İçeriğe atla

Hava üstünlüğü avcı uçağı

ABD Hava Kuvvetleri'nin F-22 Raptor uçağı, süperseyir ve itiş vektörlemesi özellikleri içeren beşinci nesil hayalet savaş uçağıdır.
Suhoy Su-27
Eurofighter Typhoon başlangıçta bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlandı.
Rus Hava Kuvvetleri'ne ait bir Suhoy Su-35 .
ABD Hava Kuvvetleri'nin F-15 Eagles uçakları
Polonya Hava Kuvvetleri'nin Mikoyan MiG-29 Fulcrum uçağı.

Hava üstünlüğü avcı uçağı, düşman hava sahasına girmek ve ele geçirmek için tasarlanmış, düşmanın hava kuvvetleri üzerinde tam bir hakimiyet kurmayı amaçlayan avcı uçağı. Hava üstünlüğü avcı uçakları, diğer avcı uçaklarına kıyasla öncelikle düşman avcı uçakları ile etkin bir şekilde mücadele etmek üzere tasarlanmıştır, ancak havadan yere saldırı gibi ikincil rollere sahip olabilir.

Terimin evrimi

II. Dünya Savaşı ve Kore Savaşı boyunca avcı uçakları rollerine göre sınıflandırılmaktaydı: ağır avcı, önleme, eskort avcı, gece avcı vb. 1950'lerde güdümlü füzelerin gelişmesiyle birlikte tasarımlar, görüş menzilinin ötesinde savaşmak için optimize edilmiş avcılar rejimi (önleyiciler) ve görsel menzil içinde savaşmak için optimize edilmiş avcılar (hava üstünlüğü avcı uçakları) arasında ayrıldı. Amerika Birleşik Devletleri'nde, görüş menzili ötesinde çatışmaların savunucuları, orijinal F-4 Phantom II gibi ileri ateş eden topları olmayan avcılar geliştirilmesini savunmaktaydı, çünkü yeni nesil uçakların asla yakın menzilli çatışmaya başvurmayacakları düşünülüyordu. Bu uçaklar yüksek manevra kabiliyetinden fedakarlık edecek ve bunun yerine muhtemelen düşman avcı uçaklarıyla asla it dalaşına girmeyecekleri için diğer performans özelliklerine odaklanacaktı. []

Muharebe dersleri

Vietnam Savaşı sırasındaki savaş deneyimleri görsel menzil ötesi çatışma taraftarlarının hatalı olduğunu kanıtladı. Sınırlayıcı angajman kuralları ve 1960'ların füze ve radar teknolojisinin başarısızlıkları nedeniyle, Vietnam'daki hava muharebeleri genellikle yakın mesafeli it dalaşlarına dönüştü. Bu çatışmadan çıkarılan dersler, savaş uçakları için tasarım önceliklerinin yeniden düşünülmesini ve pilotlara it dalaşı derslerini öğretmek için ABD Donanması'nın TOPGUN ve ABD Hava Kuvvetleri'nin Red Flag programlarının geliştirilmesini teşvik etti. []

İlk hava üstünlüğü savaşçıları

Modern hava savaşı deneyimlerinden çıkarılan derslerden sonra, ABD Donanması'nın VFAX / VFX ve ABD Hava Kuvvetleri'nin F-X (Avcı Deneysel) programları, sırasıyla ABD Donanması'nın F-14 Tomcat ve ABD Hava Kuvvetleri'nin F-15 Eagle modelleri ile sonuçlandı.[1] İki tasarım da hava üstünlüğü elde etmek için yapılmış ve her iki uçağın geliştirilmesi sırasında, avcıların daha kısa menzilli çatışmalarda mükemmel olmalarını sağlamaya önem verilmiştir. Her iki uçak da yüksek maksimum hızlarından dolayı önleme görevi de görebilir.[2][3]

Buna karşılık Sovyetler Birliği (ve bunu izleyen Rusya Federasyonu) ayrı hava üstünlüğü (MiG-29, Su-27) ve önleme (MiG-25, MiG-31) savaşçıları geliştirdi ve bu uçakları günümüzde de kullanmaya devam ediyor.[]

İkincil yere saldırı yeteneğinin gelişimi

ABD Donanması için, F-14 Tomcat başlangıçta sadece bir hava üstünlüğü avcı uçağı (ayrıca filo savunma önleme uçağı ve taktik hava keşif uçağı) olarak konuşlandırıldı. Buna karşılık çok amaçlı F / A-18 Hornet, gerekirse düşman avcılarına karşı kendini savunmak için yeterli yeteneğe sahip bir taarruz avcısı olarak tasarlandı. F-14, gelişmemiş bir ikincil kara saldırı yeteneğine sahipti (havadan yere seçenekleri ve AWG-9'daki ilkel yazılımı içeren bir Silah Yükü Yönetim Sistemi). Donanma F-14'ün uygun savunma elektronik karşı önlemleri (DECM) ile radar uyarı (RHAW) sistemleri olmaması ve yüksek maliyeti nedeniyle uçağı riske atmak istemeyerek karada yapılan operasyonlar için havadan yere rolünü geliştirmedi. 1990'larda, ABD Donanması F-14'lerine LANTIRN podları ekleyerek kara saldırı görevlerinde kullanmaya başladı.[4]

F-15 Eagle başlangıçta bir hava üstünlüğü avcısı ve önleme uçağı olarak "havadan yere bir pound değil" sloganı altında tasarlandı.[5] Bununla birlikte F-15C, ilk kez İsrail Hava Kuvvetleri tarafından kullanılan "aptal" ve GPS güdümlü bombalar taşıyabiliyordu. Daha sonra F-15, hem hava üstünlüğü hem de havadan yere taarruz yapabilen çok amaçlı bir taarruz avcı uçağı olan F-15E Strike Eagle modeline geliştirildi.[6] Benzer şekilde, F-16 Fighting Falcon da başlangıçta bir hava üstünlüğü avcısı olarak tasarlandı, ancak o zamandan beri tüm hava şartlarına uygun çok rollü bir uçak haline geldi.[7]

1990'lardan günümüze

1990'lardan bu yana, F-14 ve F-15 gibi hava üstünlüğü avcılarının taarruz yetenekleri kazanması ve/veya bir taarruz türevinin geliştirilmesi ile hava üstünlüğü avcıları ve çok rollü avcı uçakları arasındaki çizgiler biraz bulanıklaşmıştır.

F-14 Tomcat'in emekliye ayrılması ile ABD Donanması, orijinal olarak çok amaçlı taarruz uçağı olarak tasarlanan F/A-18 Hornet ve onun büyütülmüş türevi F/A-18E/F Super Hornet uçaklarını hava üstünlüğü rolüne aldı.

Aktif hava üstünlüğü avcılarının listesi

Ülke Üretici Firma Model Hizmete Giriş
Amerika Birleşik Devletleri McDonnell DouglasF-15 Eagle1976
Sovyetler Birliği / Rusya MikoyanMiG-291982
Sovyetler Birliği / Rusya SuhoySu-271985
Rusya / Hindistan Suhoy / Hindustan Aeronautics LimitedSu-30MKI 2002
Avrupa Birliği Eurofighter Typhoon2003
Amerika Birleşik Devletleri Lockheed MartinF-22 Raptor2005
Rusya SuhoySu-35S2014
Çin Chengdu Havacılık ve Uzay J-202017

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Davies, Steve. (2005). F-15C Eagle Units in Combat. Osprey Publishing Ltd. pp. 6-9. 978-1-84176-730-7.
  2. ^ Spick, Mike. (1985). Modern Fighting Aircraft: F-14. Arco Publishing Inc. p. 8. 0-668-06406-4.
  3. ^ Gillcrist, Paul T. (1994). Tomcat! The Grumman F-14 Story, Schiffer Publishing, pp. 10, 195. 0-88740-664-5 .
  4. ^ "F-14 Tomcat fighter fact file." 2 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. United States Navy, 5 July 2003. Retrieved: 20 January 2007.
  5. ^ Hallion, Dr. Richard P. "A Troubling Past: Air Force Fighter Acquisition since 1945." 25 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Airpower Journal, Winter 1990. Retrieved: 1 September 2011.
  6. ^ Jenkins 1998, pp. 35–36.
  7. ^ "Lockheed Martin to deliver 4,500th F-16 fighter". McClatchy DC. 2 Nisan 2012. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2014. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mitsubishi A6M</span> tek kanatlı, tek kişilik, hafif bir avcı uçağı

Mitsubishi A6M , uçak gemileri için tasarlanmış, II. Dünya Savaşı'nda Japonlar tarafından çok etkili biçimde kullanılmış alttan tek kanatlı, tek kişilik, hafif bir avcı uçağı.
Hizmete girdiği 1940 yılının Kōki 'nin 2600 yılına tekabül etttiği için 2600'nun son hanesi olan 0'dan alınarak 'Rei Şiki ' diye adlandırılmıştı. Takma adı 'Zero fighter'dır. "A6M"lerin, kara üslerine konuşlandırılmış avcı uçağı, uçak gemisine konuşlandırılmış avcı uçağı, avcı bombardıman uçağı, pike bombardıman uçağı, roketlerle donatılmış taarruz uçağı, uzun menzilli kamikaze uçağı, önleme uçağı ve iki kişilik eğitim uçağı gibi uyarlamaları vardır. "A6M"nin daha dar kanat açıklığı olan bir avcı uçağı uyarlaması Müttefik Kuvvetler'ce "Zeke" olarak adlandırılmıştır. Uçak gemilerinde kullanılan tipi, hangara daha rahat sokulup çıkarılmasını sağlamak amacıyla katlanabilir kanatlı yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">General Dynamics F-16 Fighting Falcon</span> Amerikan Üretimi Tek Motorlu 4.Nesil Savaş Jeti

F-16 Fighting Falcon, çok amaçlı, tek jet motorlu, 4. nesil savaş uçağı. General Dynamics şirketi tarafından, ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir. Hafif avcı uçağı olarak tasarlanmış olmasına rağmen birçok başka amaç için de kullanılmakta olan avcı uçağıdır. Geniş kullanım alanı ve yüksek manevra kabiliyeti sayesinde birçok ülkeye ihraç edilmiştir. Faal olarak çeşitli ülkeler tarafından kullanılmaktadır. II. Dünya Savaşı sonrası üretilen uçaklar içinde, MiG-21'den (10,000+) ve F-4 Phantom-II'den (5.195) sonra en çok üretilen 3'üncü savaş uçağıdır. Temmuz 2016 itibarıyla 4.573 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F-4 Phantom II</span> Amerikan yapımı savaş uçağı

McDonnell Douglas F-4 Phantom II, McDonnell Douglas Firması tarafından ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri Donanması için geliştirilmiş, tandem iki koltuklu, çift motorlu, tüm hava koşullarına uygun, uzun menzilli süpersonik, 3. nesil jet önleme ve avcı-bombardıman uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Askerî uçak</span> askeri amaçlar için yapılmış hava taşıtları

Askerî uçak ve helikopterler, savaşlarda kara ve su üstündeki hedefleri bombalamak, diğer uçakları tahrip etmek, keşif yapmak, personel ve mühimmat taşımak gibi amaçlarla silahlı kuvvetler tarafından kullanılan hava taşıtları. Özellikle av ve bombardıman görevlerinde kullanılanlar savaş uçağı ve saldırı helikopteri olarak adlandırılırlar. Askerî uçaklar av, bombardıman, av-bombardıman ve nakliye gibi kategorilere ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Grumman F-14 Tomcat</span> Amerikan yapımı hava üstünlük uçağı

F-14 Tomcat, Northrop Grumman tarafından üretilen süpersonik, çift motorlu ve değişken geometrik kanatlı bir av önleme ve hava üstünlük uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F-15 Eagle</span> ABD yapımı dördüncü nesil savaş uçağı

F-15 Eagle her türlü hava şartlarında görev yapabilen, yüksek manevra yetenekli ve hava muharebelerinde üstünlük sağlamak üzere tasarlanmış bir avcı uçağı ve hava üstünlük uçağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F/A-18 Hornet</span> ABD yapımı dördüncü kuşak savaş uçağı

F/A-18 Hornet,, McDonnell Douglas ve Northrop şirketleri tarafından müşterek olarak tasarlanan ve 1982 yılında üretilmeye başlanmış olan bir muharebe uçağıdır. 1997'den beri Boeing tarafından üretilmektedir. Rus muadili SU-33 model savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-22 Raptor</span> ABD yapımı beşinci kuşak savaş uçağı

Lockheed Martin F-22 Raptor, Lockheed Martin kuruluşu tarafından, hava üstünlüğü odaklı, düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) için geliştirilmiş tek koltuklu, çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun taktik savaş uçağıdır. USAF'ın Gelişmiş Taktik Avcı programının bir sonucu olarak, uçak bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlanmış, ancak aynı zamanda kara saldırısı, elektronik harp ve sinyal istihbarat yeteneklerine de sahiptir. Ana yüklenici Lockheed Martin, F-22'nin gövde ve silah sistemlerinin çoğunu üretip son montajı gerçekleştirirken, Boeing kanatları, arka gövdeyi, aviyonik entegrasyonunu ve eğitim sistemlerini sağlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne (USAF) bağlı F-22 uçakları, Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü'nün (US-GSTF) önemli bileşenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan-Gureviç MiG-17</span>

MiG-17 Fresco, 1949 yılında Mikoyan Gurevich bürosu tarafından geliştirilen tek motorlu, subsonik ve tek kişilik bir uçaktır. MiG-15'in geliştirilmiş versiyonudur. Bu uçakla ilk kez AAM füzeleri kullanılmıştır. Ayrıca 70lerin başında ilk süpersonik savaş uçaklarının geliştirilmesine kadar ABD savaş uçakları için ciddi bir tehditti, ancak süpersonik uçakların servise girmesiyle birlikte teknolojik geçerliliklerini kaybetmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Northrop F-5</span> Gelişmiş eğitim uçağı

F-5A/B Freedom Fighter ve F-5E/F Tiger II düşük maliyeti olan ve kolay bakım yapılabilen bir gelişmiş eğitim uçağıdır. SSCB ve Doğu Blokundaki karşılığı Mig-21dir. Birleşik Devletler Hava Kuvvetlerinde Top Gun tarzı savaş eğitim okullarında eğitim uçağı olarak kullanılmaktadır. Ucuz maliyeti olması sebebiyle daha çok zayıf ekonomili ülkelerin tercihi olmuştur. F-5 çok amaçlı bir uçaktır ve çok yüksek manevra kabiliyeti vardır. Hava Savaşları için Sidewinder füzeleri taşıyabilir. Kara saldırıları için de bomba ve roket taşımaktadır. F-5B adında iki kişilik eğitim sürümü ayrıca RF-5 adında bir fotokeşif sürümü vardır. F-5 pek çok ülkede lisans altında üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Avcı uçağı</span> Savaş uçağı türü

Avcı uçağı veya av uçağı, öncelikli görevi diğer savaş uçaklarını avlamak olan savaş uçağı. Avcı uçakları genellikle küçük, hafif, hızlı ve manevra kabiliyeti yüksek uçaklardır. Pek çoğu aerobasi kabiliyetine sahiptir. Avcı uçakları, öncelikli görevi yer hedeflerini bombalamak olan bombardıman uçaklarına nazaran daha kısıtlı bombardıman kabiliyetine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-27</span> Sovyet yapımı dördüncü kuşak savaş uçağı

Suhoy Su-27 Suhoy Tasarım Bürosu (SDB) tarafından tasarlanmış 4.nesil üstün manevra yeteneğine sahip Sovyetler Birliği avcı uçağıdır. Olağanüstü menzili, ağır silah yükü ve çok yüksek irtifada çalışma yeteneği ile Birleşik Devletlerin yeni nesil avcılarına birebir rakip olarak düşünülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hava savaşı</span>

Hava savaşı, askerî saldırıların hava kuvvetleri ve/veya diğer kuvvetlere âit hava silahları kullanılarak gerçekleşen savaş türüdür. Bu tür saldırı türünün belli başlı iki türü vardır:

<span class="mw-page-title-main">Vought F4U Corsair</span>

F4U Corsair, Chance Vought Aircraft tarafından dizayn edilen F4U tarihin en iyi hava muharebe uçaklarından biri olarak kabul edilir. F4 Phantom haricinde en uzun süre imalatta kalan ABD avcı uçağıdır. Amaç mevcut avcılardan daha güçlü motor, daha büyük pervaneli bir uçağa sahip olmaktı. Prototipi 660 km/h hızı aşan ilk ABD avcı uçağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-30</span> Rusya yapımı çift motorlu askeri hava aracı

Suhoy Su-30, Rusya merkezli Suhoy tarafından geliştirilen çift motorlu, iki koltuklu süper manevra kabiliyetine sahip bir savaş uçağıdır. Her türlü hava koşulunda, havadan havaya ve havadan yüzeye, derin hava üstünlüğü görevleri için üretilmiş çok amaçlı bir süpersonik savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Panavia Tornado</span> Savaş uçağı

Panavia Tornado, İtalya, Birleşik Krallık ve Batı Almanya tarafından ortaklaşa geliştirilen ve üretilen çift motorlu, değişken kanatlı çok amaçlı savaş uçağıdır. Üç ana Tornado çeşidi vardır: Tornado IDS, Tornado ECR ve Tornado ADV. Lazer güdümlü bombalar taşıyabilir. İlk kez Körfez Savaşı'nda kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Shenyang J-11</span>

Shenyang J-11, Çin yapımı bir hava üstünlüğü avcı uçağıdır. Uçak, Suhoy Su-27 üzerinden geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Boeing F/A-18E/F Super Hornet</span> Savaş jeti

Boeing F/A-18E veya F/A-18F Super Hornet, McDonnell Douglas F/A-18 Hornet'i temel alan çift motorlu, taşıyıcı özellikli, çok amaçlı savaş uçağı varyantlarıdır. F/A-18E tek kişilik ve F/A-18F tandem koltuk çeşitleri, F/A-18C ve D Hornet'in daha büyük ve daha gelişmiş türevleridir.

<span class="mw-page-title-main">Altıncı nesil jet avcı uçağı</span>

Altıncı nesil jet avcı uçağı, şu anda hizmette olan veya geliştirilen beşinci nesil jet avcı uçaklarından daha gelişmiş, kavramsal bir avcı uçağı tasarımı sınıfıdır. ABD, Çin, İngiltere, Rusya, İtalya, Japonya, Almanya, İspanya, Tayvan ve Fransa dahil olmak üzere birçok ülke altıncı nesil bir uçak programını geliştirdiğini duyurdu.

<span class="mw-page-title-main">Dördüncü nesil jet avcı uçağı</span>

Dördüncü nesil jet avcı uçağı 1980'lerde hizmete giren ve günümüzde de hizmet vermeye devam eden bir jet avcı uçağı sınıfıdır. Bu avcı uçakları bir önceki nesil savaş uçaklarından alınan derslerden büyük ölçüde etkilenmiş ve üçüncü nesil avcı uçaklarının zayıflıklarını gidermek üzere tasarlanmıştır. Üçüncü nesil avcı uçakları öncelikle önleme uçakları olarak tasarlanmış ve hız ve havadan havaya füzeler üzerine inşa edilmişlerdi, ancak genellikle manevra kabiliyetinden yoksundular ve yakın menzilli çatışmalarda savunmasızdılar. Dördüncü nesil avcı uçakları ise gelişmiş manevra kabiliyetine sahip olarak tasarlanmış olup, gelişmiş aviyonik ve silah sistemlerine sahiptir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.