İçeriğe atla

Hasan (Yeniçeri kâtibi)

Hasan, Prut Savaşı sırasında yaşadığı deneyimleri aktaran bir Osmanlı kâtibiydi.

Hayatı

Hasan muhtemelen 1640'larda Osmanlı sınırları içerisinde doğmuştur. Kurdi —Kurdî, Klasik Türk müziğinde si bemol notasını andıran perde ve dügah perdesindeki bir makam— sıfatını kullanmasına rağmen kökeni bilinmeyen Hristiyan bir devşirmenin oğluydu. Babasının takiben 1656 yılında yeniçeri ocağına katıldı ve çeşitli seferlere katıldı. 20 yıl askeri görevden sonra, 1674'te Podolya'ya (şimdi Ukrayna'da) yaptığı bir seferden sonra memurluğa geçiş yaptı. 1682'de, o zamanlar bir Osmanlı toprağı olan Girit'e atandı ve burada Hanya, Resmo ve Kandiye şehirlerinde görev yaptı. 1694'te Midilli'de ve 1697'de Euboea'da görev yaptı. 1704'te ordunun en yüksek sivil görevlerinden biri olan Yeniçeri Ocağı kâtipliğine terfi etti. 1711'de Prut Seferinde yer aldı. Sefer sırasındaki günlüğü, bu sefer ve dönemin Osmanlı ordusu için değerli bir bilgi kaynağıdır.[1]

Prut Seferi

Deli Petro ve Rus ordusu; Demirbaş Şarl ve İsveç ordusunu, Osmanlı sınırını ihlal edecek biçimde, takip edince Bâb-ı Âli sınır ihlallerine müdahale etmeye karar verdi. Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa, Osmanlı topraklarında ilerlemekte olan Rus ordusunu Prut Nehri vadisinde sıkıştırıp kuşattı ve Petro'nun, Osmanlı İmparatorluğu ve İsveç'e karşı planlarından vazgeçtiği Prut Antlaşması'nı imzalamayı kabul etmesi karşılığında kuşatmayı kaldırdı.

Prut Seferini Beyanımdır

Oryantalist Franz Babinger'e göre, Hasan'ın günlüğü (Rusya Tarihi de denir) günümüze birincisi Topkapı Sarayı'nda, ikincisi St Petersburg'ta bulunan Doğu Enstitüsü'nde ve sonuncusu Münih'teki Bayerische Staatsbibliothek'te olmak üzere üç nüsha halinde ulaşmıştır. Osmanlı Türkçesi ile yazılmıştır. 2008 yılında İş Bankası Yayınları tarafından günümüz Türkçesiyle (Hakan Yıldız editörlüğünde) Prut Seferi'ni Beyanımdır adıyla yayımlanmıştır. 37 bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm "Sözünü tutmayan fesat sahibi Rus kralı" başlığını taşıyor. Kitapta yer verilen ekstra iki bölüm daha var. Biri Hasan'ın otobiyografisi, diğeri ise savaşın incelemesi. Ancak incelemenin ifadesi günlüğün geri kalanından çok farklı. Örneğin 37. bölümde olaylar askeri bir dille anlatılıyor; ama bunun aksine inceleme mitolojiyle dolu. Hasan'ın günlüğünün editörü Hakan Yıldız, bu çelişkiyi ikinci bir kişinin sonradan eklemesi olarak yorumluyor.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Prut Seferi'ni Beyanımdır". Hakan Yıldız. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. 29 Mayıs 2008. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  2. ^ Hakan Yıldız:Prut Seferini Beyanımdır,Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul,2008 978-9944-88-352-8

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">III. Mehmed</span> 13. Osmanlı padişahı (1595–1603)

III. Mehmed, divan edebiyatındaki mahlasıyla Adlî, 13. Osmanlı padişahı ve 92. İslam halifesidir. Sancağa giden son, I. Süleyman'dan 30 yıl sonra sefere çıkan ilk padişahtır ve bu nedenle de Avusturya’ya karşı kazanılan Eğri Kuşatması’nda ordunun başında olması nedeniyle kendisine Eğri Fatihi unvanı verilmiştir. Döneminde gerçekleşmiş olan Haçova Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa topraklarında kazandığı son büyük zaferidir. Sancak düzenini kaldırmış ve kendisinden önceki hükümdarlar dönemlerinde de süren Celali İsyanları’nı 1595-1603 yılları arasında kanlı şekilde bastırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Ahmed</span> 23. Osmanlı padişahı (1703–1730)

III. Ahmed divan edebiyatındaki mahlasıyla Necib, 23. Osmanlı padişahı, 102. İslam halifesi ve Lale Devri padişahıdır.

<span class="mw-page-title-main">Baltacı Mehmed Paşa</span> 109. Osmanlı sadrazamı

Baltacı Mehmed Paşa veya Pakçamüezzin Baltacı Mehmed Paşa, III. Ahmed saltanatında, 25 Aralık 1704 - 3 Mayıs 1706 ve 19 Ağustos 1710 - 20 Kasım 1711 dönemlerinde iki kez sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">XII. Karl</span> İsveç kralı

XII. Karl ya da Türkçe kaynaklarda kullanılan lakabıyla Demirbaş Şarl, 5 Nisan 1697 – 30 Kasım 1718 tarihleri arasında İsveç kralı. Bağlı bulunduğu hanedan Wittelsbach Hanedanı'nın bir kolu olan "Palatina-Zweibrücken" Hanedanı idi. XII. Karl'ın babası XI. Karl ve annesi Ulrika Elanoara Danimarkalı idi. Bunların hayatta kalan tek erkek çocuğu olarak 5 Nisan 1697'de babasının ölümü üzerine XII. Karl adıyla daha 14 yaşında İsveç Krallığı kralı ve babasının hanedanının hükümdarı olduğu modern Almanya'da bulunan "Palatina-Zweibrücken Dükü" oldu ve iki hükümdarlığı 30 Kasım 1718'de daha 36 yaşında iken Fredrikshald kuşatması sırasında öldürülmesine kadar yönetti.

Ağa Yusuf Paşa III. Ahmed saltanatında, 20 Kasım 1711 - 12 Kasım 1712 tarihleri arasında on bir ay yirmi iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">I. Petro</span> Rus hükümdar (1672-1725; imparator 1721-1725)

Büyük Petro, I. Petro veya Pyotr Alekseyeviç, Rusya Çarlığı'nı 7 Mayıs 1682'den 1696'ya kadar üvey ağabeyi V. İvan ile birlikte, daha sonra 1696'dan 1725'te ölümüne kadar Rus İmparatorluğu'nu yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Prut Antlaşması</span> 1711 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında yapılmış bir antlaşma

Prut Antlaşması, 21 Temmuz 1711 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında yapılmış bir antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Prut Savaşı</span> Savaş

Prut Savaşı, Rusya Çarlığı ile Osmanlı Devleti arasında 1710-1711 yılları arasında yapılmış bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Katerina</span>

Çariçe I. Katerina, 1724 ile 1727 yılları arasındaki Rusya imparatoriçesiydi.

<span class="mw-page-title-main">1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında 1768-1774 yılları arasında yapılmış savaş

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlıların Ruslara yenik düşmesiyle sonuçlanmış bir savaştır. Bu savaşın sonucunda Ukrayna'nın güneyi, Kuzey Kafkaslar ve Kırım, Rusya'nın eline geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal İttifak (Habsburg İmparatorluğu, Polonya-Litvanya, Venedik, Rusya) arasında yapılan ve ittifakın zaferiyle sona eren bir dizi savaş (1683-1699)

Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699), Osmanlıların II. Viyana Kuşatması'nda başarısızlığa uğramasından cesaret alan bir grup Avrupa ülkesinin Kutsal İttifak adı altında birleşip Osmanlılara karşı giriştikleri ve bu ülkelerin Macaristan, Ukrayna ve Dalmaçya'da hâkimiyet kurup Balkanlar'daki Osmanlı hâkimiyetine büyük darbe vurmaları ile sonuçlanmış bir savaşlar dizisidir. Osmanlı tarihinde Felaket Seneleri veya Küçük Kıyamet olarak da geçer. Avrupa tarihinde ise genelde Büyük Türk Savaşı olarak bahsedilir.

Murtaza Paşa, 17. yüzyıl'ın ikinci yarısında görev yapmış ünlü bir Osmanlı paşasıdır.

Estonya tarihi, bugünkü Estonya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Bender</span> Moldovada şehir

Bender 1992 yılından bu yana tanınmayan Transdinyester Cumhuriyetinin fiili kontrolü altında ancak uluslararası alanda Moldova'ya bağlı bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Kuzey Savaşı</span> Rus Çarlığı önderliğindeki koalisyonun İsveç İmparatorluğuna karşı giriştiği çatışma

Büyük Kuzey Savaşı (1700–1721) Rusya Çarlığı önderliğindeki koalisyonun İsveç İmparatorluğu'nun Kuzey, Orta ve Doğu Avrupa'daki üstünlüğüne başarıyla karşı koyduğu çatışmaydı. İsveç karşıtı ittifakın baştaki liderleri Rusya Çarı I. Petro, Danimarka-Norveç Kralı IV. Frederik ve Polonya Kralı Güçlü II. Augustus'tu. IV. Frederik ve II. Augustus, XII. Charles komutasındaki İsveç tarafından mağlup edildi ve sırasıyla 1700 ve 1706'da ittifaktan çekildi ancak 1709'da XII. Charles'ın Poltova Muharebesi'ndeki yenilgisinden sonra yeniden katıldı. Büyük Britanya Kralı I. George ve Hanover Elektörlüğü, 1714'te Hanover ve 1717'de Britanya için ve Prusya Kralı I. Frederick William 1715'te koalisyona katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Boris Şeremetev</span> Rus diplomat

Boris Petroviç Şeremetev, Rus Çarı Büyük Petro döneminde aralarında Prut Savaşı'nın da bulunduğu savaşlarda yer alan Rus mareşali ve Rus orduları komutanı.

II. Devlet Giray, Kırım Hanı. 1699-1702 ve 1709-1713 yılları arasında olmak üzere iki kez Kırım Hanlığı yaptı. Hanlık dönemi iki kez toplamda 8 yıl 5 aydı.

Silahdar Damat Dimetokalı Mehmed Paşa I. Mahmud saltanatında 9 Ocak 1736 - 6 Ağustos, 1737 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Seferi (1689)</span>

Kırım Seferi, 1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı ve Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nda evre.

Şumnu Kuşatması, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.