İçeriğe atla

Hasan-ı Basri

Hasan-ı Basri
Tam adıEbu Said el-Hasen bin Yesâr el-Basrî
Doğumu642
Medine, Râşidîn Halifeliği
Ölümü728 (85-86 yaşlarında)
Basra, Emeviler
Çağıİslam'ın erken dönemi
BölgesiHicaz ve Basra
OkuluTasavvuf
İlgi alanlarıFıkıh, Tasavvuf, Hadis
Etkilendikleri

Hasan-ı Basrî (Arapça: الحسن البصري, Hasan el-Basrî), (642–728), İslam'ın erken döneminde yaşamış sufi, zahid ve âlim.[1][2] İslam peygamberi Muhammed'in, Bedir Savaşı'nda savaşan 70 kişi de dahil olmak üzere sahabinin çoğunu gören Hasan-ı Basrî tabiin neslindendendir. Ümmü Seleme'nin evinde yetişti. Cemel ve Sıffin muharebelerinde Ali'nin taraftarlarından olduğu bilinmektedir.[3][4]

Hasan-ı Basrî, kendi kuşağının en önde gelen şahsiyetlerden biri olmuş, dindarlık, takvâ ve dünyayı kınaması ile tanınmıştır. 89 yaşında hicrî 5 Receb 110 Cuma gününde öldüğünde Basra'nın tüm ahalisi cenazesine katılmış, Basra'nın Cami Mescidi ilk defa ikindi namazı saatinde boş kalmıştır.[5] Hasan-ı Basri civardaki evliyaya bir örnek teşkil etmiş, şahsiyeti çağımızdakilere de etki etmektedir.[6]

Hayatı

641 yılında Ömer'in halifeliği zamanında Medine'de doğdu. Ebeveyni Basralıydı ve Arapların Irak fetihlerinde esir düşerek Medine'ye getirilmiş kölelerdi.[7] Babası Zeyd bin Sabit'in annesi ise peygamber Muhammed'in eşi Ümmü Seleme'nin hizmetindeydi. Köle olduklarında bekar olan ebeveyni Medine'de Müslüman olmadan önce evlenmiş Hasah bu evlilikten doğmuştur. Doğduğunda halife Ömer'in yanına getirilmiş, halife ona hayır dua etmiş ve adını koymuştur.

Çocukluğu peygamberin eşi Ümmü Seleme'nin evinde geçti. Burada ahlaki açıdan titizlikle yetiştirildi. 12 yaşında Kur'an'ı ezberledi. İki yaşındayken halife Ömer öldü, Medine'de yeni halife Osman'ın zamanında büyüdü. Halife Osman'ın öldürüldüğü İlk Fitne sırasında 14 yaşındaydı ve Medine'deki karışıklık zamanlarına şahit oldu. Medine'de büyümesinden dolayı fasih Arapça'yı öğrendi, sahabe sohbetlerinde bulunmasından dolayı hadis ilminde yetişti.

Müslüman olduktan sonra özgürlüğüne kavuşan ailesi memleketleri Basra'ya yerleşince o da buradaki sahabe arasında hadis ve Kur'an ilimlerinde kendisini yetiştirmişme imkanına kavuştu.

Müslümanların Horasan bölgesindeki fetihlerine katıldı ve sonrasında memleketi Basra'ya dönerek burada ömrünün sonuna kadar ders verdi, öğrenci yetiştirdi.

Eserleri

  • Risâle ilâ Abdilmelik bin Mervân fi'l-ḳader
  • Risâle fî fażli Mekke
  • et-Tefsîr
  • el-Ferâʾiż
  • Şürûṭü'l-imâme
  • İstiġfârâtü'l-münḳıẕe mine'n-nâr
  • ez-Zühd

Bibliyografya

Kaynakça

  1. ^ Michael G. Morony, Iraq After the Muslim Conquest, Gorgias Press LLC, 2006. Excerpt from pg 189: "the parents of Al-Hasan Al-Basri were lower-class Persians and came from this part of Iraq (Baladhuri, Futuh, 344).
  2. ^ Christopher Melchert, "ḤASANBAṢRI, ABU SAʿID B. ABI’L-ḤASAN YASĀR 15 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", in Encyclopædia Iranica. Accessed Nisan 2010.
  3. ^ Cemel ve Siffin savaşlarında İmam Ali taraftarı (Şia) olan Hasan Basrî. Kaynak: Ehl-î Beyt'in sırları - Kays oğlu Süleym
  4. ^ (İbn Nedim “Fehrest”kitabında bu haberi, 151 hicri yılında vefat eden meşhur tarihçi Muhammed bin İshak’tan almış; Şeyh Muhammed Muhsin al-Tahranî “Ez-Zeri’a ila tasanif al-Şi’a” adlı geniş çalışmasında Suleym bin Kays’ın kitabı hakkında geniş bilgi vermiştir, cilt: 2, sahife 152-159)
  5. ^ Al-Din Al-Hanafi, Allama Qutb; Hasan Al-Basri. Prayers For Forgiveness. White Thread Press. ISBN 978-1-933764-07-8.
  6. ^ Ritter, 14ff., 33, n. 5
  7. ^ "HASAN-ı BASRÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ömer</span> İslam Devletinin ikinci halifesi, sahabe

Ömer bin Hattab, İslâm peygamberi Muhammed'in sahâbesi ve İslâm Devleti'nin Ebû Bekir'den sonraki ikinci halifesidir. Ehl-i Sünnet, Ömer bin Hattab'ı zaman zaman "Ömer'ul-Farûk" diye anarlar. Şiiler ise Ömer'in hâlifeliğini tanımazlar. 23 Ağustos 634 tarihinde Râşidîn Halifeliği'nin ikinci hâlifesi oldu ve bu görevi, öldürüldüğü yıl olan 644'e kadar sürdürdü.

7. yüzyıl, 601'den 700'e kadar sürmüş olan yüzyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Ali</span> İslam Devletinin dördüncü halifesi ve Şiilerin birinci imamı

Ali bin Ebu Talib, İslam Devleti'nin 656-661 yılları arasındaki halifesi. İslam peygamberi Muhammed'in damadı ve amcası Ebu Talib'in oğlu olan Ali, Muhammed'in İslam'a davetini kabul eden ilk erkek kişidir. Sünni İslam'a göre Ali, dört halifenin sonuncusu, Şii İslam'a göre ise imamların ilki ve Muhammed'in hak vârisidir. Şii ve Sünni İslam arasındaki farklılaşmanın ana nedeni Muhammed'in gerçek vârisinin kim olduğu konusundaki görüş farklılığından ileri gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Enes bin Mâlik</span> Sahabe

Enes bin Mâlik (612-709), İslam Peygamberi Muhammed'in sahabisidir.

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

İlk Müslümanlar, İslam'ı ilk kabul eden sahabelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Cemel Muharebesi</span> Basrada gerçekleşen muharebe

Cemel Muharebesi, Cemel Vakası, Basra Savaşı ya da Deve Olayı 8 Aralık 656 tarihinde, Halife Ali bin Ebu Talib ile İslam Peygamberi Muhammed'in dul eşi Aişe'nin taraftarları arasında, Basra'da gerçekleşen muharebe. Müslümanlar arasındaki ilk iç savaştır. Cemel Savaşı, Ali'nin zaferiyle sonuçlandı. Aişe'nin müttefiklerinden Talha bin Ubeydullah ve Zübeyr bin Avvam öldürüldü. Aişe, Ali tarafından Medine'ye gönderildi. Savaşta her iki taraftan yaklaşık yirmi bin kişi hayatını kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin</span> Alinin oğlu, Şianın 3. imamı, sahabe

Hüseyin bin Ali bin Ebu Talib, İslâm peygamberi Muhammed'in torunudur. Dördüncü Hâlife olan Ali bin Ebu Talib'in oğludur. Annesi, Muhammed'in kızı Fatıma Zehra’dır. On İki İmâmlar'ın üçüncüsü olan Hüseyin bin Ali, İslam Devleti’nin bir Emevî saltanatına dönüşmemesi için mücadele vermiş ve Emevîler tarafından öldürülmüştür. Soyundan gelenler Hüseynî ya da Seyyid olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Talha bin Ubeydullah</span> sahabe

Talhâ bin Ubeydullah, cennetle müjdelenen on sahabiden biri.

<span class="mw-page-title-main">Zeynelâbidîn</span> Alinin torunu, Muhammedin torununun oğlu

Zeynelâbidîn, Ali bin Hüseyin veya Ali el-Asgar, İslam peygamberi Muhammed'in torunu olan Hüseyin'in oğullarından biridir. Annesi ise İran'ın fethinden sonra Müslüman olup, Hüseyin ile evlenen son Sasani İmparatoru III. Yezdigirt'in kızı olan Sasani-Pers prensesi Şehri Bânû Gazele'dir. İsnâaşeriyye’nin dördüncü ve İsmâiliyye’nin üçüncü imamı kabul edilir, tâbiîndendir.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah bin Abbas</span>

Abdullah bin Abbas, Tefsir ve fıkıh alanlarında otorite kabul edilen ve çok sayıda hadis rivayet eden İslam peygamberi Muhammed'in amcasının oğlu olan sahabe.

Alkame bin Kays, Tabiun dönemi fıkıh, hadis, kırâat ve tefsir bilgini.

<span class="mw-page-title-main">Sevde bint Zem'a</span> İslam peygamberi Muhammedin ikinci eşi

Sevde bint Zem'a, İslam peygamberi Muhammed’in ikinci eşidir. Muhammed, ilk eşi Hatice’nin ölümünden 2,5 yıl sonra Sevde ile evlenmiştir.

Bu liste İslam peygamberi Muhammed'in sahabelerini alfabetik olarak göstermektedir. Sahabe, Muhammed'i hayatında en az bir defa görmüş kişilerdir. Sayılarının 124.000 civarında olduğu sanılmaktadır. İlk sahabe eşi Hatice, son ölen sahabe Ebu Tufeyl Âmir bin Vâsile el-Leysî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ubade bin Samit</span>

Ubade bin Samit, İslam peygamberi Muhammed'in sahabesi.

Abdülkays, Bahreyn kökenli bir Arap kabilesidir. Fayda, Mustafa (1988). "ABDÜLKAYS ". İslam Ansiklopedisi. 1. TDV. ss. 248-249. ISBN 978-97-53-89456-2.

Kays b. Sa'd b. Ubade el-Ensari el-Hazrecî, Mısır valisi.

<span class="mw-page-title-main">Sa'd bin Ubade</span> Muhammedin ardından halife adayı olmuş sahabe

Ebû Kays Sa‘d b. Ubâde b. Düleym b. Hârise el-Ensârî, İslam peygamberi Muhammed'in sahabesi.

<span class="mw-page-title-main">Babü's Sağir Mezarlığı</span> Suriyenin Şam şehrinde tarihi bir mezarlık

Babü's Sağir Mezarlığı Suriye'nin başkenti Şam'da bulunan tarihi bir mezarlık. Kadim Dımaşk'ın kapılarından Babü's Sağir'in güneyi boyunca uzanır ve İslam dünyasında tanınmış pek çok kişiliğin mezarlarını barındırır. Bunlar arasında İslam peygamberi Muhammed'in meşhur sahabisi Bilal ve üç eşinin ziyaret türbeleri, Ali'nin iki kızının türbeleri, Emevi halifeleri Muaviye ve I. Velid'in türbeleri sayılabilir.

'