Harika Lifij
| Harika Lifij | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum | 07 Nisan 1896 Amasya, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1991 (94-95 yaşlarında) |
| Evlilik(ler)i | Avni Lifij |
| Yakınları | Nijat Sirel |
| Alanı | Resim |
| Sanat eğitimi | İstanbul Dar-ül Muallimat-ı Aliyye |
Harika Hanım (Şazi Sirel Lifij; 7 Nisan 1896, Amasya - 1991), Türk ressam.
Manzara resimleri, otoportre ve mitolojik resimler yapmış; 1916'dan itibaren Türkiye'de dönemin önemli sergilerinde eserleri sergilenmiştir. Heykeltıraş Nijat Sirel'in ablası, ressam Avni Lifij'in eşidir. 1927'den sonra resim yapmayı bırakarak kendisini eşinin adını ve resimlerini yaşatmaya adamış ancak 1957'e kadar etüt türünde resim çalışmalarına devam etmiştir. Elli kadar eseri günümüze ulaşmıştır.[1]
Yaşamı
1896 yılında Amasya'da doğdu. Babası Amasya'ya tayin edilen ilk hükûmet tabibi olan Doktor Seyit Ahmetzade İbrahim Şazi Bey,[2] annesi Melek Yennevveva Hanım'dır. Kardeşlerinden Nijat, Türk heykelciliğinin öncüleri arasında yer alan bir sanatçıdır. Amasya'da gönderilebileceği bir okul olmadığı için öğrenimine bir erkek okulunda başladı. Ailesi, 1905 yılında İstanbul'a taşındıktan sonra, o yıllarda kızların resim eğitimi alabildikleri tek eğitim kurumu olan İstanbul Dar-ül Muallimat-ı Aliyye'de (Kız Öğretmen Okulu)'de öğrenim gördü.
Resim dersini ilk kadın ressamlardan olan Müfide Kadri'den aldı. İnas Sanayi-i Nefise Mektebi'nde konuk öğrenci oldu ve Nazmi Ziya'dan dersler aldı. Türk resminde erken örnekleri 1914 Kuşağı'nda görülen mitolojik, alegorik resimleri genç yaşında yapmaya cesaret eden sanatçı,[1] 1914 yılında 18 yaşındayken Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk deneme okulları olan İstanbul'da Numune Mektebi'ne resim öğretmeni olarak atandı.
Harika Hanım, 1916'dan itibaren dönemin önemli sergilerine Şazi Sirel veya Harika Hanım adıyla katıldı. Katıldığı ilk sergi 1916 Galatasaray Sergisi idi. Ahenktar Sesler adlı resmiyle 1917 Galatasaray sergisine katılan Harika Hanım, Aralık 1917'den Ocak 1918 tarihine kadar açık kalan Savaş Resimleri ve Diğerleri/ Şişli Atölyesi Resim Sergisi için mitolojik konulu resimler yaptı. Ardından Avrupa'da Türk ressamları tarafından açılacak ilk sergi olan Viyana Sergisi'ne katılmak üzere davet edildi. Ülkedeki az sayıda kadın ressamdan birisi olan Harika Hanım,[3] Ruşen Zamir Hanım'la bu sergiye eserleri seçilen iki kadın sanatçıdan biri oldu. Yedi kişilik jüride Ruhi (Arel), Hikmet (Onat), Feyhaman (Duran), İbrahim (Çallı) ve Avni (Lifij) bulunmaktaydı. Avni Lifij ile bu sırada tanıştı. Viyana Sergisi'ne Portre, Dekorasyon Taslağı, İlahlar Nezdinde/İlahlar Eğleniyor, Ahenk/Armoni, San Stefano/Yeşilköy’den Manzara, Taslak, Selvi Ağacı, Sabah isimli çalışmalarla katıldı.[4] Viyana Üniversitesi'nde 1918'de açılan Viyana Sergisi'ne yirmi sanatçı ile birlikte katıldı.
11 Temmuz 1919'da Avni Lifij'le nikâhlandı. O sıralar salgın olan İspanyol gribi nedeniyle 25 Mart 1922 yılında tören yaparak evlendiler. Mezun olduğu İstanbul Dar-ül Muallimat'ında 1920'de resim öğretmenliğine başladı.[1] Muazzez Bey'in özel atölyesine devam eden sanatçı, burada hocalık yapan Nazmi Ziya, Mehmed Ruhi ve Feyhaman Duran'dan da sanat eğitimi alarak kendini geliştirdi.[5] Hocalarının eğilimlerinin empresyonizm etkili olmasından etkilendi.[1] 19 Ekim 1923'te Ankara'da Türk Ocağı binasında açılan ilk resim sergisine de katıldı. Ramazan Gecesi isimli eseri sergi yazısında övülmeye layık yapıtlar arasında gösterildi.[1] 1924'te Ankara'da düzenlenen Ankara Sanayi-i Nefise Meşheri adlı sergiye dört eseri ile katıldı.
Avni Lifij'i 1927 yılında kaybettikten sonra resim çalışmalarını ikinci plana atmış ve kendisini eşinin adını ve resimlerini yaşatmaya adamıştır. Numune okullarında öğretmenliğe devam eden Harika Lifij, 37 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra 1951 yılında emekli oldu. O vakte kadar etüt resim çalışmalarına devam etse de 1957 yılından sonra resim yapmayı tamamen bıraktı.
Son yıllarında Sanat Çevresi, Hayat Tarih ve Edebiyat, Ankara Sanat gibi çeşitli sanat dergilerine anılarını yazdı. 1991 yılında ölmüş ve Avni Lifij'in Piyer Loti Kahvesi'nin hemen yanındaki mezarına defnedilmiştir.[1]
Tabloları
- İlahlar Eğleniyor, 1917, Tuval üzerine yağlıboya, 90x147 cm,Nilüfer Sirel koleksiyonu
- Ahenk/Armoni, 1917, Tuval üzerine yağlıboya, 75x55 cm. Banu, Aksoy Tarakçıoğlu koleksiyonu
- Sarı Bina Önündeki Sokak/Selvi Ağacı, 1917, Tuval üzerine yağlıboya, 37x 27,5 cm, Belkıs Aksoy koleksiyonu
- Camili Peyzaj, Tuval üzerine yağlıboya, 27,5x 29,2 cm, Belkıs Aksoy koleksiyonu
- Fatih Camii/Ramazan Gecesi, eski Türkçe imzalı, 1923, Pres tuval üzerine yağlıboya, 45x 55 cm, Alpaslan Aktuğ koleksiyonu
- Ağaçlı Sokak ve Sarı Bina kartona yapıştırılmış tuval üzerine yağlıboya, 15,5x 29 cm, Belkıs-Erdal Aksoy koleksiyonu
Kaynakça
- ^ a b c d e f Okkalı, İlkay Canan. "Harika (Şazi Sirel) Lifij; Sanatçı Kişiliği ve Resimleri Üzerine". Art-Sanat dergisi, sayı 14, Yıl 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2020.
- ^ Pelvanoğlu, Burcu. "Meşrutiyet kuşağının bohem delikanlısı: Avni Lifij". Hürriyet gazetesi, 17 Ekim 2019. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2020.
- ^ "Eşi:Avni Lifij'in 400 eserini korumak için gençliğimi feda ettim". Milliyet Sanat Dergisi, 8 HAziran 1973.
- ^ Ahmet Kamil Gören, Türk Resim Sanatında Şişli Atölyesi ve Viyana Sergisi, İstanbul, 1997, s.52, 99, 100.
- ^ Ahmet Kamil Gören, Türk Resim Sanatında Şişli Atölyesi ve Viyana Sergisi, İstanbul, 1997, s.54.
