İçeriğe atla

Hasan Hayrullah Efendi

Hasan Hayrullah Efendi
Doğum1834
İstanbul
Ölüm1898
Taif
MeslekMüderris, kadı, kazasker, Şeyhülislam

Hasan Hayrullah Efendi (d. 1834, İstanbul - ö. 1898, Taif) Osmanlı Devleti'nde 1874-1877 yılları arasında iki kez şeyhülislamlık yapmıştır. Sultan Abdülaziz'i tahttan indiren hükûmet darbesini yapanların arasında yer almıştır.

Hasan Hayrullah Efendi 1834 yılında İstanbul'da doğdu. Hasan Hayrullah Efendi, 1853 yılında Sultan Abdülmecid'in ikinci imamı olarak intisab ettiği Osmanlı sarayında, 1861 yılında Sultan Abdülaziz''in birinci imamı olmuştur.

Sultan Abdülaziz, 1862'de Bursa'ya, 1863'te Mısır'a, 1867'de Avrupa Seyahati'nde padişah imamı olarak Hasan Hayrullah Efendi'yi yanında götürmüştür. Hayrullah Efendi, bu ziyaret kapsamında Paris'te Papa'nın Paris Sefirine makamında ziyarette bulunmuş, böylece tarihte ilk defa Müslüman bir ilim adamı, Hristiyan âleminin temsilcisini makamında ziyaret etmiştir. Sultan Abdülaziz, ilmi olarak yüksek seviyede olmamasına karşın Hayrullah Efendi'yi ilmiyenin en yüksek makamı addedilen Şeyhülislamlık makamına iki kez getirmiştir. İlki 42 gün, ikincisi bir yıl iki ay on dört gün süren Şeyhülislamlık dönemleri olmuştur.

11 Haziran 1874 tarihinde ilk olarak şeyhülislam oldu.[1] Görevde 40 gün kaldı. İkinci defa göreve getirilişi 12 Mayıs 1876 tarihinde oldu. Göreve gelişinden iki hafta sonra 30 Mayıs 1876 tarihinde Abdülaziz'in tahttan indirilişine fetva vererek, Midhat Paşa'nın liderliğini yaptığı 30 Mayıs 1876 Darbesi'nde yer aldı. Bundan 3 ay sonra da 31 Ağustos 1876 tarihinde V. Murat'ın tahttan indirilmesine fetva verdi. II. Abdülhamit döneminde 8 ay daha şeyhülislamlık görevini sürdürdü. Ancak II. Abdülhamit, 2 padişahı tahttan indirmiş bu şeyhülislamı kendisine tehdit olarak gördü ve 26 Temmuz 1877 tarihinde onu Hicaz'ın Taif kentine sürgüne gönderdi.

Hasan Hayrullah Efendi Taif'te sürgündeyken padişah Abdülaziz'i öldürmekle suçlanarak, 27-29 Haziran 1881 tarihleri arasında II. Abdülhamit'in emriyle sarayın bahçesinde kurulan Yıldız mahkemesinde gıyabında yargılandı. Aralarında Midhat Paşa'nın da bulunduğu diğer sanıklarla birlikte idama mahkûm edildi. Cezası diğer sanıklarla birlikte Taif'te sürgüne çevrildi. Böylece Hasan Hayrullah Efendi ömrünün geri kalan kısmını Taif'te geçirdi. 1898 yılında orada öldü.

Kaynakça

  1. ^ Hasan Hayrullah Efendi[]
Önce gelen:
Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi		Osmanlı Şeyhülislamı
1874 		Sonra gelen:
Hasan Fehmi Efendi
Önce gelen:
Hasan Fehmi Efendi		Osmanlı Şeyhülislamı
1876 - 1877 		Sonra gelen:
Kara Halil Efendi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abdülaziz</span> 32. Osmanlı padişahı (1861–1876)

Abdülaziz veya diğer bilinen adıyla Padişah Abdülaziz, 32. Osmanlı padişahı ve 111. İslam halifesidir. II. Mahmud ve Pertevniyal Valide Sultan'ın oğlu, Padişah Abdülmecid'in kardeşidir. Padişah Abdülaziz 25 Haziran 1861 tarihinde kardeşinin ölümü üzerine, 31 yaşında iken tahta geçmiştir. Tahttan indirilip öldürülen son padişahtır.

<span class="mw-page-title-main">Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa</span> 186. Osmanlı sadrazamı

Mehmed Rüşdi, Osmanlı sadrazamı. Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Şeyhülislam</span> Dini konularda yetkili devlet memuru

Şeyhülislam ya da Şeyh'ül-İslam, dini konularda en yüksek derecede bilgi ve yetkiye sahip olan kimse.

Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi 1872 - 11 Haziran 1874 döneminde Osmanlı Şeyhülislamı

<span class="mw-page-title-main">Islahat Fermanı</span> Osmanlıda gayrimüslimlere yeni haklar tanıyan ferman (1856)

Islahat Fermanı veya Islâhat Hatt-ı Humâyûnu, Tanzimat'ın ilanından sonraki uygulamalarla ilgili olarak özellikle gayrimüslimlere yeni haklar tanıyan 18 Şubat 1856 tarihli hatt-ı hümâyun.

Hoca Sadeddin Efendi, Osmanlı tarihçi, devlet adamı.

Edirne Vakası ya da Feyzullah Efendi Vakası, 1703 yılında İstanbul'da başlayan, Edirne'den Osmanlı devletini yönetmekte olan Osmanlı padişahı II. Mustafa ile hocası ve yakın danışmanı Şeyhülislam Feyzullah Efendi aleyhine gelişen büyük bir ayaklanmadır.

Yıldız Mahkemesi, 27 Haziran- 29 Haziran 1881 tarihleri arasında Yıldız Sarayı'nın bahçesinde kurulan bir çadırda yapılan, Osmanlı padişahı Abdülaziz'i öldürmekle suçlanan sanıkların yargılandığı özel amaçlı bir mahkemeydi.

Cafer Mustafa Sunullah Efendi ; Türk, Osmanlı devlet adamı, şair, müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam.

Zekeriyâzâde Yahyâ Efendi 16. yüzyılın son yarısında ve 17. yüzyılın ilk yarısında çok uzun yaşayan, Sultan I. Mustafa, Sultan IV. Murat ve Sultan İbrahim devirlerinde üç defa Şeyhülislam olarak yüksek devlet görevi yapmış bir âlim ve aynı zamanda ünlü bir Türk divan şairidir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Selim Efendi</span>

Mehmed Selim Efendi, 34. Osmanlı padişahı II. Abdülhamid'in en büyük oğluydu.

Damad Mahmud Celaleddin Paşa Osmanlı Padişahı Abdülmecid'in kızı Cemile Sultan'ın eşiydi. Midhat Paşa'yla birlikte Abdülaziz'i tahttan indiren hükûmet darbesine katıldı.

30 Mayıs 1876 Darbesi, Osmanlı padişahı Abdülaziz'in tahttan indirilmesiyle sonuçlanmış bir hükûmet darbesidir.

Kara Halil Efendi (1804-1880) II. Abdülhamid döneminde Osmanlı Devleti'nin şeyhülislamı olarak görev yapmış bir din adamıydı.

Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi (1807-1882) Abdülaziz ve II. Abdülhamit dönemlerinde 2 kez Osmanlı Devleti'nin şeyhülislamı olarak görev yapmış bir din adamıydı.

Hasan Fehmi Efendi Osmanlı Devleti 149. şeyhülislamı, kazasker, müderris.

Mehmed Esad Efendi, Osmanlı Devleti şeyhülislamı, kazasker, müderris, Lehcetü'l-Lügat adlı sözlüğün yazarı.

Mehmed Ziyaeddin Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.
1909 tarihinde Rumeli kazaskeri iken Cemaleddin Efendi'nin şeyhülislamlıktan istifası üzerine şeyhülislamlık makamına getirildi. II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesi için gerekli olan hal fetvasını verdi. Ziyaeddin Efendi, II. Abdülhamid'i dinî kitapları yakmakla, devlet hazinesini israf etmekle ve fitneye sebebiyet vermekle suçlayan fetvayı imzalamamak için rahatsızlığını bahane edip meclise gitmek istemedi ancak Talat Paşa'nın tehdit etmesinden ve imzalamadığı takdirde II. Abdülhamid'in öldürüleceği söylentisinden dolayı fetvayı imzalamak zorunda kaldı. Tevfik Paşa kabinesinin 5 Mayıs 1909'da istifası üzerine görevinden ayrıldı. Makamından ayrıldıktan sonra ölümüne kadar Meclis-i Âyan üyesi olarak kaldı.

Debbağzade Mehmed Efendi, Osmanlı şeyhülislamı.

Bu sayfada 1703 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan olaylar yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.