerî jeoloji, askerî inşaat, topoğrafik harita'ların yapılması zamanı da uyğulanır. Hava fotoğrafçılığı ve videosu da yapılabilir.
George Robert "Bob" Caron, 6 Ağustos 1945'te Japon şehri Hiroşima'nın bombalanması sırasında B-29 Enola Gay’de bulunan on iki mürettebat arasında kuyruk kısmındaki silahı kullanmakla sorumlu askerdi. Uçağın arkasındaki konumu nedeniyle Hiroşima üzerindeki mantar bulutunun oluşumuna tanık olan mürettebatın ilk üyesiydi.
Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır. Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir. Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.
