İçeriğe atla

Harlow Shapley

Harlow Shapley

Harlow Shapley (1885-1972), Amerikalı astronom.[1][2] Missiouri Üniversitesi'nde matematik ve fizik öğrenimi görüp bir süre Princeton Üniversitesi'nin astronomi bölümünde H. N. Russell'la birlikte çalıştı. Doktorasını tamamladığı 1914'te Maunt Wilson Gözlemevi'nde çalışmaya başladı. 1921-1952 arası, Harvard Gözlemevi'nde yöneticilik yapan Shapley, astronomi alanında,Gökada'nın boyutlarının hesaplanmasına ve Güneş'in Gökada içindeki konumunun saptanmasına ilişkin çalışmalarıyla tanındı.[3] 1917'de novalar ve süpernovalar arasındaki ayrıma işaret eden ilk bilim insanı oldu.[4] UNESCO'nun kurulmasına öncülük etmesi ve uluslararası bilimsel iş birliği alanındaki etkinlikleriyle siyasal bir kişilik olarak da ünlendi

Kaynakça

  1. ^ "Dr. Harlow Shapley Dies at 86. Dean of American Astronomers. Dr. Harlow Shapley, Dean of American Astronomers, Dies at 86". New York Times. 21 Ekim 1972. 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2015. 
  2. ^ Goldberg, Leo (Ocak 1973). "Obituary: Harlow Shapley". Physics Today. 26 (1). ss. 107-108. Bibcode:1973PhT....26a.107G. doi:10.1063/1.3127920. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2015. 
  3. ^ Bart J. Bok. Harlow Shapely 1885-1972 A Biographical Memoir. National Academy of Sciences
  4. ^ "The 'Great Debate': What Really Happened" Hoskin, M., Journal for the History of Astronomy, 7, 169 (1976) 11 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Janet Akyüz Mattei</span> Türk-Amerikan gökbilimci

Janet Akyüz Mattei, Türk kökenli Amerikalı gökbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Henrietta Swan Leavitt</span> Amerikalı gökbilimci (1868 – 1921)

Henrietta Swan Leavitt, Sefe değişeni yıldızları'nın aydınlatma güçleri ve periyotları arasındaki ilişkiyi bulan, Amerikalı astronom. Radcliffe Üniversitesi mezunu olan Leavitt, 1893'te Harvard Üniversitesi Gözlemevi’nde kompüter olarak çalışmaya başlamıştır. Görevi, yıldızların parlaklığını ölçmek ve kataloglamak amacıyla fotoğrafik plakaları incelemekti. Hayatta olduğu süre içinde çok fazla tanınmasa da, astronomların dünya ile uzak gökadalar arasındaki mesafeyi ölçebilmeleri ilk olarak Leavitt'in keşfi sayesinde mümkün olmuştur. Yaptığı keşif hakkında Henrietta Swan Leavitt, “Maksima ve minimaya karşılık gelen iki nokta dizisi arasında düz bir çizgi çizilebilir; bu da değişenlerin parlaklığı ve periyotları arasında basit bir ilişki olduğunu göstermektedir,” demektedir. Leavitt'in ölümünden sonra, Edwin Hubble, Sefe yıldızlar arasındaki aydınlatma gücü-periyot ilişkisini, ilk kez astronom Vesto Slipher tarafından Lowell Gözlemevi'nde ölçülen spektral değişimler ile birlikte kullanmış; ve evrenin genişlediğini belirlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Galaksi merkezi</span>

Gökada merkezi, Samanyolu Gökadası'nın dönüş merkezidir. Dünya'dan uzaklığı, Samanyolu'nun parlak noktası; Yay, Yılancı ve Akrep takımyıldızları yönünde, 25,000 ışık yılı dir. Samanyolu'nun gökada merkezinde, Sagittarius A* süper büyük kütleli kara delik olduğu şüphesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ocak Cüce Gökadası</span> galaksi

Ocak Cüce Gökadası, Ocak takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 460.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve samanyolu'nun uydu gökadası olan bir cüce gökadadır. 1938 yılında Harlow Shapley tarafından, Güney Afrika'da 24 inçlik bir yansıtıcı teleskop kullanılarak fotoğraf plakaları uzerinde keşfedilmiştir. Shapley, bu keşiften kısa bir süre sonra da Heykeltıraş Cüce Gökadası'nı keşfetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Shapley Süperkümesi</span>

Shapley Süperkümesi, yakın evrenimizde kütleçekimsel olarak etkileşen bir birlik oluşturan ve böylece evrenle birlikte genişlemek yerine kendisini bir araya getiren büyük bir gökadalar konsantrasyonudur. 1989'da keşfedilmesine rağmen, 1930'larda gökyüzünün bu bölgesinde gökada fazlalığını ilk ilan eden Harlow Shapley'in adı verilmiştir. Shapley Süperkümesi büyük bir süperkümedir ve üzerinde birçok araştırma yapılmıştır. Bilinen en büyük süperküme olmasa da en yoğunlardan biri olduğu kesindir. Erboğa akımyıldızında yer alan süperkümenin, biri 500 milyon ışık yılı ve daha büyüğü 650 milyon ışık yılı uzaklıkta olmak üzere, iki ana toplanma bölgesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Saat Süperkümesi</span>

Saat Süperkümesi (ayrıca Saat-Ağcık Süperkümesi olarak da bilinir) yaklaşık 550 milyon ışık yılı uzaklıkta, kütlesi 1017 Güneş kütlesi olan kocaman bir süperkümedir. Shapley Süperkümesi kadar yoğun değildir, ancak yaklaşık yarım milyar ışık yıllık bir alana saçılmış, kendisini bilinen en büyük süperküme yapan çok miktarda zengin galaksi kümesine sahiptir. Burası, Harlow Shapley'in galaksi fazlalığı olduğunu ilan ettiği bir diğer gökyüzü bölgesidir. Göğün bu kısmı üzerinde yapılan araştırmalar, 600 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Saat Süperkümesi'nin önünde duran daha küçük bir süperkümenin varlığını da ortaya çıkarmıştır. Saat süperkümesi, bazen astronomi dergilerinde "Saat-Ağcık Süperkümesi" olarak yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Lloyd Shapley</span>

Lloyd Shapley, Amerikalı matematikçi ve iktisatçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Subrahmanyan Chandrasekhar</span>

Subrahmanyan Chandrasekhar, Hint asıllı Amerikalı astrofizikçi. A. Fowler ile birlikte 1983'te kara deliklerin yüksek kütleli yıldızların evrimlerinin son aşamalarından biri olduğunu matematiksel teori haline getirdiklerinden dolayı Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır. 1930 Nobel Fizik Ödülü sahibi Chandrasekhara Venkata Raman'ın yeğenidir. Chandrasekhar limiti olarak bilinen astrofizik kavramını ortaya atmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Viktor Ambartsumyan</span> Sovyet astrofizikçi (1908-1996)

Victor Ambartsumyan, Sovyet-Ermeni bilim insanı ve teorik astrofiziğin kurucularından birisidir. Fiziğin; yıldızlar, bulutsular, yıldız astronomisi, yıldız sistemi dinamiği ve galaksilerin kozmogonisi gibi pek çok alanda çalışmaları vardır. Matematiksel fiziğe de katkıda bulunmuştur. Ambartsumyan, 1961’den 1964’e kadar Uluslararası Astronomi Birliği’nin başkanıydı. İki kere uluslararası Bilimsel Birlik Konseyi başkanı seçildi (1966-1972). SSCB Bilimler Akademisi ve Kraliyet Topluluğu içerisinde de, ABD Ulusal Akademi ve Kızılderili Akademi Bilimleri içerisinde de bulunmuştur. Birçok ödülü arasında; Stalin Ödülü(1946,1950), Sosyalist İşçi Kahramanı(1968,1978), Rus Federasyonu Devlet Ödülü, Kraliyet Astronomi Topluluğu Altın Madalyası, Pasifik Astronomi Topluluğu Altın Bruce Madalyası ve Ermeni Ulusal Kahramanı gibi ödüller yer almaktadır. Ambartsumyan Gözlemevi’nin de kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Jocelyn Bell Burnell</span> İngiliz bilimci

Dame Susan Jocelyn Bell Burnell, Kuzey İrlandalı astrofizikçi. Lisansüstü öğrencisiyken ilk radyo pulsarlarını keşfetti. İlk olarak pulsarları gözlemlemesine ve de analiz etmesine rağmen Bell Burnell Nobel Fizik Ödülü'nü tez danışmanı Antony Hewish ile paylaşmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Margaret Burbidge</span> İngiliz-Amerikalı gökbilimci (1919 – 2020)

Eleanor Margaret Burbidge, FRS, İngiliz-Amerikalı astrofizikçi, akademisyen ve eğitimci. Araştırmacı kimliğiyle İngiltere Greenwich Kraliyet Gözlemevi Direktörlüğü dahil olmak üzere birçok bilim alanındaki kurumda önemli pozisyonlarda yer alarak astronomi eğitimi konusunda önemli çalışmalarda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sandra Faber</span>

Sandra Moore Faber, galaksilerin evrimi üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan bir astrofizikçidir. Kaliforniya Üniversitesi, Santa Cruz'da Astronomi ve Astrofizik Profesörüdür ve Lick Gözlemevi'nde çalışmaktadır. Galaksilerin parlaklığını içlerindeki yıldızların hızına bağlayan önemli keşifler yaptı ve Faber-Jackson ilişkisinin ortak kaşiifi oldu. Faber, Hawaii'deki Keck teleskoplarının tasarımında da etkili oldu.

Leah Brown Allen, Amerikalı bir gök bilimci ve Hood Koleji'nde astronomi profesörüydü.

<span class="mw-page-title-main">Helen Sawyer Hogg</span> Amerikalı gökbilimci (1905 – 1993)

Helen Battles Sawyer Hogg, Kanada Nişanı sahibi küresel kümeler ve değişken yıldızlarla ilgili araştırmalara öncülük eden bir gökbilimciydi. Pek çok üniversitenin kadınlara bilimsel derece vermediği bir dönemde, birkaç astronomik örgütün ilk kadın başkanı ve dikkate değer bir bilim kadınıydı. Bilimsel savunuculuğu ve gazeteciliği Toronto Star ve Kanada Kraliyet Astronomi Cemiyeti Dergisi'ndeki astronomi sütunlarını içeriyordu. Altmış yıllık kariyeri boyunca "büyük bir bilimci ve nazik insan" olarak kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Erwin Finlay-Freundlich</span>

Erwin Finlay-Freundlich, Felix Klein'in öğrencisi olan bir Alman astronom. Freundlich, Albert Einstein ile birlikte çalışan bir arkadaşıydı ve genel görelilik teorisinin kütleçekimsel kırmızıya kaymaya dayalı astronomik gözlemlerle test edilebileceği deneyleri tanıtan kişiydi.

<span class="mw-page-title-main">Belinda Wilkes</span> İngiliz astrofizikçi

Belinda Jane Wilkes ABD'deki Cambridge, Massachusetts'de bulunan Smithsonian Astrofizik Gözlemevi'nde (SAO) Kıdemli Astrofizikçi ve Chandra X-ray Merkezi'nin eski direktörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Dorothea Klumpke</span> Amerikalı gökbilimci (1861 – 1942)

Dorothea Klumpke Roberts, Amerikalı astronomdur. Paris Gözlemevi'nde Ölçümler Bürosu Direktörüydü. Ayrıca Légion d'honneur şövalyesi unvanını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Margaret Harwood</span>

Margaret Harwood Amerikalı bir astronom ve Nantucket, Massachusetts'teki Maria Mitchell Gözlemevi'nin ilk yöneticisiydi. 1960 yılında keşfedilen bir asteroide onun onuruna 7040 Harwood adı verildi.

Margaret Walton Mayall Amerikan bir astronomdur. 1949'dan 1973'e kadar, Amerikan Değişken Yıldız Gözlemciler Birliği 'nin yöneticiliğini yaptı.

Mary Lea Heger, yıldızlararası ortamda önemli keşifler yapan Amerikalı bir astronomdu.