İçeriğe atla

Hasan Özbekhan

Hasan Özbekhan, Pennsylvania Üniversitesi Wharton Okulu'nda Profesör Emeritus olan bir Türk Amerikalı sistem bilimcisi, sibernetikçi, filozof ve planlamacıdır. Sistemler alanı teorisini küresel sorunlara uyguladı, Roma Kulübü olarak bir araya gelen plancılar, diplomatlar, bilim adamları ve akademisyenler grubuna ilham verdi.

Biyografi

Hasan Özbekhan o zaman Osmanlı İmparatorluğu olan yerde 1921’de Diplomatik bir ailede doğdu. Roma sa Lycée Chateaubriand’da okudu, sonrasında da Paris’teki Faculte de Droit and the École Libre des Sciences Politiques’da Hukuk ve Siyasal ve İdari Bilimler okudu, bununla birlikte London School of Economics'te yüksek lisans eğitimi aldı. Leverhume Bursuna seçildikten sonra Cambridge Üniversitesi'nde lisansüstü çalışmalarına başladı.

1960’larda Özbekhan, büyük çok uluslu şirketlerde yönetim danışmanı olarak çalıştı. Devlet için yaptığı işler, Türkiye için Bilim Politikası tasarımı ve büyük olasılıkla Paris'in geleceğini şekillendirecek olan mevcut olayların doğasını analiz eden Fransız Hükûmeti için geniş bir çalışmayı kapsar. Bu analizlerden çıkarılan çözüm önerileri, halihazırda Fransız Hükûmeti'nin kentin uzun vadeli kalkınması ile ilgili olarak benimsediği politikaların temelini oluşturmaktadır. 1963’ten 1969’a kadar Santa Monica, California'da bir askeri araştırma grubu ve yazılım geliştirme şirketi olan System Development Corporation'da baş bilim insanı ve planlama direktörüydü.

1970 yılında Pennsylvania Üniversitesi'nde Yöneylem Araştırması, İstatistik Profesörü ve Sosyal Sistem Bilimleri Bölümü'nde Yüksek Lisans Grubu Başkanı olduğu Wharton Okulu fakültesinde çalışmaya başladı. 1986’dan 1992’deki emekliliğine kadar Wharton Okulu’nda İşletme profesörüydü.

Royal Economic Society’ye üye olmuş ve The Economic Club of New York, the American Economic Association, the National Academy of Economics and Political Science, The Society of Business Advisory Professions, the Comité National Belge de l'Organisation Scientifique, the American Society for Political and Legal Philosophy, Mankind 2000, Futuribles’de üyeliğini sürdürmüştür.

Philadelphia’da 12 şubat 2007’de öldü.

İşleri

Sistemler alanı teorisini küresel sorunlara uygulayan Özbekhan, Club of Rome olarak bir araya gelen plancılar, diplomatlar, bilim adamları ve akademisyenler grubuna ilham kaynağı oldu. Grubun etkili bir temel belgesi haline gelen ve enerji, aşırı nüfus, kaynakların tükenmesi ve çevresel bozulma konularını ele alan "İnsanlığın Çıkmazı" isimli bir makale yazdı.

1970'lerde Özbekhan, İtalyan Sanayici Aurelio Peccei ve fizikçi ve sistem araştırma tasarımcısı Alexander Christakis ile birlikte The Club of Rome'un kurucu ortağı ve ilk direktörüydü. Özbekhan, The Club of Rome, The Predicament of Mankind'ın orijinal prospektüsünü yazdı. Bu belge, Alexander Christakis ve 21. Yüzyıl Agoralarının liderliğinde yapılandırılmış diyalojik tasarım bilimini geliştiren sistem bilimcileri için bir vizyon işlevi gördü. Özbekhan, 'herhangi bir sosyo-teknik sistemi ilgililerin açık izni ve katılımı olmadan değiştirmeye çalışmanın etik olmadığını' belirten Katılım Aksiyomunun formülasyonu için takdir edildi. İlgili Requisite Act of Action, 'bunu yapmaya yönelik her türlü girişimin başarısızlığa mahkûm olduğunu' belirtir (Law of Requisite Action; Yiannis Laouris).

Robert Jungk, Johan Galtung ve başka birçok kişi ile birlikte MANKIND 2000'in üyesiydi.

Yayınlar

  • 1957, Prensler Adası
  • 1968, Genel Bir Planlama Teorisine Doğru.
  • 1970, İnsanlığın Kötü Durumu. Roma Kulübü'ne rapor verin.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ekonomi (bilim dalı)</span> İktisat bilimi

Ekonomi veya İktisat, mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve tüketimini inceleyen sosyal bilimdir. Ekonomi, ekonomik aktörlerin davranış ve etkileşimlerine ve ekonomilerin nasıl işlediğine odaklanır. Mikroekonomi, bireysel ajanlar ve piyasalar, bunların etkileşimleri ve etkileşimlerin sonuçları da dahil olmak üzere ekonomideki temel unsurlar olarak görülen şeyleri analiz eden bir alandır. Bireysel aracılar arasında örneğin hane halkı, firmalar, alıcılar ve satıcılar yer alabilir. Makroekonomi, üretim, tüketim, tasarruf ve yatırımın etkileşim içinde olduğu bir sistem olarak ekonomi ve emek, sermaye ve toprak kaynaklarının istihdamı, para birimi enflasyonu, ekonomik büyüme ve bu unsurlara etkisi olan kamu politikaları gibi ekonomiyi etkileyen faktörleri analiz eder.

<span class="mw-page-title-main">Daron Acemoğlu</span> Türk-Amerikalı ekonomist

Kamer Daron Acemoğlu, Türk-Amerikalı ekonomist ve akademisyendir. 1993'ten beri Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde ders vermektedir ve halen Elizabeth ve James Killian Ekonomi Profesörüdür. 2019'da MIT'de Enstitü Profesörü seçildi. 2005'te John Bates Clark Madalyası, 2024'te Nobel Ekonomi Ödülü aldı.

Avusturya Okulu sosyal olguların yalnızca bireylerin motivasyonlarından ve eylemlerinden kaynaklandığı kavramı olan metodolojik bireyciliğe sıkı sıkıya bağlı kalmayı savunan heterodoks bir ekonomik düşünce okuludur. Avusturya Okulu teorisyenleri, ekonomik teorinin yalnızca insan eyleminin temel ilkelerinden türetilmesi gerektiğini savunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">John Hicks</span> İngiliz iktisatçı

John Richard Hicks İngiliz iktisatçıdır. 1972'de Kenneth Arrow ile ortak olarak Nobel İktisat Ödülü kazanmıştır. Hicks 20. yüzyılın en önemli ve en etkili olmuş iktisatçılarından birisidir. İktisat biliminin birçok alanlarında katkılardan en önemlileri mikroekonomi alanında tüketici talep teorisini geliştirmesi ve makroekonomi alanında ise Keynesiyen görüşleri açıklayıp özetleyen IS/LM modeldir.

<span class="mw-page-title-main">Wassily Leontief</span> Rus ekonomist (1906-1999)

Wassily Leontief, Rus asıllı Amerikalı iktisatçı. 1973 yılında Nobel İktisat Ödülü'nü kazanmıştır. En iyi bilinen çalışmaları girdi-çıktı analizi ve tablolarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lawrence Klein</span> Amerikalı ekonomist (1920 – 2013)

Lawrence Robert Klein, Amerikalı iktisatçı ve ekonometricidir. Klein ABD Nebraska eyaletinde Omaha şehrinde doğmuştur. 1980'de Nobel Ekonomi Ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gérard Debreu</span> Amerikalı matematikçi (1921-2004)

Gérard Debreu, Fransız asıllı fakat 1975'te ABD vatandaşlığına geçmiş olan bir matematikçi ve iktisatçı. 1962'de Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'ye iktisat profesörü olarak atanıp ün yapmıştır. 1983'te Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Russell L. Ackoff</span>

Russell Lincoln Ackoff, Amerikalı bilim insanı. Yöneylem araştırmasının babası olarak tarif edilir. Sistem düşüncesi ve pratiği üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Siyasi ekonomi</span> üretim, alım-satım ve bunların kanun, gümrük ve devlet ile ilişkilerinin incelenmesine verilen ad

Siyasi iktisat aslen üretim, alım-satım ve bunların kanun, gümrük ve devlet ile ilişkilerinin incelenmesine verilen addır. Siyasi iktisat kavramı ahlak felsefesinde ortaya çıkmıştır. 18. yüzyılda devletlerin ("polities") iktisatlarının çalışılması olarak gelişmiş dolayısıyla da "siyasi" iktisat (ekonomi) adını almıştır.

Carlo Maria Cipolla, İtalyan akademisyen ve ekonomi tarihçisi.

<span class="mw-page-title-main">Ekonomik metodoloji</span>

İktisadi metodoloji iktisadın ve iktisadi düşüncenin temelini oluşturan prensiplerin üzerindeki çalışma yöntemleridir. Bu çalışma yöntemlerinin çoğunu bilimsel yöntem oluşturur. Bu terim aynı zamanda, bir veya birkaç yöntemin teorik veya sistematik yönünü vurgulamakta kullanılır. İktisat metodolojisi, konuları ve yöntemi bakımından, doğa bilimleri ve sosyal bilimlerle pek çok benzerlik taşır.

<span class="mw-page-title-main">Christopher A. Sims</span> Amerikalı ekonomist

Christopher Albert "Chris" Sims, Amerikalı iktisatçı. Uğraştığı alanlar arasında ekonometri, zaman serileri ve yeni neoklasik makroekonomi yer almaktadır. Hâlen, Princeton Universitynde "Harold B. Helms Ekonomi ve Bankacılık Profesörü"'dür.

<span class="mw-page-title-main">Alvin E. Roth</span> Amerikalı profesör

Alvin Eliot "Al" Roth, Amerikalı iktisatçı. Hâlen Harvard Üniversitesi'nde profesör olmakla beraber, bu üniversiteden izinli olarak Stanford Üniversitesi'nde misafir profesör olarak çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Angus Deaton</span> İngiliz ekonomist

Angus Stewart Deaton, Britanyalı ve Amerikalı iktisat profesörü. Mikroiktisat konusunda araştırmalar ve eğitimcilik yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bengt Holmström</span>

Bengt Holmström tam adı ile Bengt Robert Holmström Finlandiyalı ekonomist.

<span class="mw-page-title-main">Oliver Hart</span> İngiliz ekonomist

Oliver Hart tam adı ile Oliver Simon D'Arcy Hart, İngiliz asıllı Amerikalı ekonomist.

<span class="mw-page-title-main">Paul Milgrom</span>

Paul Robert Milgrom Amerikalı bir ekonomisttir. 1987'den beri yürüttüğü Stanford Üniversitesi'nde Shirley ve Leonard Ely Beşeri Bilimler ve Bilimler Profesörüdür. Milgrom, oyun teorisinde, özellikle de açık artırma teorisinde ve fiyatlandırma stratejilerinde uzmandır. Robert B. Wilson ile birlikte "müzayede teorisindeki gelişmeler ve yeni müzayede formatlarının icatları" nedeniyle 2020 Nobel İktisadi Bilimler Anma Ödülü'nü kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Ehud Kalai</span>

Ehud Kalai, oyun teorisi alanına ve bu alanın ekonomi, sosyal seçim, bilgisayar bilimi ve yöneylem araştırması ile arayüzüne yaptığı katkılarla tanınan önde gelen İsrailli bir Amerikalı oyun teorisyeni ve matematiksel ekonomisttir. Northwestern Üniversitesi'nde 1975-2017 yılları arasında James J. O'Connor Seçkin Karar ve Oyun Bilimleri Profesörü olarak görev yapmıştır ve şu anda Yönetim Ekonomisi ve Karar Bilimleri Emeritus Profesörüdür.

Michael Kearns, Amerikalı bilgisayar bilimcisi, profesör ve Pensilvanya Üniversitesinde Ulusal Merkez Başkanı, üniversitenin Ağ ve Sosyal Sistemler Mühendisliği Programı'nın (NETS) kurucu direktörü, Warren Ağ ve Veri Bilimleri Merkezi'nin kurucu direktörüdür. Ayrıca üniversitenin Wharton Okulu'nda ve Ekonomi bölümünde ikincil görevleri mevcuttur. Hesaplamalı öğrenme teorisi ve algoritmik oyun teorisinde önde gelen bir araştırmacıdır. Makine öğrenimi, yapay zekâ, hesaplamalı finans, algoritmik ticaret, hesaplamalı sosyal bilimler ve sosyal ağlar ile ilgilenmektedir. Daha önce Morgan Stanley'nin Yapay Zeka Mükemmeliyet Merkezi ekibinde Danışmanlık ve Araştırma işlevini yönetmiştir. Şu anda Amazon Web Services bünyesinde bir Amazon Uzmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Michio Morishima</span> Japon ekonomist (1923 – 2004)

Michio Morishima 1970-88 yılları arasında London School of Economics'te Sir John Hicks Ekonomi Profesörü olan bir Japon heterodoks iktisatçı ve halk entelektüelidir. Ayrıca Osaka Üniversitesi'nde profesör ve İngiliz Akademisi üyesiydi. 1976'da Kültür Nişanı'nı kazandı.