İçeriğe atla

Haran Gawaita

Haran Gawaita
DinSâbiîlik
DilSâbiîce

Haran Gawaita (Sâbiîce: ࡄࡀࡓࡀࡍ ࡂࡀࡅࡀࡉࡕࡀ "İç Harran" veya "İç Hauran") ayrıca Büyük Vahiy Parşömeni olarak da bilinen, Sâbiî tarihini ve onların Kudüs'ten Nasıralı olarak Medya'ya gelişlerini anlatan bir Sâbiî metnidir.[1][2]

Metin ilk kez 1953 yılında yayımlanmıştır.[3]

Metin, tarihlendirme ve yazarlık

Metin Sâbiîce ve alfabesinde yazılmıştır. Yazarı bilinmemektedir.

Metnin kullanıcıları Arap çağında inançlarını sürdürmeleri gereken müritler olduğu belirtiliyor; bu da metnin en azından ilk Müslüman fetihlerinden sonrasına tarihlenmesi gerektiği anlamına gelmektedir. Ayrıca metinde 762 yılında inşa edilmiş bir şehir olan Bağdat'a tekrar tekrar atıfta bulunulmaktadır ve bu nedenle muhtemelen 8. yüzyıldan sonrasına tarihlenmektedir.[3]

İçerik

Haran Gawaita'ya göre Vaftizci Yahya, mezhebin başrahibi olan Nasirutha'nın (gizli bilgi) hamisi Enos (Anuş veya Anuş-'uthra) tarafından vaftiz ve inisiye edilmiş ve eğitilmiştir.[4]:6–7 Bu araştırma, Oxford'lu akademisyen ve Nasoralılar uzmanı Lady Ethel S. Drower tarafından yürütülmüştür. Jorunn J. Buckley'e göre, Sâbiîler kendilerini Kudüs'te yaşayan ve İsa'nın doğuşuna kadar Adonai'yi seven eski Yahudiyeliler olarak görmektedirler.[2]:96[5]:49 Vaftizci Yahya'nın Nasıralı öğrencileri[4]:IX MS 70 yılında Kudüs'ün ve Tapınağın yıkıldığının farkındalar ama bu yüzden ayrılmadılar. Daha normatif veya Ortodoks Yahudilerden oluşan bir grubun zulmü nedeniyle MS 70'ten önce kaçtılar. MS 11-38 yılları arasında hüküm süren Part kralı II. Erdevân'ın (II. Ardban II; daha önce III. Ardban olarak biliniyordu) yardımıyla Sâbiîler Medya Tepeleri'ne yerleştiler (Sâbiîce : Ṭura ḏ-Madai[6]:xiii) ve daha sonra güney Babil'e taşındılar.[2][5]:4[7]

El yazmaları

Haran Gwaita ve Diwan Masbuta d Hibil Ziwa'nın İngilizce çevirisi 1953 yılında Lady ES Drower tarafından yayınlanmış ve bu çeviri, Drower Koleksiyonu'nun 9 ve 36 numaralı el yazmalarına dayanmaktadır (sırasıyla DC 9 ve DC 36 olarak kısaltılmıştır).[8]

DC 9'un dizgili Sâbiîce versiyonu 2002'de Majid Fandi Al-Mubaraki tarafından yayınlanmıştır.[9]

Kopyalar ve çeviriler

Drower'in el yazmalarının yanı sıra özel olarak tutulan iki el yazmasının da kullanıldığı Almanca çeviri, 2020'de Bogdan Burtea tarafından yayınlanmıştır.[10]

Buckley ayrıca Flushing, New York'ta Haran Gwaita'nın 1930'dan kalma özel olarak tutulan bir kopyasını da bulmuştur.[11] Nasser Sobbi'ye aittir ve orijinal olarak Jabbar Choheili'nin büyükbabası Mulla Sa'ad tarafından kopyalanmıştır.[12]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "And sixty thousand Nasoraeans abandoned the Sign of the Seven and entered the Median Hills, a place where we were free from domination by all other races." Karen L. King, What is Gnosticism?, 2005, Page 140
  2. ^ a b c Buckley, Jorunn Jacobsen (2010). Turning the Tables on Jesus: The Mandaean View. In Horsley, Richard (March 2010). Christian Origins. Fortress Press. ISBN 9781451416640. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2024. (pp94-111). Minneapolis: Fortress Press
  3. ^ a b Bladel, Kevin Thomas van (2017). From Sasanian Mandaeans to Ṣābians of the marshes. Leiden studies in Islam and society. Leiden; Boston: Brill. ss. 7-8. ISBN 978-90-04-33943-9. 
  4. ^ a b Drower, Ethel Stefana (1953). The Haran Gawaita and the Baptism of Hibil-Ziwa. Vatican City: Biblioteca Apostolica Vaticana. 
  5. ^ a b Buckley, Jorunn Jacobsen (2002). The Mandaeans: ancient texts and modern people. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-515385-5. OCLC 65198443. 
  6. ^ Drower, E. S. (1960). The secret Adam: a study of Nasoraean gnosis. Oxford: Clarendon Press. 
  7. ^ Gündüz, Şinasi (1994). "The Knowledge of Life: The Origins and Early History of the Mandaeans and Their Relation to the Sabians of the Qur'ān and to the Harranians". Journal of Semitic Studies Supplement. Cilt 3. Oxford University Press. ISBN 0-19-922193-6. ISSN 0022-4480. 
  8. ^ Les textes de Nag Hammadi: - Page 111 Jacques E. Ménard, Université des sciences humaines de Strasbourg. Centre de recherches d'histoire des religions - 1975 "This part of the theory is based on a sort of « History of the Mandaean Movement », called Diwan of the Great Revelation, called Harran Gawaita (the Inner Harran) published in 1953 by Lady ES Drower s». It begins, after a preamble and a .."
  9. ^ Al-Mubaraki, Majid Fandi (2002). Haran gawaitha (D.C. 9). Mandaean Diwan. 5. Sydney. ISBN 1-876888-02-4. 
  10. ^ Burtea, Bogdan (2020). Haran Gauaita, ein Text zur Geschichte der Mandäer: Edition, Übersetzung, Kommentar (Almanca). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-11362-5. OCLC 1138882232. 5 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2024. 
  11. ^ Buckley, Jorunn Jacobsen (2010). The great stem of souls: reconstructing Mandaean history. Piscataway, N.J: Gorgias Press. ISBN 978-1-59333-621-9. 
  12. ^ Buckley, Jorunn Jacobsen (2023). 1800 Years of Encounters with Mandaeans. Gorgias Mandaean Studies. 5. Piscataway, NJ: Gorgias Press. ISBN 978-1-4632-4132-2. ISSN 1935-441X. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kudüs</span> Orta Doğuda yer alan bir şehir

Kudüs veya Yeruşalim, Orta Doğu'nun Kenan bölgesinde, Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal sayılan bir şehirdir. İsrail, başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler, bu kararı tanımadığını açıklamıştır. Aynı şekilde Filistin de tıpkı İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Günümüzde İsrail ve Filistin Kudüs'ü başkent olarak kabul eder fakat Uluslararası alanda bu kararlar tanınmamaktadır. Çoğu ülke İsrail'deki diplomatik misyonlarını ve Büyükelçiliklerini Tel Aviv'de bulundururken, Filistin'deki diplomatik misyonlar ve Büyükelçilikler ise Ramallah, Gazze Şehri, Kahire ve Şam gibi çeşitli yerlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eyyûbîler</span> Orta Doğuda hüküm sürmüş olan geç dönem Orta Çağ Kürt devleti (1171–1250)

Eyyûbîler, Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbî Sultanlığı, Zengî Devleti'nin komutanı ve daha sonradan Fâtımî Devleti'nin veziri olan Selahaddin Eyyubi'nin 1171 yılında kurduğu Eyyûbî Hanedanı'nın Mısır ve Suriye'de egemen olduğu Sünni Müslüman bir devlettir. En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Filistin, Libya, Yemen ve Levant bölgelerini egemenliği altında tutmuştur. 1171'de Selahaddin Eyyubi tarafından Mısır'daki Şii Fâtımî Hâlifeliği'nin ortadan kaldırılmasının ardından doğan bir iktidar boşluğuyla tarih sahnesine çıkan devlet, 1187'de Hıttin Muharebesi ile Kudüs'ü Hristiyanlardan geri almış ve Orta Doğu'da önemli bir güç hâline gelmiştir. Hanedanlık, bölgedeki hâkimiyetini 13. yüzyılın ortalarına kadar sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kâbe</span> İslamın kıblesi

Kâbe, bazen Kâbe-i Şerif, olarak anılan, İslam'ın en önemli camisi, Suudi Arabistan'ın Mekke kentindeki Mescid-i Haram'ın merkezinde yer alan bir yapıdır. İslam'ın en kutsal yeridir. Müslümanlar tarafından Beytullah olarak isimlendirilir ve namaz ibadetinin yerine getirilmesinde Müslümanlar için kıbledir.

Akadca, Doğu Sami dillerine ait Antik Mezopotamya'da, özellikle Asur ve Babil imparatorluklarında kullanılmış ölü dil. Dil, kayda geçmiş ilk Sami dili olup, aslen soysal açıdan akraba olmadığı Sümerce için kullanılmış çivi yazısı ile yazılmıştır. Akadca ismini Akad İmparatorluğu'nun başkenti Akad şehrinden almıştır. Bir izole dil olan Sümerce ve Akadcanın birbirleri üzerindeki karşılıklı etkileşimleri, bu iki dilin bir dil birliği içerisinde sınıflandırılmasına yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim</span> Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamın müştereken kabul ettiği peygamber, bu dinlerin ortak atası

İbrahim, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam gibi İbrahimî dinlerin ortak atasıdır. Yahudilikte, Yahudiler ile Tanrı arasındaki özel ilişkinin kurucu babası, Hristiyanlıkta, Yahudi ya da Yahudi olmayan tüm inananların ruhsal atası, İslam'da ise Adem ile başlayan ve Muhammed'de sona eren peygamberler zincirinin bir halkasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Willard Van Orman Quine</span> Amerikalı filozof (1908 – 2000)

Willard Van Orman Quine, analitik felsefe geleneğinden Amerikalı filozof ve mantıkçı. "Yirminci yüzyılın en etkili filozoflarından biri" sayılır. 1930'dan 70 yıl sonraki ölümüne kadar Quine sürekli olarak Harvard Üniversitesi ile öyle ya da böyle yakından ilgiliydi, önce bir öğrenci; sonra da bir profesör olarak. 1956-78 yıllarında Harvard Edgar Pierce Felsefe Kürsüsünde ders verdi.

<span class="mw-page-title-main">Kıble</span> namaz ibadeti için yönelinen yer (Kâbe)

Kıble, bazı dinlerde tapınma sırasında yönelinen doğrultuyu anlatır. Bazı dini gruplar haricinde Müslümanların ibadet (namaz) sırasında yöneldikleri yer Mekke'de bulunan Mescid-i Haram'daki Kâbe'dir.

Sâbiîlik veya Mandeizm/Mandaeizm (Mandaeans) (Arapça: الصابئة veya مندائية), Orta Doğu'da bir din. Araplarca Sabiiye olarak adlandırılan grup, kendilerine bilgili, gnostik anlamlarına gelen Manden, din adamlarına ise Nasura demektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Yahya</span> Yahudi din büyüğü

Yahya veya Yuhanna, İsa'nın çağdaşı, Zekeriya'nın ise oğlu olan Yahudi din büyüğüydü. Hristiyanlıkta Vaftizci Yahya olarak anılır ve aziz kabul edilir. Hristiyanlar tarafından her yıl 24 Haziran'da "Vaftizci Aziz Yuhanna Günü" kutlanır. Bahá’ílik, Sâbiîlik ve İslam'da ise bir peygamber olarak kabul edilir. Bu durum Yeni Ahit'teki Matta, Markos, Luka ve Yuhanna İncilleri ile Kur'an'da ve Bahá’í metinlerinde teyit edilir.

<span class="mw-page-title-main">İsrailoğulları</span> Demir Çağında Kenanda yaşamış Semitik halk

İsrailoğulları, İshak'ın oğlu İsrail'in 12 oğlunun yarattığı, kabile ve monarşik olarak bir dönem Kenan'ın bir bölümünde hâkimiyet kurmuş bir İbrani konfederasyonuydu. Arkeolojik delillere göre İsrailoğulları, antik Transürdün ve Filistin'in yerlileri olan Kenanlılardan farklı bir topluluktu. Sümer kökenli İbranilerin, Sümerin dağılışından sonra kabileler halinde Verimli Hilal'e dağıldığı, önce Haran'a sonra ise Güney Kenan'a göç ettiği ve bölgeyi zorla ele geçirmediği arkeolojik açıdan doğrulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin Eyyubi</span> Eyyûbî Devletinin kurucusu (1137–1193)

Selahaddin Eyyubi, Eyyûbîler Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. 1187 yılında Kutsal Topraklar'ı Haçlılardan geri almak için bir ordu kurdu ve komutasındaki ordusuyla beraber 4 Temmuz 1187 tarihinde gerçekleşen Hıttin Muharebesi ile Kudüs Kralı Lüzinyanlı Guy'ın ordusunun büyük bir bölümünü yok etti. 2 Ekim 1187'de ise Kudüs'ü Haçlı kuvvetlerinden alarak bölgedeki 88 yıl süren Katolik egemenliğine son verdi ve kenti İslam dünyasına geri kazandırdı. Avrupalı Katolik Hristiyanlar yaşadıkları bu yenilgiden sonra, Kudüs'ü tekrar hâkimiyetlerine geçirebilmek amacıyla Üçüncü Haçlı Seferi'ni düzenlediler.

<span class="mw-page-title-main">Yermük Muharebesi</span> Müslüman Arap ordularının Bizans İmparatorluğu ile yaptığı muharebe (636)

Yermük Muharebesi, Halid bin Velid komutasındaki İslam ordusuyla Bizans İmparatorluğu'nun Yermük'te yaptığı, Arap-Bizans savaşlarının en büyük muharebesidir.

Şinasi Gündüz (1960), Türk dinler tarihçisi.

<span class="mw-page-title-main">I. Svyatoslav (Kiev büyük knezi)</span>

I. Svyatoslav ; savaşçı Kiev knezi, I. İgor ve Olga'nın oğlu.

<span class="mw-page-title-main">I. Manuil</span> Bizans İmparatoru

I. Manuil Komninos, 1143-1180 yılları arasında tahtta kalan Bizans imparatorudur.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kudüs</span> Kudüsün doğusu

Doğu Kudüs veya Doğu Yeruşalim ,1948 Arap-İsrail Savaşı'nda Ürdün'ün ve 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda İsrail'in eline geçen Kudüs'ün doğusudur. İçinde, Eski Şehri ve Yahudilik, İslam ve Hristiyanlıkta kutsal yerler olan Tapınak Dağı, Ağlama Duvarı, Mescid-i Aksa, Kutsal Kabir Kilisesi gibi yerleri barındırır. "Doğu Kudüs" terimi, bazen 1949'dan 1967'ye kadar Ürdün'ün hakimiyeti altında olan fakat 1967'den sonra İsrail hakimiyeti altında Batı Kudüs ile birlikte tek bir belediye altında birleştirilen 70 km²'lik alanı bazen de 1967 öncesi bir Ürdün belediyesi olan 6.4 km²'lik alanı tasvir eder. Filistin Devleti, Doğu Kudüs'ü başkent yapmak istemektedir fakat Kudüs tamamen İsrail'in kontrolünde olduğu için şu andaki fiili başkenti Ramallah'tır. İsrail ise 30 Temmuz 1980'de Kudüs Yasası ile Batı Kudüs ve Doğu Kudüs olmak üzere Kudüs'ün tamamını ebedi başkent ilan etmiştir.

Küçük peygamberler Tanah'ın bir kitabı olup adını, peygambersi kehanet çalışmalarının kısalığından alır. Hristiyanlıkta ise bu kitaplar teker teker ele alınır. Tanah ve çoğu Protestan ve Katoliklerin "Oniki" sıralaması şöyledir:

Nehemya kitabı, Tanah'ın Ketuvim kitabında bulunan bir metindir. Büyük ölçüde birinci tekil kişinin anıları olarak aktarılır. Kitapta, Pers sarayı yetkilisi bir Yahudi olan Nehemya'nın Kudüs duvarlarını ördürttüğü, şehre olan bağlılığı ve şehir halkının Tanrı'nın kanunlarına olan bağlılığı anlatılır. Kitapta anlatılanlar MÖ 5. yüzyılın ikinci yarısında geçmektedir. Ezra kitabıyla birlikte, Tanah'taki tarihi metinlerin sonuncusunu oluşturmaktadır.

Sümer Guti Hanedanı veya Sümer Kral Listesinde Guti Hanedanı Sümer Kral Listesinde yer alan, Gutiler'in Sümer bölgesine hakim olduğu dönemdeki kralları ve hüküm sürelerini gösteren listedir.

<span class="mw-page-title-main">II. Erdevân</span> Part kıralı

II. Erdevân, eski bilim adamlarında yanlışlıkla III. Erdevân olarak bilinen, bir yıllık arayla MS 12'den 38/41'e kadar Part İmparatorluğu'nun Krallarının Kralıdır. I. Vonones'in yeğeni ve halefiydi. Babası Dahae prensi, annesi ise Part Kralı Krallar IV. Fraates'in kızıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.