Hava Harp Enstitüsü

Hava Harp Enstitüsü
Kuruluş	1937
Eski isim(ler)i	Hava Harp Akademisi (1937-2016)
Bağlılık	Millî Savunma Üniversitesi
Müdür	Tuğgeneral Hakan Çanlı

Hava Harp Enstitüsü Milli Savunma Üniversitesi bünyesinde havacı kurmay subay yetiştirmek ve lisansüstü eğitim vermek üzere teşkil edilen askerî eğitim kurumu.

Cumhuriyetin ilanından sonra müstakil teşkilatına kavuşan Türk havacılığı bir süre daha mevcut askerî eğitim ruhu ile yürütülmüştür. Zira, kurulduğundan beri Hava Kuvvetlerinin Komutan ve Kurmay Subay ihtiyacı Harp Akademisi'nden karşılanmaya çalışılmıştır. Fakat, dünyada havacılık nazariyesi, teknikleri, taktiği ve stratejisinin gelişmesi, kaynaktan Havacı Kurmay Subay yetiştirme ihtiyacını yaratmıştır. Bu ihtiyacı duyan Türk Silahlı Kuvvetleri Hava Kurmay Subay yetiştirecek bir eğitim-öğretim kurumunun teşkiline karar vermiştir.

Havacılık nosyonuna sahip Kurmay Subayların yetiştirilmesi amacı ile 1 Kasım 1937 tarihinde Yıldız Sarayı binalarında konuşlu Harp Akademisi Komutanlığı bünyesinde “Hava Harp Akademisi Müdürlüğü” kurulmuştur. Hava Harp Akademisinin kurulduğu yıllarda, Harp Akademilerinde, 1880 yılından beri kademeli olarak Türkiye'ye getirilen Alman öğretim üyeleri ve Alman eğitim-öğretim metotları hakimdi. Ancak, 1 Eylül 1939'da İkinci Dünya Harbi'nin başlaması üzerine bu öğretim üyeleri ülkelerine geri dönmüşlerdir. Böylece 1880 yılından beri Harp Akademileri'nde egemen olan Alman öğretim metodu sona ermiştir. 1942-1953 yılları arasında Kuvvet Harp Akademilerinde İngiliz ve Amerikalı uzmanlardan yararlanılmış, böylece Alman Eğitim sistemi ile İngiliz Eğitim Sistemi bu yıllarda karma olarak yürütülmüştür.

II. Dünya Savaşı'nın sona ermesi üzerine Genelkurmay Başkanlığı Harp Akademilerinin tekrar Yıldız Sarayına dönmesini emretmiş ve intikal sonunda 13 Kasım 1946 tarihinde Harp Akademileri Yıldız Sarayı'ndaki eski yerlerinde eğitim-öğretime başlamışlardır. 1947 yılından itibaren, Harp Akademileri öğretmeni yetiştirmek üzere İngiltere ve ABD'de Komuta ve Genel Karargah Subay Kolejine Kurmay Subaylar gönderilmeye başlanmış ve 1969 yılına kadar aralıksız sürdürülmüştür. Bu arada, bir kısım Kurmay Subaylar da, Fransa, Almanya, Kanada, Pakistan hatta İran Harp Akademilerine gönderilmişlerdir. 1948 yılından başlanarak, artık tamamı ile Amerikan Öğretim metodu ve Savaş Doktrinleri kabul edilmiştir. Bu maksatla, İkinci Dünya Savaşı tecrübesi görmüş Amerikalı uzman subaylar, Kuvvet Harp Akademilerine getirilmişlerdir (1953'te öğretmenlerin ve 1963 yılında da, ABD-Müşavir gruplarının görevlerine son verilmiştir) 1948-1949 öğretim yılından itibaren, Kuvvet Harp Akademileri birinci sınıfında bulunan öğrencilerden başlamak üzere, İkinci Dünya Savaşından alınan derslere göre ihtisaslaşmaya geniş ölçüde yer verilmiştir. Harekât Kurmayı ve İkmal Kurmayı yetiştirilmeye başlanmışsa da, iki yıllık bir dönemden sonra, bu usulden vazgeçilmiştir.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Amerikalıların etkisi ile Amerikan eğitim usulüne geçilmiştir. Üç yıllık tahsilin, ikişer yıl aralıklarla birer yıl olacak şekilde uygulanmasına geçilmiştir. Birinci sınıfı bitirenler Kurmay subay Yardımcısı olarak ve bir yıl kıdem alarak kıtalara ve karargahlara staj için gitmekteydiler. İki yıl sonra, ikinci sınıfa devam etmek için giriş sınavında başarılı olmak gerekiyordu. Ancak daha sonra ikinci sınıf giriş sınavı kaldırılmış ve sıra ile birinci sınıfı bitiren herkese ikinci sınıf öğrenimi yaptırılmıştır. İkinci sınıfı başarı ile bitirenlerin kurmaylıkları, Genelkurmay Başkanlığında bir yıl stajdan sonra tasdik edilmekte ve iki yıldaha kıdem verilmekteydi. 1954 yılından itibaren Müşterek Harp Akademisi açılarak üçüncü yıl tahsili, beş buçuk aylık kurs şeklinde yapılmıştır. Kursun son ayında tez verilmekte ve tezi yazanlara dördüncü kıdem yılı verilmekteydi. 1954-1955 öğretim yılından itibaren Kuvvet Harp Akademileri, aralıksız iki sınıf ve her sınıf ikişer dönemli olarak öğretime başlamışlardır. Hava Harp Akademisinde, 1 nci sınıfta Üs ve Taktik Hava Kuvvetleri seviyesinde, 2 nci sınıfta ise Milli ve Müttefik Hava Kuvvetleri seviyesinde eğitim ve öğretim yapılmıştır. Harp Akademileri 24 Ağustos 1975 tarihinden itibaren Yenileventteki tesislerine taşınmaya başlamış ve intikal 12 Eylül 1975 tarihinde sona ermiştir. Hava Harp Akademisi önce Deniz Harp Akademisi binasında eğitimini sürdürmüş, 8 Eylül 1978 tarihinde ise kendi bina ve tesislerinin tamamlanması ile geçici olarak iskan edildiği Deniz Harp Akademisinden kendi binasına taşınmıştır.

Teşkilat yapısı esas olarak Ölçme ve Değerlendirme Şube Müdürlüğü ve Öğretim Başkanlığından meydana gelmektedir. İhtiyaç duyulduğunda Akademik Kurul ile Araştırma ve İnceleme Kurulu oluşturulmaktadır. Öğretim Başkanlığı bünyesinde bulunan üç ABD Başkanlığından İdari ABD Başkanlığı, 2000 yılından itibaren Yönetim ABD Başkanlığı olarak, Harp Tarihi Strateji ve Genel Kültür ABD ise Uluslararası İlişkiler ifadesinin ilavesi ile son şeklini almıştır. 2001 yılında KOMKARSU öğreniminin başlamasıyla birlikte, Öğretim Başkanlığına KOMKARSU Şube Müdürlüğü kadrosu ilave edilmiştir. 2001 yılına kadar Öğretim elemanı kadrosu 19, sınıf subayı kadrosu 3'tür. 2001 yılında KOMKARSU Şube Müdürlüğünün teşkil edilmesi ile sınıf subayı kadrosu artırılmıştır. 2003 yılında ise öğretim elemanı kadrolarında artış olmuştur. Eğitim gören öğrenci subay sayısı, 1995 yılında her iki sınıfta otuz üçer iken, daha sonraki yıllarda bu sayı önce 40'a, sonra 45'e, daha sonra da 52'ye yükselmiş ve son olarak da 48'e indirilmiştir. Her yıl 10 ila 20 misafir askerî personel ve iki dönem halinde yirmişer KOMKARSU müdavim subay eğitim almaktadır.

Türk askerî eğitim-öğretim sisteminin yeniden yapılandırılması kapsamında 31 Temmuz 2016 tarihli 669 sayılı kararname ile Harp Akademileri Komutanlığı ilga edilmiş ve Milli Savunma Üniversitesi kurulmuştur. 9 Kasım 2016 tarihli 6756 sayılı Kanunla yasalaştırılan bu düzenlemeye göre, eski Kuvvet Harp Akademileri yerine, Kuvvet Harp Enstitüleri oluşturulmuş ve 14 Kasım 2016 tarihli 2016/9522 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Kara/Hava/Deniz Harp Enstitüsü Müdürlüğü MSÜ Rektörlüğüne bağlı olarak faaliyetine başlamıştır.

Üniversite bünyesinde kadro ve teşkilat yapısı yenilenen Kara/Hava/Deniz Harp Enstitüsü Müdürlüğü, halen Yenilevent/İstanbul yerleşkesindeki binasında faaliyetlerine devam etmektedir.^[1]