Hareket iletim sistemleri

Hareket iletim sistemleri, olan hareketin doğası değişmeden mekanik enerjinin, bir nesneden diğer bir nesneye aktarılması söz konusudur.

Bu enerji, doğrudan temas ile veya zincir yardımıyla gerçekleşebilir.

Bu sistemde arka köprü momenti arka süspansiyon sisteminin yaprak yayları tarafından absorbe edilir. Yaylar arka köprüye civatalarla sabit olarak bağlanmıştır. Yayların ön ucu dönebilir şekilde, arka ucu da küpeler aracılığıyla şasiye bağlanmıştır. Taşıt öne doğru hareket ettiği zaman, arka köprü momenti yayın ön yarısını şasiye doğru bastırır, arka yarısını ise çekmeye çelışır. Böylece moment yaylar tarafından absorbe edilir.

Açık tip şaft ve iki tarafında birer üniversal mafsal kullanılır.Çünkü arka köprü momenti tesiriyle yayların esnemesine bağlı olarak diferansiyel muhafazası bir miktar dönme hareketi yapmaktadır. Kullanılan mafsalların her ikisi de çatallı üniversal mafsal olması gerekir.

Hotchkiss Tipi hareket iletme sisteminde arka köprünün ilerleme hareketi yayların ön ucunun şasiye bağlandığı noktadan şasiye iletilir. Böylece tekerleklerin sağladığı itme kuvveti şasiye iletilerek taşıtın hareketi sağlanır. Arka köprü süpansiyon sisteminde helezon yaylar kullanıldığı hallerde tekerleklerin arka köprüde meydana getirdiği itme kuvveti arka köprü ile şasi arasına oynak olarak takılmış olan çubuklarla şasiye iletilir. Bu çubuklar aynı zamanda arka köprü momentini de absorbe ederler. Helezon yay her yönde esneyebilir durumda olduğundan arka köprü ile şasi arasına konan diğer bir çubuk arka köprünün sağa ve sola hareketini dolayısıyla iz takibinin bozulmasını önler.

Bu sistemde şaft bir boru içerisine alınmıştır. Borunun bir tarafı arka köprüye sabit olarak diğer tarafı ise vites kutusuna bir küresel mafsalla oynak olarak bağlanmıştır. Şaftın da yalnız vites kutusu tarafında, küresel mafsalın içerisinde bir üniversal mafsal vardır. Şaft diğer tarafından diferansiyel pinyon dişli miline sabit olarak takılmıştır. Tork tüpü sisteminin arka süspansiyon tertibatında ya helezon yay kullanılmıştır veya yaprak yaylar kullanılmış ise; yayların her iki ucu da küpeler aracılığıyla şasiye bağlanmıştır.

Tork tüpü sisteminde arka köprü momenti şaftın üzerindeki boru tarafından absorbe edilir. Bu nedenle boruya tork tüpü sisteme de tork tüpü sistemi denilmiştir. Tork tüpünün boyu sabit olduğundan taşıt hareket halinde iken arka köprü ile şasi arasındaki uzaklık değiştiği halde köprü ile vites kutusu arasındaki uzaklık değişmez Arka köprünün şasiye göre hareketi yaprak yayın iki tarafındaki küpeler aracılığıyla bağlanmış olması veya helezon yayın elastikiyeti ile mümkün olur. Bu nedenle arka köprü üzerinde meydana gelen itme kuvvetinin şasiye iletimi yaylar aracılığıyla olmayıp arka köprüye sabit olarak bağlanan tork tüpüyle olur. Tork tüpü bağlı bulunduğu vites kutusunu iter ve vites kutusuda motora sabit olarak bağlı olduğundan itme kuvveti motor ve vites kutusunun şasiye bağlantı noktalarında şasiye iletilmiş olur. Bu tip hareket iletim sisteminde iz takibinin bozulmaması için arka köprüyü şasiye bağlayan bir çubuk bulunmaktadır.

Şaftın uzun olduğu bazı taşıtlarda kritik hızın artırılması için şaft ortaya yayın bir yerinden tork tüpünün içine yataklandırılmıştır. Bazı taşıtlarda ise iki parçalı tork tüpü kullanıp şaftı alçaltmak için ikisi arasında bir açı meydana getirilmiştir. Bu tip bir uygulamada şaftın da iki parçalı olması gerekeceğinden hm vites kutusu tarafında hem de eğimin bulunduğu yerde olmak üzere iki üniversal mafsal ve gene eğimin bulunduğu yerde bir destek yatağının kullanılması zorunlu olur.

Tork tüpü sistemi kullanılan taşıtlarda, tork tüpünün arka köprü momenti ve itme kuvveti tesiriyle eğilmeye karşı dayanımını artırmak için arka köprü ile tork tüpünün genellikle ortası ve vites kutusu tarafındaki ucu arasındaki bir yere iki taraflı takviye çubukları bağlanmıştır. Bu çubuklar taşıt hareket halinde iken arka tekerleklerden bir tanesi yol üzerinde herhangi bir mani ile karşılaşırsa veya arka tekerlek frenlerinden bir tanesi tutmayacak olursa arka köprü ve tork tüpü üzerinde meydana gelecek olan büyük eğilme tesirlerine de yardımcı olur.