İçeriğe atla

Haputlular

Haputlular
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Haput dili
Din
İslam

Haputlular[1][2] (Azerice: Haputlular), Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Azerilerin parçası, Azerbaycan'ın aborigen nüfusu, etnik azınlıklarından olan Şahdağ halkları′ndan biridir. Konuştukları dil Haput dili olarak adlandırılır.

Tarihçe

Haputlular'ın yaranma tarihi belli değildir. Ama çok eski olduğu bellidir. Özellikle yaşadıkları Haput köyü Azerbaycanın en eski yerleşim yerlerinden biridir.

Uzun yıllar gidiş-gelişin zor olduğu mekanlarda yaşayan Haputlular'ın diğer Şahdağ halkları gibi çağdaş günümüze kadar kendi varlıklarını koruyup saxlamalarının temel nedeni, işte başka uluslarla bütünleşme olmamalarıdır. Fakat buna rağmen, diğer Şahdağ halkları gibi Haputlular'da hiç de Azerbaycan'da ve dünyada cereyan eden başlıca küresel olaylardan dışında kalmamış, ülkenin diğer halkları kadar bu olayların taraf olmuş ve sorunların çözümüne katkıda bulunmakla birlikte, bu sorunların yarattığı fesatlardan da kendi nasiplerini almışlar.[3]

Diğer Şahdağ halkları gibi Haputlular'da Birinci ve İkinci Dünya savaşlarında, ayrıca Karabağ Savaşı′nda yer almıştır. Savaşların diğer katılımcıları gibi onlar da ağır kayıplara uğramış, vatanın özgürlüğü uğruna canlarını feda etmişlerdir. Özellikle, 1941-1945 yıllarında yaşanan Büyük Vatanseverlik Savaşı Haputlular'ın demografik gelişimine ciddi etkilemiştir. Öyle ki, özellikle Kuba - Kusar - Şabran bölgesinde 1941 yılının Ekim ayında düzenlenen 223 saylı divizyonun yönetiminde savaşa yollanmış yüzlerce Haputlular'ın çok büyük çoğunluğu cepheden kendi öz yurtlarına dönmemiştir. Fakat onların savaşta katılımı konusunda yeterli bilgi toplamak çok zordur. Bunun temel nedenleri şimdiye kadar bu alanda hiçbir temel araştırmanın aparılmamasıdır. Özellikle de Haputlular'ın kendilerinin konuyu araşdırmaması bu alanda gerçeklerin ortaya çıkmaması ile sonuçlanmış ve boşluklarla görülen bir düzlem yaratmıştır.[3]

Haputlular'ın büyük çoğunluğu Azerbaycan'ın kuzeyinde, Kuba, Haçmaz, Kebele, İsmayıllı rayonları toprağında toplu bir halde, Bakü, Sumgayıt şehirlerinde yaşarlar. Rusya'da ve diğer birkaç ülkede de Haputlular bulunmaktadır. Haput dilini hala günlük yaşamda konuşurlar. Kendi genelen ve göreneklerini hala sürdürmektedirler.

Haputlular bugün de Azerbaycan Cumhuriyeti'nin sosyal-siyasal, ekonomik ve kültürel yaşamının tüm alanlarında, mümkün olduğu kadar yakından katılıyorlar.

Dil

Haputlular Haput dili′nde konuşuyor.

Dinleri

Haputlular VII yüzyıldan sonra müslümandırlar. Ayrıca Haput köyünde birçok dinî anıtlar vardır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Большая Энциклопедия в 62 томах: Хапутлинцы". 27 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2011. 
  2. ^ "Хапутлинцы. www.terra.su". 17 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2011. 
  3. ^ a b T.Ə.Paşazadə. «Böyük Vətən Müharibəsində və digər müharibələrdə Şahdağ хalqlarının iştirakının öyrənilməsi problemləri». «Böyük Vətən Müharibəsində qələbənin təmin olunmasında Azərbaycan хalqının rolü» mövzusunda keçirilmiş Respublika Elmi Konfransının Materialları, Sumqayıt Dövlət Universiteti, Sumqayıt, 7 may 2010, s. 89 (Azerice)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kumuklar</span> Türk etnik grubu

Kumuklar, veya Kumuk Türkleri, Dağıstan, Çeçenya ve Kuzey Osetya'nın yerlisi bir Türk halkıdır Kuzey Kafkasya'daki Türkler arasında en kalabalık olanlardır. 1930'lara kadar Kuzey Kafkasya halkları arasında Kumukça lingua franca olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Azerice</span> Azerbaycanın resmî dili olan Türk dili

Azerice, Azerbaycanca veya Azerbaycan Türkçesi, Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Transkafkasya SFSC, 1922 ile 1936 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle oluşan Sovyetler Birliği cumhuriyeti. Başkenti günümüzde Gürcistan'ın başkenti olan Tiflis'ti.

<span class="mw-page-title-main">Şahdağ halkları</span> Azerbaycanın kuzeyindeki Şahdağ çevresinde yaşayan birkaç küçük etnik topluluk.

Şahdağ halkları veya Şahdağ ulusal etnik grubu veya Küçük Yediler, Azerbaycan'ın yerli nüfusu (aboriginal), etnik azınlıklarındandır. Azerbaycan'ın millî serveti olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Buduq, Kuba</span>

Buduq, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nunda köy.

<span class="mw-page-title-main">Cek, Kuba</span>

Cek, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nunda köy. Cek yerleşim yeri deniz seviyesinden 1643 metre yüksekliktedir.

Əlik, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nunda köy. Əlik Belediyesinin merkezidir.

Haput, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nunda köy. Baş Kafkas silsilesinin yamacındadır.

<span class="mw-page-title-main">Krız</span>

Krız, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nunda köy.

<span class="mw-page-title-main">Kınalık, Kuba</span>

Kınalık, veya yerel dilde: Kətiş — Azerbaycan Cumhuriyeti Kuba rayonunun aynı adlı idari biriminde köy ve bu birimin merkezi. Kınalık Belediyesinin merkezidir. Tufan Dağı ile Kızılkaya, Şahdağ ve Kınalık Dağı arasındaki yükseklikte yerleşiyor. Kınalık yerleşim yeri deniz seviyesinden 2350 metre yüksekliktedir.

Yergüc, Azerbaycan'ın Kuba Rayonu'nunda köy.

<span class="mw-page-title-main">Cekliler</span> Azerbaycanın Kafkasya bölgesinin kuzeyinde yaşayan yerli halk

Cekliler, Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Azerilerin parçası, Azerbaycan'ın aborigen nüfusu, etnik azınlıklarından olan Şahdağ halklarından biridir. Konuştukları dil Cekce veya Cek dili olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Buduklular</span> Kuzeydoğu Kafkasyada etnik bir topluluk.

Buduklular, Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Azerbaycan'daki etnik azınlıklarından olan Şahdağ halklarından biridir. Konuştukları dil Budukça olarak adlandırılır.

Elikliler, Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Azerilerin parçası, Azerbaycan'ın aborigen nüfusu, etnik azınlıklarından olan Şahdağ halkları′ndan biridir. Konuştukları dil Elik dili olarak adlandırılır.

Yergüclüler, Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Azerilerin parçası, Azerbaycan'ın aborigen nüfusu, etnik azınlıklarından olan Şahdağ halkları′ndan biridir. Konuştukları dil Yergüc dili olarak adlandırılır.

Azerbaycan Milli Komitesi, Azerbaycanlı siyasi göçmenler tarafından Berlin'de oluşturulan bir organizasyondu. 1941'in sonlarında kurulan komitenin ana hedefi, Nazi Almanyası'nın bağımsız bir Azerbaycan'ı tanımasını sağlamak ve Almanya'nın Kafkasya'yı bir bütün olarak ilhakını durdurmaktı. Bu dönemde Alman kuvvetleri, Sovyetler Birliği'ne karşı Barbarossa Harekâtı'nda büyük bir başarı elde etti, bu nedenle devlet yetkilileri, Wehrmacht'ın ek bir yerel yardıma ihtiyaç duymadan savaşı kazanabileceğine ikna oldu. Nazi Alman hükûmetiyle bağ kuramayan komite Ağustos 1943'te dağıtıldı.

Şamama Memmed kızı Aleskerova Azeri kökenli Sovyet jinekologdu. Kariyerine II. Dünya Savaşı sırasında başlayan Aleskerova, daha sonra ülkede popüler bir hekim olmuştur. Lenin Nişanı, Sosyalist Emek Kahramanı ve "Orak ve Çekiç" Madalyası ile ödüllendirilmiş olan Aleskerova, 9. toplantı Azerbaycan SSC Yüksek Sovyeti Milletvekili olmuştur.

Oktay Abdülkerim oğlu Efendiyev, Azeri tarihçi, oryantalist ve profesördü. Tarih Bilimleri Doktoru ve Azerbaycan Millî İlimler Akademisi'nin Sorumlu Üyesi olan Efendiyev Azerbaycan Safevi Araştırmaları Okulu'nun kurucusu kabul edilir.

Kitâb-ı Askeriye, Azerbaycanlı bilim insanı ve teşhirci Abbasgulu Bakıhanov'un 1837'de yazdığı hikâyesidir. Bu, Bakıhanov'un ikinci nesir eseridir. Hikâye, fanatik bir çevre tarafından zulme uğrayan bir erkek ve bir kızın karşılıklı sevgisini anlatır. Bakıhanov, Kitâb-ı Askeriye'de aşkın özgürlüğünden bashetmiş ve önyargılara karşı çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kazım Ziya</span>

Kazım Cafer oğlu Ziya, Azerbaycanlı tiyatro oyuncusu ve tercüman.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.