Haseki Hamamı

İstanbul'un Tarihî Alanları

UNESCO Dünya Mirası
Konum	Türkiye
Kriter	Kültürel: i, ii, iii, iv
Referans	356[1]
Tescil	1985 (9. oturum)
Bölge	Avrupa ve Kuzey Amerika

Haseki Hamamı, İstanbul'da Ayasofya ile Sultanahmet Camii arasında yer alan tarihi Türk hamamı. Hamam, I. Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından, 1556-1557 yılları arasında, Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Hamamın inşa edildiği yerde daha öncesinde Zeuksippos Banyoları'nın harabeleri bulunmaktaydı.

1910 yılına kadar kullanılan hamam, uzun yıllar kapalı kalmıştır. Zaman zaman cezaevi, kâğıt deposu ve benzin deposu olarak kullanılmıştır. 1957 – 1958 yıllarında onarılan hamam, 2008 halı satış mağazası olarak kullanılmıştır.^[2]

Klasik devir Osmanlı hamamları üslubundaki yapı, çifte hamam şeklinde ve 75 m uzunluğundadır. Bu hamamda, Türk hamam mimarisinde bir yenilik olmak üzere ilk defa kadınlar ve erkekler kısmı aynı eksen üzerinde yapılmıştır.

Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı, Hürrem Sultan tarafından, 1556 yılında, hayrat olması amacıyla Mimar Sinan a yaptırılmıştır. Klasik devir Osmanlı hamamları uslubundaki yapı, çifte hamam şeklinde ve 75 m uzunluğundadır. Bu hamamda, Türk hamam mimarisinde bir yenilik olmak üzere ilk defa kadınlar ve erkekler kısmı aynı eksen üzerinde yapılmıştır. İki bölümün sıcaklık kısımları bitişiktir, soyunmalıklar eksenin iki ucunda yer alır. Erkeklerin soyunmalık, soğukluk ve sıcaklığını kadınlar kısmı nın sıcaklık, soğukluk soyunmalığı tekip eder. Binanın duvarları bir sıra kesme taş, iki sıra tuğla olarak örülmüştür. Erkekler kısmının soyunmalığında cephede üstte dörder, kadınlar kısmı soyunmalığında ise üçer sivri kemerli pencere vardır. Kapının bütün kubbeleri kurşun ile kaplıdır.

Erkeler kısmı cephesinde diğer hamamlardan farklı olarak ortasında bir kubbe olan sütunlu bir revak yer alır. Kubbe ve revak tavanı tuğla dekor ile süslüdür. Hamamın abidevi giriş kapısının kemerinde bir kırmızı, bir beyaz palmet motifi ve üzerinde yeşil zemine altınla yazılmış kitabe bulunmaktadır. Soyunmalık kare şeklindedir ve üzeri kubbeyle örtülüdür. Kubbeye geçiş trompla sağlanmıştır. Kubbenin etrafını zikzak şeklinde bir yaprak frizi çevirir. Ayrıca dört duvarda sivri kemerli nişler yer alır. Dikdörtgen bir plan gösteren bu kısımdan, üzerinde 3 kubbe bulunan soğukluğa, oradan da bir kapıyla sıcaklığa geçilir. Soğukluğun sağ tarafında helalar, solda ise usturalık yer alır. Planı haç şeklinde olan sıcaklığın 4 eyvanı ve 4 halveti vardır. Halvetler, müstakil odalar halindedir ve üzerleri küçük kubbelerle örtülüdür. Ortada sekizgen bir göbek taşı bulunur. Bu kısmın önceleri renkli mozaikle kaplı olduğu bilinmektedir. Kubbe, sekizgen mekanın duvarlarına oturtulmuştur.

Tarihi yarımadada, Sultanahmet Cami ve Ayasofya Müzesinin tam ortasında yer alan Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı; hamam, restoran ve cafe bölümleri ile üç dönümlük alana yayılmaktadır.

- Soğukluk

Soğukluk bölümünde; VIP oda, özel oda ve 48 soyunma dolabı ile kuaför, resepsiyon,  masaj odaları, teras katında dinlenme alanı, vitamin bar ve Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı için özel üretilmiş ürünlerin satıldığı butik bulunmaktadır. Soyunmalık olarak da adlandırılan bu mekanda, hamam  sonrası  keyifli sohbetler yapılabileceği gibi 26 metrelik devasa kubbesinin altında huzur dolu zamanlar geçirilebilir.

- Ilıklık

Sıcaklık bölümünde terledikten sonra, kese servisinin yapıldığı  alandır. Aynı bölümde orijinal Osmanlı taşları ile yapılmış tuvaletler ve Cehennemlik bölümü de bulunmaktadır.

- Sıcaklık

Göbek taşı, eyvanlar ve halvetlerden oluşan bu alan terlemek için idealdir. Günümüzün buhar odası olarak sayılabilecek halvetlerin ortam sıcaklığı 50 dereceye kadar ulaşmaktadır. Kendini Kanuni veya Hürrem gibi hissetmek isteyen misafirler için Sultan Eyvanlarının da bulunduğu sıcaklık bölümünde köpük masajı  servisi sunulmaktadır.

Wikimedia Commons'ta Haseki Hamamı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Yılmazkaya, Orhan (2005). Turkish Baths: A Light onto a Tradition and Culture. İstanbul: Çitlembik Publications. ISBN 978-9756663806.