Harezm Türkçesi
| Harezm Türkçesi | |
|---|---|
| Bölge | Harezm |
| Etnisite | Kıpçaklar |
| Dönem | 13. - 14. yüzyıl |
| Dil ailesi | Türk dilleri
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | zkz |
| Glottolog | Yok |
Harezm Türkçesi, Türk dilinin tarihinde konuşulmuş ve yazılmış olup Karahanlı Türkçesi sonrasında gelen tarihî dönemlerinden biridir.
Tarihçe
Dönem
Ceyhun’un Aral Gölü’ne döküldüğü bölgede yer alan Harezm, 11. yüzyıl başlarında Gaznelilere bağlı bir vilayet idi. Buraya tayin edilen valilere Harezmşah deniliyordu. Harezmşahlar sülalesi, Oğuzların Beydili boyundan Anuş Tigin ile başlar. Anuş Tigin’in oğlu Kutbüddin Muhammed 1097-1127; onun oğlu Atsız 1127-1156; onun oğlu İl Arslan 1156-1172 yılları arasında Harezm’i idare etti. İl Arslan 1157’den itibaren bağımsız Harezmşah Devleti’nin yöneticisi idi. 1172-1200 arasında İl Arslan’ın oğlu Sultan Tekiş, 1200-1220 arasında da onun oğlu Harezmşah Alâeddin Muhammed ülkeyi yönetti. Harezmşahlar Devleti’ne Çengizliler son verdiler.[1]
İslamiyet'in ilk zamanlarında Harezm'de konuşulan dil, aslında İrani olmakla birlikte diğer İran lehçelerinden çok farklı olan Harezm lehçesi idi .. XI.. yüzyılda başlayan Harezm'in Türkleşmesi hadisesi, XIII. yüzyıla kadar devam etmiş ve Harezm ile ona bağlı bölgelerde yeni bir yazı dilinin kuruluşu, bu Türkleşmesinden sonra gerçekleşebilmiştir.. Harezm'in Türkleşmesinde özellikle Oğuzlar ve Kıpçaklar çok önemli bir rol oynamışlardır. Ayrıca Kalaçlar, Kimekler, Bayavutlar, Kangılar ve birtakım göçebe Türk aşiretleri de bu hususta etkili olmuşlardır.. Bölgenin Türkleşmesinde rol oynayan bu unsurlar, bölgenin kendine has lehçesini de oluşturmuşlardır .. Bu lehçe, Karahanlı yazı dili ile bağlantılı ve Oğuz, Kıpçak, Kanglı ve diğer boyların lehçelerinin karışımı ile oluşmuş Harezm Türkçesi'dir.[2]
Bu siyasi oluşumların sonucunda Harezm, Türkleşti ve 12. yüzyılda bir kültür merkezi olarak sivrildi. Çengizliler ve Altın Ordu çağında da bu durum devam etti. Altın Ordu çağında (1241-1502) Harezm, Aşağı Seyhun boyları, İdil’in Hazar’a döküldüğü yerde bulunan başkent Saray başlıca kültür merkezleriydi. Harezm Türkçesine ait eserler işte bu kültür muhitinde yazıldı.[1]
Alfabe
| Korunmuş | Bitiş | Orta | Başlangıç | Adı | ALA-LC Harf Çevirisi | Güncel Türkçesi |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ﺍ | ﺎ | — | elif | a, â | a, e, â | |
| ﺀ | — | hemze | ˀ | ', a, e, i, u, ü | ||
| ﺏ | ﺐ | ﺒ | ﺑ | be | b, p | b |
| ﭖ | ﭗ | ﭙ | ﭘ | pe | p | p |
| ﺕ | ﺖ | ﺘ | ﺗ | te | t | t |
| ﺙ | ﺚ | ﺜ | ﺛ | se | s | s |
| ﺝ | ﺞ | ﺠ | ﺟ | cim | c, ç | c |
| ﭺ | ﭻ | ﭽ | ﭼ | çim | ç | ç |
| ﺡ | ﺢ | ﺤ | ﺣ | ha | ḥ | h |
| ﺥ | ﺦ | ﺨ | ﺧ | hı | ẖ, x | h |
| ﺩ | ﺪ | — | dal | d | d | |
| ﺫ | ﺬ | — | zel | z | z | |
| ﺭ | ﺮ | — | re | r | r | |
| ﺯ | ﺰ | — | ze | z | z | |
| ﮊ | ﮋ | — | je | j | j | |
| ﺱ | ﺲ | ﺴ | ﺳ | sin | s | s |
| ﺵ | ﺶ | ﺸ | ﺷ | şın | ş | ş |
| ﺹ | ﺺ | ﺼ | ﺻ | sad | ṣ | s |
| ﺽ | ﺾ | ﻀ | ﺿ | dad | ż, ḍ | d, z |
| ﻁ | ﻂ | ﻄ | ﻃ | tı | ṭ | t |
| ﻅ | ﻆ | ﻈ | ﻇ | zı | ẓ | z |
| ﻉ | ﻊ | ﻌ | ﻋ | ayın | ʿ | ', h |
| ﻍ | ﻎ | ﻐ | ﻏ | gayın | ġ | g, ğ |
| ﻑ | ﻒ | ﻔ | ﻓ | fe | f, w | f |
| ڤ | ڤ | ﭭ | — | üç noktalı fe[3] | w | - |
| ﻕ | ﻖ | ﻘ | ﻗ | kaf | ḳ, q | k |
| ﻙ | ﻚ | ﻜ | ﻛ | kef | k, g, ñ | k, g, ğ, n |
| ﮒ | ﮓ | ﮕ | ﮔ | gef¹ | g | g, ğ |
| ﯓ | ﯔ | ﯖ | ﯕ | nef, sağır kef | ñ | n |
| ﻝ | ﻞ | ﻠ | ﻟ | lam | l | l |
| ﻡ | ﻢ | ﻤ | ﻣ | mim | m | m |
| ﻥ | ﻦ | ﻨ | ﻧ | nun | n | n |
| ﻭ | ﻮ | — | vav | v, w, o, ô, ö, u, û, ü | v, o, ö, u, ü, û | |
| ﻩ | ﻪ | ﻬ | ﻫ | he | h, e, a | h, e, a |
| ﻻ | ﻼ | — | lamelif | lâ | la | |
| ﻯ | ﻰ | ﻴ | ﻳ | ye | y, ı, i, î | y, ı, i, î |
Eserler
Döneme dair eserler şu şekilde sayılabilir:
- Taŋsuknâme-i İlhânî[4]
- Harezm Türkçesi Fal Kitabı
- Mukaddimetü'l-Edeb
- Nasîhatü's-Sâlihîn[5]
- Kısasu'l-Enbiya
- Muinü'l-Mürid
- Hüsrev ü Şirin
- Nehcü'l-Feradis
- Sıfatü’l-Kıyâmet 1 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.[6]
- Cevahirü'l Esrar
- Satır-Altı Kur'an Tercümeleri 13 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Altın Ordu yarlık ve bitikleri 13 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hilyetü'l-Lisan ve Hulbetü'l-Beyan 13 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Hazreti Muhammed Menkıbeleri[]
- Siracü'l-Kulüb
- Dini Risale[7]
- 12 Hayvanlı Türk Takvimi (Salname)[8]
- Tıbyanu Lugati’t-Türkî Ala Lisani Kanglı[9]
Ses bilgisi
Dönemin ayırt edici özellikleri şu şekildedir:
1- İlk hecedeki kapalı /ė/ ünlüsünün korunması: bėr-, ėkki, kėçe, vb. Eckmann, Harezm Türkçesindeki /ė/ ve /i/ nin durmadan değişip durduğunu belirtir ve sadece Nehcü'l Feradis'te /ė/ ünlüsünün hakim olduğunu aktarır. Togan bu duruma sebep olarak /ė/ nin edebi lehçede ى ile yazılmasına mahalli ağızda ise üstün ile gösterilmesine bağlar (Togan, 1928: 344) Bazı araştırmacılar /ė/ ünlüsünün Eski Türkçeden beri var olduğu görüşündedir.
2- Çift dudak /w/ foneminin korunması: yawlak “kötü, fena”, yawız “kötü”, tewe “deve”, suw “su” vb.
3- /ḏ/ foneminin korunması: aḏak “ayak”, aḏır- “ayır-“, eḏgü ”iyi” vb.
4-Yuvarlaklaşmalar: a) Sözcük tabanında: soğık>soğuk, yavız>yavuz b) iyelik eklerinde: evüm “evim”, nefsümüz “nefsimiz” c) İlgi durum ekinde: İslamnun “İslamın”, d) Zarf-fiil eki –p'den önce: tapup “bulup”, evüp “acele edip”. e)Yapım eklerinde: edepsüz, “edepsiz”, hisabsuz “sayısız”, sevüg “sevi, sevgi” vb.
5-Çıkma durum ekinin korunması: börüdin “kurttan”, saçındın “saçından”, yüzindin “yüzünden”
6- Harezm Türkçesinde büyük ünlü uyumu korunmuştur.
7- İkizleşme olayı vardır: iki > ėkki, tokuz > tokkuz, sekiz > sekkiz
8- /ġ/ sesi boğaz /h/’sine dönüşür: oġşa > ohşa, yaġşı > yahşı
9- Ön seste /y/ korunmuştur: yıraḳ “uzak”, yıgaç “ağaç”.[1]
Biçim bilgisi
İsim çekimleri
İyelik çekimleri
| 1. Tekil Kişi | 2. Tekil Kişi | 3. Tekil Kişi | 1. Çoğul kişi | 2. Çoğul Kişi | 3. Çoğul Kişi | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ek: | +m [10] | +ng [11] | +I (ünsüz ile bitiyorsa) [12] +sI (ünlü ile bitiyorsa) | mIz, Muz. (ünlü ile bitiyorsa)[13] ImIz UmUz (ünsüz ile bitiyorsa) | +ngIz, ngUz [14] | -lArI[15] |
| ana+m | ana+ng | er husya+sı | közler+imiz | kol+u+nguz | at+ları | |
| baş+ı+m | baş+ı+ng | yüz+i | ömr+ümüz | cümle+ngiz | kuş+ları |
İsmin Hâlleri
İlgi durum eki, +ng, +nIng, +nUng [16] sözüm+nüng, köngli-ning, atalar+ı+ng dini. [16]
Yükleme hâli, +n, +nI ekleriyle oluşturulur.[16] altun+nı, bahadurluk kılıçı-n, birinin boynı+nı, can+ın yulandı.
Yönelme hâli, gA, kA, A biçiminde görülmektedir. Özellikle üçüncü tekil kişi ve üçüncü çoğul kişiden sonra -ngA şeklinde geldiği de görülür. [17] aklım+ka sordum, bakıp dervişleri+n+e, ev+i+nge, yanıng+ga, ol öz+i+n+e kıldı efgan, öngi+nge.
Bulunma Hâli Kalın sıradaki sözcüklerde +da, ince sıradaki sözcüklerde +de ile sağlanır. Birkaç örnekte +tA görülür. [18] alnı+n+da bir arık akar, hak taala katı+n+da, kızlar arası+n+da şirin, kim devlet+te bolgay.
Ayrılma Hâli +dIn şekli daha sık görülmekle birlikte +dAn şekli de vardır. [19] atıng+dın, felek+din bu ameler, kılıç+ı+n+dın, ivüm+din kopt, yalını+dın yarattı, yavuz yoldın.
Eşitlik Hâli Kalın sırada +ça, ince sırada +çe ekiyle oluşturulur. Sözcüğü bazen sıfat bazen de zarf yapar. [20] şirin+çe şirin, songung+ça, sözüngüz mikdarı+n+ça turur, tag+ça esir tig şahzade song+ça barırdı.
Vasıta Hâli +lA ve +n ekiyle oluşturulur. Eklendikleri isimleri zarf yaparlar. Kalıplaştığı örnekler de mevcuttur.[20] taat bir+le keçürür, taat kılır tün kündüz+ü+n, bu mang+la kayu bir yirde kilürler, biri toklukda ölmiş biri açı+n.
Yön Gösterme Hâli +gAr, +gArU, +rA, +aru, +karu biçimlerinde görülür. [21] gül öz+re müşk saçmakıldı adet, nökerler il+gerü tırtıp, toldı bu uçmak iç+re hur, bahadırlar bakıp baylar sın+garu.
Soru Hâli +mU ile yapılır.[21] hak mini taşdın mu yarattı, hayal mu irdi yoksa tüş mü yordum.
Eylem çekimleri
Basit kipler
| 1. Tekil Kişi | 2. Tekil Kişi | 3. Tekil Kişi | 1. Çoğul kişi | 2. Çoğul Kişi | 3. Çoğul Kişi | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ek: | -Ar mAn, -Ur men[22] -r men[23] | -Ar sAn, -Ur sen[22] -r sen[23] | -Ar, -Ur [22] -r[23] | -Ar biz, -Ur biz[22] -r biz[23] | -Ar siz, -Ur siz[22] -r siz[23] | -ArlAr, -Urlar[22] -r lAr[23] |
| tap-ar men | kör-er sen | sev-er | kör-er biz | sor-ar siz | bak-arlar | |
| kıl-ur men | kıl-ur sen | kıl-ur | kıl-ur miz | kıl-ur siz | kıl-urlar | |
| tile-r men | yi-r sen | avla-r | tile-r biz | bar-ur siz | ti-rler |
| 1. Tekil Kişi | 2. Tekil Kişi | 3. Tekil Kişi | 1. Çoğul kişi | 2. Çoğul Kişi | 3. Çoğul Kişi | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ek: | -DIm,[24] | -DIng[25] | -DI[25] | -DUk, -dImIz[26] | -DIngIz [26] | -DIlAr[26] |
| okı-dım, unut-tum, yit-tim, bar-dım. | aç-tıng, sakın-dıng, tap-tıng, öp-tüng, tüş-tüng. | targa-dı, koy-dı, te-di, tüz-di, kiçür-di, kir-di. | kal-duk, kör-dük, tap-duk, cehd it-tük, çık-tuk, bil-dük, ay-duk, kel-dimiz, ınan-duk | kil-dingiz, al-dıngız, işit-tingiz | ırga-dılar, tipre-diler, yi-diler, ayıt-tılar, ög-diler, tüşür-diler |
Anlatılan Geçmiş Zaman Çekimi
Eylemin yaptığı işin geçmişte yaşanmış başkasından naklen bildirir, -mIş isi-m-fiil eki ile çekimlenir.[26] otur-mış sen, otur-mış, tök-miş, yitür-mişyıgıl-mışlar, turuk-muşlar
| 1. Tekil Kişi | 2. Tekil Kişi | 3. Tekil Kişi | 1. Çoğul kişi | 2. Çoğul Kişi | |
|---|---|---|---|---|---|
| Ek: | -gay sen, gey men.[27] | -gAy sen[27] | -gAy[27] | -gay biz, -gay miz, -gey miz[28] | -gay siz[28] -AsI, (sık kullanılmamıştır)[28] -gU (isim-fiil eki olup bu görevde de kullanıldığı olmuştur)[28] |
| tap-gay men, aldur-gay men | bol-gay sen, tut-gay sen, kıl-gay sen, sakın-gay sen | bol-gay, açıl-gay, yarut-gay | yıgıl-gay miz, sakın-gay biz, tipre-gey miz | bol-gay siz bak-ası, kurtul-ası ki-çür-gü-m, yi-gü, yit-gü, agah bol-gu |
Dilek Kipleri:
| 1. Tekil Kişi | 2. Tekil Kişi | 3. Tekil Kişi | 1. Çoğul kişi | 2. Çoğul Kişi | 3. Çoğul Kişi | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ek: | -Ayın, -gAyIn, AyIn men, gAyım, AyIm. [28] | -gIl, -gul, -kıl Eksiz de çekimlenebilir. [29] | -sU, -sUn [29] | -gAlIng, AlIng, gAlIm, lIng, AlIm. [30] | -ng, nglAr, ngIz, ngUz. [30] | -sUnlAr [31] |
| işit-eyin, çek-eyim, ay-ayım, bagla-gayın, öl-eyin | al-gıl, tigür-gil, tile-gil, bayıt-kıl, bolgul kil!, rahm kıl! (Eksiz) | bar-sun, kör-sün, küder-sün, tutaş-sın, at-sun, bil-sün kit-sü kan-su, koy-su | inanma-galıng, bar-alıng, bil-eling, ıd-alım, oyna-y-alıng, kör-eling, çevir-elim, avla-lıng | baş-la-ng, kiltür-ü-ng, oku-nguz, saç-ı-ngız, bil-i-ngler, oku-nglar, tart-ı-ng, külçire-y-i-ng | kiltür-sünler, kel-sünler, agıla-sunlar |
Dilek - İstek Çekimi
| -a, e eki ile | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1. Tekil Kişi | 2. Tekil Kişi | 3. Tekil Kişi | 1. Çoğul kişi | ||
| Ek: | -A men, -gA men, -a m, -e m[31] | -gA sen[31] | -A[31] | -a biz, -ebiz[31] | |
| kör-e men, öl-e m, bar-ga men, sür-ge men, köydür-ge men, ıç-ga men | ur-ga sen, tig-ge sen, kıl-ga sen, bil-ge sen | sal-a, saç-a, ört-e, yil-e | kör-e biz | ||
| -gA eki ile | |||||
| 1. Tekil Kişi | 2. Tekil Kişi | 3. Tekil Kişi | 1. Çoğul kişi | 2. Çoğul Kişi | |
| Ek: | -gAm, gAmen.[31] | -gA sen[32] | -gA[32] | -gA biz, ka biz[32] | -ga siz[32] |
| bar-ga men, aç-ga men, köydür-ge men, ayga men, yi-ge m, sal-ga m, sür-ge m | tut-ga sen, bol-ga sen, tap-ga sen, tig-ge sen | çık-ga, bol-ga, kıl-ga, yil-ge, | yat-ka biz | al-ga siz, bol-ga sız, | |
| -ay, -ey eki ile | |||||
| Bu ek, -gAy ekindeki g'nin düşmesiyle oluşmuştur ve genellikle istek ve emir anlamında kullanılır.[32] | |||||
| -ayt-ay men, kork-ay men, beley men | |||||
Şart Çekimi
| Birinci Tekil Kişi | İkinci Tekil Kişi | Üçüncü Tekil Kişi | Birinci Çoğul Kişi | İkinci Çoğul Kişi | Üçüncü Çoğul Kişi | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ekler | sAm, sA men[33] | sAng Ayrıca -sAngAn şekli de görülür.[33] | -sA[34] | -sA biz, sA mIz, sAk[34] | -sAngIz[34] | -sAlAr[34] |
| Örnekler | kıl-sam, aç-sam, al-sam, ögren-se men, tüş-se men, tök-se men, al-sa men | kıl-sang, kör-seng, sözle-seng, kit-seng, sor-sang köydür-sengen, yi-sengen, emget-sengen, sayrat-sangan | bolsa, sun-sa, yarut-sa, kil-se, ti-se | sözle-se biz, bol-sa mız, tap-sa mız, kör-sek, kiçür-sek, sür-sek, agla-sak | al-sangız, fermanla-sangız | yıgla-salar, ti-seler, tap-salar |
Birleşik kipler
Birleşik çekimler er-/ir- ve i- ile yapılsa da sıklıkla ir- tercih edilir.[34]
| Birinci Tekil Kişi | Üçüncü Tekil Kişi | Üçüncü Çoğul Kişi | |
|---|---|---|---|
| Ek | Ar irdim, -r irdim, -Ur irdim[35] | Ar irdi, -r irdi, -Ardı, -UrdI, -yür erdi.[35] | -rlAr irdi, Ur irdiler (irdi, erdi şeklinde kullanılabilir.)[35] |
| Örnek | savaş-ar irdim, izde-r irdim, sakın-ur irdim, bilüş-ür irdim | tur-urdı, bar-ırdı, mingze-yür erdi, oltur-ur erdi, balkın-ur erdi, başla-yur erdi | ti-rler irdi, bol-urlar irdi, ayt-urlar erdi, gorg-ar erdiler, al-urlar irdi, tur-ur irdiler |
| Birinci Tekil Kişi | İkinci Tekil Kişi | Üçüncü Tekil Kişi | |
| Ek | -DIm irdi, DUm irdi[35] | -DIng irdi, DUng irdi[35] | -DI irdi[35] |
| Örnek | kör-düm irdi, tap-tum irdi, yıkıl-dım irdi | ıd-dıng irdi | bol-dı irdi, yoluk-tı irdi, kıl-dı irdi |
| Birinci Tekil Kişi | Üçüncü Tekil Kişi | ||
| Ek | -mIş irdim[36] | -mIş irdi[36] | |
| Örnek | kör-miş irdim | gıl-mış erdi, işit-miş irdi, bir-miş irdi | |
| Birinci Tekil Kişi | Üçüncü Tekil Kişi | Üçüncü Çoğul Kişi | |
| Ek | -gAy irdim,[36] | -gAy irdi, -gAydI[36] | -gay erdiler[36] |
| Örnek | bar-gay irdim, kötür-gey irdim, kuç-gay irdim, kıl-gay erdi | kıl-gay irdi, kiter-gey irdi, tol-gay-dı, ön-gey-di | bol-gay erdiler |
| Birinci Tekil Kişi | Üçüncü Tekil Kişi | Üçüncü Çoğul Kişi | |
| Ek | -sAm irdi, sA erdim[36] | -sA irdi [36] | -salar erdi[36] |
| Örnek | uk-sam irdi, bol-sa erdim | kör-se irdi, yörüyür bol-sa erdi, gıl-sa erdi, iç-se irdi | gıl-salar erdi |
- -aydım ekiyle birinci tekil kişide istek kipi çekimlenir: uy-aydım
| İkinci Tekil Kişi | Üçüncü Tekil Kişi | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ek | -Ur irseng, -r irseng, -Ar irseng[37] | -Ar irse, -r irse[37] | |||
| Örnek | işit-ür irseng, izde-r irseng, tile-r irseng | kökür-er irse, iski-r se, işit-ür erse | |||
| Birinci Tekil Kişi | İkinci Tekil Kişi | Üçüncü Tekil Kişi | Birinci Çoğul Kişi | Üçüncü Çoğul Kişi | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ek | -dImsA, -dIm irse, dUm irse [37] | -DIngsA, -dıng erse[37] | -Dı erse, DIsA[37] | -dUk irse[38] | -DIlAr irse [38] | |
| Örnek | telür-düm irse, kil-dim irse, kıl-dımsa, ay-dım erse, kör-düm irse | tart-tıngsa, sal-dıngsa, fermanla-dıngsa, gıl-dıng erse | işit-ti irse, ay-dı erse, bol-dısa, küse-di erse, aç-tısa, sol-dısa, tik-tise, tap-tısa | tile-dük irse | usan-dılar irse, kir-diler erse, başla-dılar erse, ay-dılar erse | |
Bildirme çekimleri
Olumlu bildirmeler
| Olumsuz bildirmeler |
Kaynakça
- ^ a b Ahmet Bican Ercilasun, Başlangıçtan Günümüze Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2010, s. 369. ISBN 978-975-338-589-3
- ^ Gülden,YÜKSEKKAYA,"HAREZM TÜRKÇESİ VE HAREZM TÜRKÇESİ İLE YAZILAN ESERLER 23 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.",Türkoloji Makaleleri 31 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Harezm-Kıpçak Döneminde Arapça İle Türkçeyi Buluşturan Sözlükler: ez-Zemahşerî'nin Mukaddimetu'l-Edeb'i Örneği". Bilimname: 399-428. 31 Ekim 2018.[]
- ^ Kutulmuş, Fatih (2021). "HAREZM TÜRKÇESİNE AİT BİLİNMEYEN BİR SATIR ARASI TERCÜME: TAŊSUḲNĀME-İ İLḪĀNÎ". Belleten. ss. 31-52. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ Onur, Samet (2021). "Harezm Türkçesinin İdil Boyunda Devamı ve Nasîhatü’s-Sâlihîn". Orta Türkçe Döneminin İlk Evresi: Sorunları ve Çözüm Önerileriyle Harezm Türkçesi. (Ed. Yaşar Şimşek), Akçağ Yayınları. s. 373-404. 13 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ Onur, Samet (1 Aralık 2021). "HAREZM TÜRKÇESİ ÖZELLİKLERİ GÖSTEREN SIFATÜ'L-KIYÂMET RİSALESİ VE HAREZM TÜRKÇESİ ÜZERİNE YENİ BİR TEORİ". Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi. 6 (2): 907-946. doi:10.32321/cutad.918401. ISSN 2587-1900.[]
- ^ https://www.academia.edu/37867297/Harezm_T%C3%BCrk%C3%A7esiyle_Yaz%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_Dini_Bir_Risale []
- ^ http://www.altaist.org/home/confessions/sertkaya-aysegul/a-yearbook-written-in-khorezmian-turkic-language-which-describes-the-characteristics-of-12-years-of-the-calendar-with-12-zodiac-animals/ []
- ^ KÖPRÜLÜ, M. F. (1928). “Harezmşahlar Devrinde Bir Türk Lisancısı: Mehmed bin Kays ve Eseri”, Türkiyat Mecmuası, C. 2, s. 441-444.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, ss. 57-58.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, s. 58.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, s. 59.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, ss. 59-60.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, s. 60.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, ss. 60-61.
- ^ a b c Hacıeminoğlu 1997, s. 61.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, s. 62.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, s. 63.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, s. 64.
- ^ a b Hacıeminoğlu 1997, s. 65.
- ^ a b Hacıeminoğlu 1997, s. 66.
- ^ a b c d e f Hacıeminoğlu 1997, s. 144.
- ^ a b c d e f Hacıeminoğlu 1997, s. 145.
- ^ Hacıeminoğlu 1997, s. 149.
- ^ a b Hacıeminoğlu 1997, s. 150.
- ^ a b c d Hacıeminoğlu 1997, s. 151.
- ^ a b c Hacıeminoğlu 1997, s. 152.
- ^ a b c d e Hacıeminoğlu 1997, s. 153.
- ^ a b Hacıeminoğlu 1997, s. 154.
- ^ a b Hacıeminoğlu 1997, s. 155.
- ^ a b c d e f Hacıeminoğlu 1997, s. 156.
- ^ a b c d e Hacıeminoğlu 1997, s. 157.
- ^ a b Hacıeminoğlu 1997, s. 158.
- ^ a b c d e Hacıeminoğlu 1997, s. 159.
- ^ a b c d e f Hacıeminoğlu 1997, s. 160.
- ^ a b c d e f g h Hacıeminoğlu 1997, s. 161.
- ^ a b c d e Hacıeminoğlu 1997, s. 162.
- ^ a b c d Hacıeminoğlu 1997, s. 163.
- ^ a b c d Hacıeminoğlu 1997, s. 164.
- ^ a b c d Hacıeminoğlu 1997, s. 165.
Bibliyografya
- Hacıeminoğlu, Necmettin (1997). Harezm Türkçesi ve Grameri. Türk Dil Kurumu.
