İçeriğe atla

Hatşepsut

Kadın Firavun Hatşepsut
Kadın Firavun Hatşepsut'un tapınağının içerisinde yer alan dikilitaş ve üzerindeki hiyeroglifler,Luksor.

Hatşepsut veya Hatçepsut; Antik Mısır'da 18. Hanedan döneminde hüküm sürmüş kadın firavun. Annesi Ahmose (Ahmos/Yahmos) babası I. Thutmose'dir (Tutmos/Akheperkhare).[1][2] Hatşepsut'un iktidarda bulunduğu zaman dilimi konusunda çeşitli görüşler vardır. Hepsinin ortak noktası kendisinin tek başına ülkesini yönetmiş ilk gerçek kadın yönetici olduğunu desteklemektedir. Bunlara göre, en erken MÖ 1503 yılında iktidara gelmiş ve en geç MÖ 1445 iktidarı son ermiştir.[2]

Üvey kardeşi, babasının Mutnefert'ten olan oğlu II. Thutmose ile evlenmiştir. Firavun II. Thutmose'nin annesinin yarı asil olmasından dolayı firavuna meşruiyet kazandırmak için planlanan bu evlilikten Hatşepsut bir kız çocuk doğurdu, fakat erkek evlat doğuramadı. Firavun II. Thutmose ise bir harem kızından erkek çocuk -III. Thutmose- sahibi oldu. Kral beklenmedik bir şekilde ölünce tahta doğal varisi III. Thutmose geçecekti, fakat genç veliaht ülkeyi yönetmek için oldukça küçük bir yaştaydı. Bu nedenle üvey annesi Hatşepsut, genç kral büyüyene kadar Firavun naipliği görevini almış, sonra ise dönemin baş rahibi ile bir anlaşma yaparak ülkeyi otuz yıl boyunca tek başına yönetmiştir.[3]

Ülkede huzurlu bir ortam sağladıktan sonra, büyük imar işleri gerçekleştirmiştir. Hatşepsut, o dönemdeki en büyük ticaret yolunun da girişimcisiydi ve bu dönemde Mısır, Hatçepsut sayesinde refaha kavuşmuştur.

Evli oldukları dönemde kocası bir dansöz olan Aset'i ikinci eş olarak almıştır. İkinci eşle aynı zamanda hamile kalan Hatşepsut ikinci kız çocuğunu, Aset ise ilk oğlan çocuğunu doğurmuştur. Bu çocuğu kendi çocuğu gibi seven Hatşepsut, kızlarının kendisinin aksine çok narin kızlar olmasından hoşlanmamıştır.

Uzun süren hakimiyet yılları boyunca barışçı bir politika izleyen Hatşepsut, yalnızca isyan bastırmak için sefere çıkmıştır. Aset'in oğlu III. Thutmose'nin vezirini ve arkadaşlarını öldürmesi üzerine zehir içerek intihar ettiği iddia edilse de bu konuda herhangi bir delil yoktur. Pek çok kaynak Hatşepsut'un kemik kanserinden vefat ettiğini savunur.[2]

Hatşepsut'un, yaklaşık 22 yıl süren iktidarı sonrasında yerine III. Thutmose geçmiştir.[4]

Tarihte adı kayıtlara geçen ilk kadındır. Mısırın güneyinde bulunan Punt topraklarının keşfedilmesi için on emir vermiştir. Kraliçe olduktan sonra bir kral gibi giyinmiş ve takma sakal kullanmıştır. Çünkü çeşitli törenlerde takma sakal kullanmak firavunların geleneğidir.

Takma sakal geleneğinin dışında Hatşepsut'un Mısır Sanatında omuzları çıplak, göğüsten yoksun ve hatta kendi tapınağındaki bir duvar resminde erkek genital organına sahip bir çocuk olarak erkeksi özelliklere sahip şekilde betimlendiği görülmektedir. Bu betimlemelerin Hatşepsut'un tahtındaki meşruiyetini sağlamak için olduğu düşünülmektedir.[5]

Luxor yakınındaki Hatşepsut Tapınağı'ndan bir manzara

Hatşepsut her firavun gibi beş ayrı isme sahiptir. Bu beş farklı isim doğum adı, taht adı, Horus adı, Nebty adı ve Altın Horus adı altında toplanır.

Doğum adı: Khnumt-Amun Hatshepsut: Khnumt-Amun: Amun'a bağlı olan. Hatshepsut: Asil kadınların önde geleni Taht adı: Maat-ka-ra: Ra'nın ruhunun adaleti/doğruluğu Horus adı: Wesretkau: Ruhların(Ra'nın ruhlarının) gücü Nebty adı: Wadjrenput: Yılların gelişimi Altın Horus adı: Netjeretkhau: Görünüşün ilahiliği.

Kaynaklar ve Dipnotlar

  1. ^ "Ancient Egypt-Hatshepsut (Maatkare), Anneke Bart". Saint Louis University. 8 Nisan 2007. 20 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b c "Maat-ka-Ra Hatshepsut History, Dr. Karl H. Leser". Dr. Karl H. Leser (Iufaa). 8 Nisan 2007. 21 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Cline, E.H.: 1177 B.C.: The Year Civilization Collapsed, Princeton University Press, pl.26
  4. ^ "Death of the Queen, Dr. Karl H. Leser". Dr. Karl H. Leser (Iufaa). 8 Nisan 2007. 30 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Margetts, Edward L. (1951). "The Masculine Character of Hatshepsut, Queen of Egypt". Bulletin of the History of Medicine. 25 (6): 559-562. ISSN 0007-5140. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

Mısır tanrıları Mısır mitolojisinde adı geçen tanrılardır.

<span class="mw-page-title-main">Ra</span> antik Mısırda güneş tanrısı

Ra, Mısır mitolojisinde güneş tanrısıdır. Kutsal merkezi Heliopolis'tir. Genellikle başında bir disk bulunan şahin kafalı insan biçiminde canlandırılmıştır. Eski tanrı Atum'la bir tutularak; IV. sülale döneminde devlet tanrısı olmuştur.

Amon, Hermopolitan Ogdoad'ın bir üyesi olarak görünen önemli bir eski Mısır tanrısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Horus</span> Antik Mısır mitolojisinde gök tanrısı

Horus, Antik Mısır mitolojisinde gök tanrısıdır. Osiris ve İsis'in oğludur. Horus, şahin başlı tasvir edilir, bazı tasvirlerde firavunlar İsis'in kucağında sembolize edilmiştir. Bunun sebebi firavunların dünya üzerindeki Horus olduğuna inanılmasındandır. Firavunlar kendilerini Horus'un yeryüzündeki cisimleşmiş hâlleri olarak gördükleri için Horus, Antik Mısır'ın en önemli tanrılarından biridir. Firavunlar, Horus'un ismini kendi isimlerinden biri olarak alırlardı. Aynı zamanda Firavunlar Ra'nın takipçisiydiler, bu yüzden Horus aynı zamanda Güneş ile de ilişkilendirilirdi. Güneş tanrısı olarak gösterilmesi yanında Osiris'in oğluydu. Mısır'ın farklı bölgelerinde farklı Horus varyasyonları konusundaki ihtilafı çözmek için en az on beş farklı Horus formu kullanılmıştır. Bu formlar ait oldukları soy ağacına bağlı olarak güneş ve Osiris tipi olmak üzere iki kategoriye ayrılabilir. Eğer İsis'in oğlu olduğu söyleniyorsa, Osiris tipi; yoksa güneş tipi kabul edilmektedir. Güneş tipi Horus, Atum, Ra, Geb ya da Nut çeşitli tanrıların oğlu olarak adlandırılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Set (mitoloji)</span>

Set ; Mısır mitolojisinde bir tanrıdır. Nut ve Geb'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">İsis</span>

İsis, Osiris'in, Seth ve Nephthys'in kardeşidir, Nut ve Geb'in kızları ve çocuk Horus'un annesidir. Bazı kaynaklara göre Anubis de İsis ile Osiris'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Tutankhamun</span> 18. Hanedanlığın on ikinci firavunu

Tutankhamun veya Tutankamon, Mısır tarihinin Yeni Krallığı sırasında 18. hanedanlığın sonunda, kraliyet ailesinin sonuncu lideri olan ve MÖ 1332 – MÖ 1323 yılları arasında hüküm sürmüş Mısır firavunudur. Babası, KV55 mezarında mumyalanmış olarak bulunan firavun Akhenaton'du. Annesi, DNA testi yoluyla KV35'te bulunan Genç Kadın olarak anılan ve mumyalanmış olarak bulunan babasının üvey kız kardeşidir.

Dikilitaş veya obelisk yüksek, daire veya dört kenarlı tepeye doğru incelen taştan anıt. Genellikle belirli bir şahsı veya olayı anmak için yapılır. Antik dikilitaşlar tek bir taştan oluşurdu. Stel terimi genellikle klasik obelisk forumda olmayan diğer dikili duran farklı anıtlar için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Firavun</span> Antik Mısırda hükümdarlara verilen isim

Firavun Antik Mısır'da hükümdarlara verilen isim. "Büyük Ev, Saray" anlamını taşıyan kelime daha sonraları hükümdardan bahsetmek şeklini almıştır. Firavunlar aynı zamanda tanrı Horus'un yeryüzündeki simgesi ve beşinci hanedandan sonra da güneş tanrısı Ra'nın oğlu olarak da kabul ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">II. Ramses</span> Antik Mısırda, 19. Hanedan firavunlarından biri

II. Ramses, Mısır'ın 19. Hanedanının üçüncü firavunuydu. Genellikle Eski Mısır'ın en güçlü dönemi olan Yeni Krallık'ın en büyük, en ünlü ve en güçlü firavunu olarak kabul edilir.

II. Khamerernebty. 4. Hanedanın güçlü krallarından biri olan Menkaure (Mikerinos)'nin eşi. İsmi "İki Hanım'ın parlayan sevgilisi" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">III. Thutmose</span>

III. Thutmose, 18. Hanedan'ın altıncı firavunudur. II. Thutmosis'in Kraliçe Hatsepsut'tan olmayan oğludur. II. Thutmosis öldükten sonra Kraliçe Hatsepsut ülkeyi tek başına yönetti ve III. Thutmosis'i tahttan uzaklaştırdı. 20 yıldan fazla iktidarda kaldı. Ve ölümünden sonra III. Thutmosis tahta çıkabildi.

<span class="mw-page-title-main">Dikilitaş (Sultanahmet)</span> Sultanahmet Meydanının güneyindeki Antik Mısır yapımı dikilitaş

Dikilitaş ya da Theodosius Dikilitaşı, Sultanahmet Meydanı'nın güney tarafında, Yılanlı Sütun'un yanında bulunan bir Antik Mısır dikilitaşıdır. MS 390 yılında Roma imparatoru I. Theodosius tarafından Mısır'dan getirilerek şimdiki yerine dikilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Amenhotep</span> 18. Hanedanlığın 9. firavunu

III. Amenhotep, Antik Mısır firavunluğunun XVIII. Hanedan döneminin 9. hükümdarı olarak hüküm sürmüş firavundur. İsmi bazen III. Amenofis olarak da okunmaktadır. İsmi eski Mısır diline göre Amāna-Ḥātpa olup Amun hoşnuttur anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mısır dini</span>

Antik Mısır dini, Antik Mısır toplumunun ayrılmaz bir parçası olan ve çok tanrılı ve ritüelleri karmaşık bir inanç sistemi vardı. Mevcut olduğuna inanılan ve kuvvetler ve doğa unsurları, kontrolünde olan birçok tanrılar ile Mısırlıların etkileşimi üzerinde yoğunlaşmıştır. Mısırlı din uygulamalarını tanrılar sağlamakta ve halk ise onların beğenisi kazanmak için bir çabaları vardı. Mısır'ı tarihteki kral ile aynı statüsü ile aynı olan ve aynı zamanda tanrı olan Firavunlar yönetirdi. Firavunlar bir insan olmasına rağmen, Firavunların tanrıların soyundan olduğuna inanılıyordu. Firavunlar insanlar ve tanrılar arasında arabulucu olarak görev aldılar, evrendeki düzeni korumak ve tanrıların tekliflerini yerine getirmek zorundaydılar. Mısırlılar tanrılar için muazzam tapınaklar yapmışlardır.

Amon Baş Rahibi veya Amon'un İlk Kahini, eski Mısır tanrısı Amon'un en yüksek rütbeli rahibiydi. İlk Amon başrahipleri, Onsekizinci Hanedanlığın başlangıcında Yeni Krallıkta ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Mut (tanrıça)</span>

Maut ve Mout olarak da bilinen Mut, Eski Mısır'da tapılan bir ana tanrıçaydı. Adı, eski Mısır dilinde kelimenin tam anlamıyla anne anlamına geliyor. Mut'un binlerce yıllık eski Mısır kültürü boyunca değişen ve gelişen birçok farklı yönü ve niteliği vardı.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mısır'da kadınlar</span>

Antik Mısır'da kadınlar, bazı karşılaştırılabilir toplumlarda diğer kadınların sahip olmadığı bazı özel haklara sahipti. Mülk sahibi olabilirlerdi ve mahkemede yasal olarak erkeklerle eşitlerdi. Bununla birlikte, Eski Mısır, erkeklerin egemen olduğu ve doğası gereği ataerkil bir toplumdu. Kadın hükümdarlar ve hatta kadın firavunlar olmasına rağmen, kadınların yönetimde önemli pozisyonları olamazdı. Kraliyet sarayındaki kadınlar pozisyonlarını erkek krallarla ilişki kurarak kazandılar.

<span class="mw-page-title-main">IV. Thutmose</span> 18. Hanedanlığın 8. Firavunu

IV. Thutmose, yaklaşık olarak MÖ 14. yüzyılda hüküm süren 18. Mısır Hanedanı'nın 8. Firavunuydu. Tahta kalma süresinin 8 ya da 9 yıl olduğu bilinmektedir. Genç yaşta, daha yirmili yaşlarındayken ölmüştür. Babası II. Amenhotep, annesi Tiaa, oğlu III. Amenhotep'tir. Ölümünden sonra yerine oğlu gelmiştir.

Bu, MÖ 3100'den MÖ 30'a kadar Antik Mısır'ın bilinen kraliyet eşlerinin bir listesidir. Hükümdarlık tarihleri, Mısır firavunları listesi sayfasında yer alan tarihleri takip eder.