İçeriğe atla

Hasan Eren

Hasan Eren (d. 15 Mart 1919 Vidin, Bulgaristan - ö. 26 Mayıs 2007 Ankara, Türkiye). Türk sözlükçü ve etimoloji konusuna yoğunlaşmış Türkolog.[1]

İlkokulu ve rüştiyeyi Vidin'de tamamladı. Daha sonra Bulgar Lisesine girerek buradan 1937 yılında birincilikle mezun oldu. Lise yıllarında özellikle Bulgarca, Rusça, Fransızca dersleri ve Türk dili ile ilgili konulara büyük ilgi duydu. Bu ilgisi ile ünlü Macar Türkoloğu Gyula Németh'in dikkatini çekti ve böylece 1938 yılında Budapeşte Üniversitesi Türkoloji bölümünün tek öğrencisi olarak üniversite hayatına başladı.[2] Burada Türkolojinin yanı sıra Moğolca ve Macarca derslerine devam etti. Türk dilinin söz varlığı ile ilgili çalışmalarına da üniversite öğrencisi olduğu yıllarda başladı. 1942 yılında doktor, 1946 yılında ise "Türk Söz Bilimi" alanında doçent unvanını aldı. 1948 yılında Türkiye'ye gelerek Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde doçent olarak göreve başladı. Bu arada Türk Dil Kurumunda da çalışmalarını sürdüren Prof. Dr. Hasan Eren, sözlük çalışmalarına çok değerli katkılarda bulundu. Hasan Eren, 1988 yılında yayımlanan Türkçe Sözlük'ün yayınında başkanlık da yaptı. Türk Dil Kurumunda 1957 yılında ikinci başkanlık görevini yürüttü. Daha sonra bu görevden ayrılarak terim kolu başkanı oldu. Kol başkanı iken üniversite öğretim üyeleri ile iş birliği yaparak çeşitli alanlara ait terimleri bir araya getirerek yayımladı. 1960 yılında Türk Dil Kurumundaki görevinden ayrıldı. 1985 yılından itibaren Türk Ansiklopedisi baş redaktörlüğüne getirildi ve bu ansiklopedinin tamamlanmasını sağladı. Prof. Dr. hasan Eren, 17 Ekim 1983'te Türk Dil Kurumu başkanlığına getirildi. Bu görevi 20 Eylül 1993 tarihine kadar sürdürdü. 1984'te TRT Radyo ve Televizyon Yüksek Kurulu üyeliğine atandı ve 6 yıl görev yaptı.

Prof. Dr. Hasan Eren, ulusal ve uluslararası bilim çevrelerinde pek çok ödüle ve şeref üyeliğine değer görülmüştür. 1966'da Macar Dil Bilimi derneği şeref üyesi, 1972'de Macar Doğu Bilimleri Derneği şeref üyesi, 1988'de Macar Bilimler Akademisi şeref üyesi, 1996'da Uluslararası Hungaroloji Derneği şeref üyesi olmuş, kendisine 24 Haziran 2000'de Macaristan cumhurbaşkanı tarafından en yüksek sivil Macar liyakat nişanı verilmiştir. Prof. Dr. Hasan Eren'e Türk Dil Kurumu da 26 Eylül 1996'da şükran beratı ve onurluğu vermiştir. 1999 yılında yayımladığı Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Türkçe etimoloji konusunda akademik bilgi veren değerli bir çalışmadır.

Eserleri

  1. Saz Şairleri Hakkında Araştırmalar I (1952)
  2. Türkçede Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü (1956)
  3. Anayasa Sözlüğü (1985)
  4. Türklük Bilimi Sözlüğü I: Yabancı Türkologlar (1998)
  5. Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü (1999)

Kaynakça

  1. ^ Johanson, Lars (2021). Turkic: Cambridge Language Surveys. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0521865357. 
  2. ^ Robbeets, Martine (2020). The Oxford guide to the Transeurasian languages (1. bas.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198804628. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Dil Kurumu</span> Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla oluşturulmuş kamu kurumu

Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla 12 Temmuz 1932'de Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan kurumdur. Türkiye'nin başkenti Ankara'da yer alan kurum, Türk dili üzerine çalışmaların yapılıp yayımlandığı bir merkezdir. Türk Dil Kurumu 1955'ten başlayarak çeşitli dallarda ödüller verdi. Ödüller her yıl 26 Eylül Dil Bayramı'nda Ankara'da yapılan törenle sahiplerine verilirdi. Ödül verilen dallar farklı yönetmeliklere göre zaman zaman değişirdi. 1983'te Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesine alındıktan sonra Türk Dil Kurumu ödülleri kaldırıldı. Günümüzde "Türk Diline Hizmet Ödülleri"ni vermektedir.

Etimoloji veya kökenbilim, sözcüklerin köklerini, hangi dile ait olduklarını, ne zaman ortaya çıktıklarını, ilk olarak hangi kaynakta kayıt altına alındıklarını, ses ve anlam bakımından geçirdikleri dönüşümleri inceleyen bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenice</span> Hint-Avrupa dili

Ermenice, Ermeniler tarafından kullanılan Hint-Avrupa dil ailesinden bir dildir. Kendi alfabesi ve Doğu Ermenicesi ve Batı Ermenicesi olarak iki lehçesi vardır. Doğu Ermenicesi Ermenistan'ın resmî dilidir. Türkiye'de ve Ermeni diasporasında çoğunlukla Batı Ermenicesi kullanılır. Hint-Avrupa dil ailesi'nin bağımsız bir alt grubudur.

Dil Derneği, 1982 Anayasası ile Türk Dil Kurumu özerk bir kurum olmaktan çıkıp hükûmete bağlı bir birim durumuna getirilince dilde özleştirme yanlılarının kurum dışında kalması üzerine 22 Nisan 1987'de kurulmuş olan bir dernektir. Dernek, Bakanlar Kurulunun 24 Temmuz 2002 günlü 2002-4812 sayılı kararıyla kamu yararına çalışan derneklerden sayılmıştır. Merkezi Ankara'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır (bitki)</span> Gıda ürünü olarak yetiştirilen tarım bitkisi

Mısır , genellikle çok nemli iklim bölgelerinde yetiştirilebilen bir tarım bitkisi. Meksika ve Orta Amerika kökenlidir.

<span class="mw-page-title-main">Profesör</span> pek çok ülkede orta dereceli eğitimin ardından gelen eğitim ve araştırma kuruluşlarında ve üniversitelerde akademik aşama, üniversite öğretmeni

Profesör, en yüksek düzeydeki akademik rütbe ve akademik ünvana sahip kişilere verilen ünvandır. Bilimler akademisi, üniversite, okul ve diğer yükseköğretim kurumlarında çalışır. Profesörler üniversite dersi ve seminerler, bilimsel araştırmalarlar yapabilir. Bazı ülke ve kurumlarda "profesör" kelimesi üye profesör, yardımcı doçent ve doktora gibi ünvanlarda da kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Üniversite</span>

Üniversite, yükseköğretim kurumu ya da bilimtay en üst seviyede eğitim verilen, araştırma yapılan ve bilgi üretilen kurumlardır. Araştırma alanları çoğunlukla çeşitli disiplinlere ayrılan üniversiteler genellikle yüksek okul, lisans ve lisansüstü okullarından oluşurlar. Araştırma görevlileri ya da akademisyenler, yaptıkları özgün çalışmalar dolayısıyla doçent, profesör gibi çeşitli unvanlarla ödüllendirilirler. Çeşitli akademik disiplinlerde akademik dereceler verir. Üniversiteler genellikle farklı okullarda veya öğrenim fakültelerinde hem lisans eğitimi hem de lisansüstü eğitim sunar.

<span class="mw-page-title-main">Şükrü Halûk Akalın</span>

Şükrü Halûk Akalın,, 15 Nisan 2001 - 12 Ocak 2012 tarihleri arasında Türk Dil Kurumu Başkanlığı görevini üstlenmiştir. Kurumda düzenlenen basın toplantısında, görevinden kendi isteği ile ayrıldığını belirten Akalın, Hacettepe Üniversitesi'ndeki asli görevine geri dönmüştür.

<span class="mw-page-title-main">5. Uluslararası Türkçe Olimpiyatları</span>

5. Uluslararası Türkçe Olimpiyatları, Uluslararası Dil Öğretimi Derneği tarafından düzenlenen, tüm dünyadaki Türkçe öğrencilerinin katıldığı dil olimpiyatlarının beşincisidir. Bu yılki teması "Türkçenin 100 Akları" ve "100 ülke sevgi diliyle buluşuyor, yarışıyor." olan olimpiyatlara 105 ülke katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gyula Németh</span>

Gyula Németh Macar türkolog. Macaristan'ın Szolnok iline bağlı Karcag'da doğdu. Türkçeye olan merakı Karcag'da başladı. Budapeşte Üniversitesi'nde okudu, yine burada Doğu Dilleri Kürsüsü'nde profesör oldu. 1907'de İstanbul'a geldi, 1908'de Aydın ve İzmir'de bulundu. 1909'de Eötvös Kollégium üyesi olarak Budapeşte Üniversitesi'nde Gombocz Zoltán, Munkácsi Bernát, Goldziher Ignác, Vámbéry Ármin gibi önemli bilim adamlarıyla birlikte çalıştı.
1911 ve 1914 yılları arasında eğitim için Leipzig, Kiel ve Berlin'de bulundu. 1915'te Budapeşte Üniversitesi'nde çalışmaya başladı. 1916'da Türkoloji kürsüsü öğretim görevlisi oldu. 1916-1917 yıllarında Türk Dili kitabı yayınlandı. 1921'de Macarcaya Türkçeden geçen kelimelerle ilgili ilk kitabını yayınladı. Türk Filoloji Enstitüsü'nü kurdu (1930). TDK şeref üyesidir. Türk kavimleri, Türk dili, Türklerin anayurdu, Balkanlar üzerine araştırmaları bulunmaktadır.

László Rásonyi, Eski Türk kavimlerinin tarihi ve Türk-Macar ilişkileri konusundaki çalışmalarıyla tanınan ve Türkiye'deki Hungaroloji Ana Bilim Dalı'nın kurucusu Macar Türkolog.

Saim Sakaoğlu Türk halk edebiyatı ve bilimi profesörüdür.

Köken bilimsel sözlük veya etimolojik sözlük, verilen sözcükleri köken bilimi (etimoloji) açısından inceleyen sözlüktür. Sözcüklerin kökenini, nereden geldiklerini anlamsal ve köken bilimsel olarak inceler ve gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Jagiellon Üniversitesi</span>

Jagiellon Üniversitesi, Polonya'nın güneyinde yer alan Kraków kentinde bulunan üniversitedir. 1364 yılında Polonya kralı III. Kazimierz tarafından kurulan üniversite, kuruluş tarihi itibarıyla Polonya'nın en eski, Orta Avrupa'nınsa en eski ikinci yükseköğretim kurumu kabul edilir.

György Hazai Macar Türkologdur. Türk dili üzerine birçok çalışması olmuştur. Özellikle, Türk dilinin Balkan kolu içinde yer alan Türk ağızları hakkında Türkoloji literatüründe temel olan çalışmaları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Papak</span>

Papak, kuzu postundan yapılan uzun tüylü kalpak türüdür. Genellikle Kafkasya, Doğu Anadolu Bölgesi ve Orta Asya'da kullanılır. Karapapakların adlarında görülür.

<span class="mw-page-title-main">Post</span> küçükbaş memeli hayvanların yün ve derisiyle birlikte tabaklanmış kürkü

Post ya da pösteki, koyun ve keçi gibi küçükbaş memeli hayvanların yün ve derisiyle birlikte tabaklanmış kürkü. Elde edildiği hayvana göre koyun postu, kuzu postu, keçi postu olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Sal</span> deniz ya da nehirde su üzerinde kalmak ya da hareket etmek üzere tahta ya da tomrukların birbirine eklenmesiyle oluşturulan düz taşıt

Sal deniz ya da nehirde su üzerinde kalmak ya da hareket etmek üzere tahta ya da tomrukların birbirine eklenmesiyle oluşturulan düz taşıt. En basit tekne/kayık tasarımıdır ve gövdesiz yalın olmasıyla karakterize edilir.

Prof. Dr. Phil. Dr. H. C. Lars Johanson, İsveçli Türkolog ve dilbilimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Ervand Sevortyan</span> Türkolog

Ervand Vladimirovich Sevortyan, Türkoloji alanında çalışmalar yapmış Ermeni asıllı Filoloji doktoru (1957), Türkolog, 1957 Türk Dil Kurumu sorumlu üyesi ve RSFSC'nin Onurlu Bilim Adamı üyesidir. Türk Dilleri etimolojisi adında kapsamlı bir etimoloji sözlüğü vardır.