İçeriğe atla

Haplogrup L-M20 (Y-DNA)

Haplogrup L-M20
Çıkış tarihiMÖ 20.600
Çıkış yeriBatı Asya
KökenLT
MutasyonlarıM11, M20, M61, M185, L656, L863, L878, L879
En yüksek frekansları Belucistan halkı, Kuzey Afganistan halkı, Güney Hindistan halkları, Kallar, Catlar, Kalaşlar, Nuristaniler, Hunzalar, Peştunlar, Lazlar, Afşar boyu, Rakka, Fassa Vadisi, Veneto, Güney Tirol

Haplogrup L-M20 insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur. Tek nükleotid polimorfizminde M11, M20, M61 ve M185 farklılıkları bulunmaktadır. K Haplogrubunun ikincil soyundan gelen L-M20, LT Haplogrubunun ana koludur. L haplogrubunun alternatif filogenetik adı K1a'dır. Belucistan (28%), Kuzey Afganistan (25%) ve Güney Hindistan (19%) başta olmak üzere Güney Asya'da, Tacikistan'da ve Anadolu'da da görülen bu haplogruba, İran'da da düşük yoğunlukta rastlanmaktadır. Ayrıca, binlerce yıldır Kafkasya, Avrupa ve Orta Asya'da da bu haplogrup çok düşük yoğunlukta görülmektedir.

Kökenleri

L-M20, K-M9 Haplogrubundan türeyen LT Haplogrubundan türemiştir.[1][2][2][3] Doktor Spencer Wells'e göre, L-M20 Tacikistan'daki Pamir Dağları bölgesinde ortaya çıkmış ve MÖ 30.000 yılında Pakistan ve Hindistan bölgesine gelmiştir.[4][5][6] Bununla beraber, diğer çalışmalarında çoğu, L-M20'nin Batı Asya kökenli olduğunu ve neolitik çiftçilerin yararlandığı İndus Nehri aracılığıyla diğer bölgelere yayıldığını göstermektedir.[7][8][9][10][11][12] 2024 yılında yayımlanan çalışmada, bilinen aksine haplogrubun 20.600 yıl önce Batı Asya'da ortaya çıktığı, MÖ 4. binyılda Güney Asya'ya yayıldığı tespit edildi.[13]

Yayılımı

Orta Doğu ve Anadolu

Nüfus/bölge Yayılımı Kaynak
TürkiyeAfşarlarda %57, Karadeniz Bölgesi'ndeki Türklerde %12 (10/83), Türkiye Türklerinde %6.6 (7/106) oranında bulunmuştur. Cinnioğlu 2004, Gokcumen 2008 ve Karafet 2016
İran*Parsi Zerdüştlerde %54.9 (42/71) oranında bulunmuştur.
  • L1b ve L1c, Güney İran'da %22.2 (2/9) oranında bulunmuştur.
  • L2-L595, L1a, L1b ve L1c, Kürdistan bölgesindeki Kürtlerde %8 ila %16 (2-4/25) oranında bulunmuştur.
  • L-M20, Doğu İran'daki Perslerde %9.1 (7/77) oranında bulunmuştur.
  • L-M357, Kuzey İran'da %3.0 (1/33) oranında bulunmuştur.
  • L1c-M357, Doğu Azerbaycan'daki Azerilerde %4.2 (1/21) oranında bulunmuştur.
  • L1a ve L1b, İsfahan'daki Perslerde %4.8 (2/42) oranında bulunmuştur.
Regueiro 2006, Cristofaro 2013, Malyarchuk 2013 ve Lopez 2017
SuriyeRakka'daki Suriyelilerde %51.0 oranında (33/65), Doğu Suriyelilerde %31.0 oranında bulunmuştur. El-Sibai 2009
LazlarL1b-M317, Lazlarda %41.7 (15/36) oranında bulunmuştur. O. Balanovsky 2017
SuudilarL-M76 ve L-317 toplamda %15.6 oranında bulunmuştur. L-M76 ve L-M357 toplamda %1.91 oranında bulunmuştur. Karafet 2016 ve AbuAmero 2009
KürtlerGüneydoğu Türkiye'de yaşayan Kürtlerde %3.2 oranında bulunmuştur. Flores 2005
IrakL-M22, Iraklılarda %3.1 oranında (2/64) bulunmuştur. Sanchez 2005
ErmenilerErmenilerde %1.63 (12/734) ila %4.3 (2/47) arasında bulunmuştur. Weale 2001 ve Wells 2001
UmmanlılarL-M11, %1 oranında bulunmuştur. Luis 2004
KatarlılarL-M76, %2.8 oranında (2/72) bulunmuştur. Cadenas 2008
BAE AraplarıL-M76 ve L-M357, toplamda %3.0 (5/164) oranında bulunmuştur Cadenas 2008

Orta Asya

Nüfus/bölge Yayılımı Kaynak
TaciklerBelh Eyaleti'nde %22,5 (9/40) oranında bulunmuştur. (L1a %11.1 oranında (6/54), L1c, %9.0 oranında (7/78))
  • L1c, Samangan'da %6.3 (1/16) oranında bulunmuştur.
  • L1c, Badakhshan Eyaletinde %5.4 (2/37) oranında bulunmuştur.
Malyarchuk 2013 Wells 2001
ÖzbeklerL1C, Balh Eyaletinde %20 (1/5) oranında bulunmuştur. Wells 2001, Karafet 2001 ve Cristofaro 2013
UygurlarL1c-M357, Kırgızistan'da %16.7 oranında (1/6) bulunmuştur. Cristofaro 2013
Pamirler de Shugnanis'te %16 oranında (7/44), Ishkashimilerde %12 (3/25) oranında bulunmuştur. Wells 2001
HazaralarL1a, Belh ilinde %12.5 (1/8) oranında bulunmuştur. Cristofaro 2013
Yagnobiler%9.7 (3/31) oranında bulunmuştur. Wells 2001
Buhara Arapları %9.5 (4/42) oranında bulunmuştur. Wells 2001
Peştunlar%9.4 (5/53) 'de L1a ve L1b Kunduz içinde,% 2.9 (1/34) L1C BeğlanCristofaro 2013
DunganlarL1c Kırgızistan'da % 8,3 (1/12) oranında bulunmuştur. Cristofaro 2013
UygurlarL-M357, Sincan, Lopnur İlçesi, Qarchugha köyünde % 7.8 (5/64) oranında bulunmuştur.[14]Liu 2018
KarakalpaklarKarakalpaklarda %4.5 (2/44) oranında bulunmuştur. Wells 2001
UygurlarUyrgurlarda %4.4 (3/68) oranında bulunmuştur. Karafet 2001 ve Hammer 2005
TürkmenlerL1a, Cüzcan ilinde %4.1 (3/74) oranında bulunmuştur. Cristofaro 2013
Çalkandular%4,0 (1/25) oranında bulunmuştur. Dulik 2012 ve Dulik 2012
KırgızlarL1c, Kuzeybatı Kırgızistan'da %2,7 (1/37) oranında bulunmuştur. Cristofaro 2013
İdil Tatarlarıİdil Tatarlarında %2.6 (1/38) oranında bulunmuştur. Wells 2001
HuilerHuilerde %1.9 (1/54) oranında bulunmuştur. Karafet 2001
BaşkurtlarBaşkurtlarda %0.64 (3/471) oranında bulunmuştur. Lobov 2009

Avrupa

Nüfus/bölge Yayılımı Kaynak
Fascia, İtalya L- M20 Fascia'da %19.2 oranında bulunmuştur. Valentina Coia 2013
Nonstal, İtalya L-M20, Nonesililerde %10 oranında bulunmuştur. F. di Giacomo 2003
Samnium, İtalya L-M20, L'Aquila'da %10 oranında bulunmuştur. Alessio Boattini 2013
Vicenza, İtalya L-M20, Venediklilerde %10 oranında bulunmuştur. Alessio Boattini 2013
Güney Tirol, İtalya Van Baldia'da yaşayan ve Ladin dilinin konuşanlarda %8.9'unda oranında bulunmuştur.
  • Val Badia'da yaşayanlarda %8.3 oranında bulunmuştur.
  • Puster Vadisi'nde yaşayanlarda %2.9 oranında bulunmuştur.
  • Almanca konuşan ve Val Badia'da yaşayanlarda %2.2 oranında bulunmuştur.
  • Almanca konuşan ve Üst Vinschgau'da yaşayanlarda %2 oranında bulunmuştur.
  • Almanca konuşan ve Üst Vinschgau'da yaşayanlarda %1.9 oranında bulunmuştur.
  • İtalyanca konuşan Bolzanoların %1.3'ünde bulunmuştur.
Pichler 2006 ve Thomas 2007 .
GürcülerGali'deki Gürcülerde %20 (2/10)
  • Chokhatauri'deki Gürcülerde %14.3 (2/14) oranında bulunmuştur.
  • Martvili'deki Gürcülerde %12.5 (2/16) oranında bulunmuştur.
  • Abaşa'daki Gürcülerde %11.8 (2/17) oranında bulunmuştur.
  • Baghdati'deki Gürcülerde %11.1 (2/18) oranında bulunmuştur.
  • Gardabani'deki Gürcülerde %10 (1/10) oranında bulunmuştur.
  • Adigeni'deki Gürcülerde %9.1 (1/11) oranında bulunmuştur.
  • Omalo'daki Gürcülerde %6.9 (2/29) oranında bulunmuştur.
  • Gurcaani'deki Gürcülerde % 5.9 (1/17) oranında bulunmuştur.
  • Lentekhi Gürcülerde %5.9 (1/17) oranında bulunmuştur.
Battaglia 2008, Semino 2000 ve Tarkhnishvili 2014
Dağıstan, Rusya Dağıstan'daki Çeçenlerde %10 oranında bulunmuştur.
  • Avarlarda %9.5 (4/42) oranında bulunmuştur.
  • Tatlarda %8.3 (2/24) oranında bulunmuştur.
  • Chamalinlerde %3.7 (1/27) oranında bulunmuştur.
Yunusbaev 2006, Caciagli 2009 ve Karafet 2016
Arkhangelsk Oblastı, Rusya L1c-M357, Rusların % 5.9'unda bulunmuştur. Hongyang Xu 2014
EstonyaEstonlarda L2-L595 ve L1-M22% %5.3, %3.5, %1.4 ve %0.8 olarak bulunmuştur. Scozzari 2001 ve Lappalainen 2007
Balkarlılar, Rusya L-M317, %5.3 (2/38) oranında bulunmuştur. Battaglia 2008
PortekizCoimbralılarda %5.0 oranında bulunmuştur. Beleza 2006
BulgaristanBulgarlarda %3.9 oranında bulunmuştur. Karafet 2016
FlandrelilerL1a, Mechelen'de %3.17 Turnhout'ta %2.4 ve Kempen'de %1.3 bulunur. L1b *: Batı ve Doğu Flandrelilerin %0.74'ünde bulunur. Larmuseau 2010 ve Larmuseau 2011
Antsiferovo, Novgorod Rusların %2.3'ünde bulunmuştur. Balanovska 2017
Doğu Tirol, Avusturya L-M20, Tyroleans bölgesinde (de Isel, alt Drau, Defereggen, Virgental ve Kals vadi) %1.9 oranında bulunmuştur. H.Niederstätter 2012
Gipuzkoa, Bask Bölgesi L1b, Basklarda %1.7 oranında bulunmuştur. Young 2011
Kuzey Tirol, Avusturya L-M20 Reutte'de %0.8 oranında bulunmuştur. D.Erhart 2012

Kaynakça

  1. ^ International Society of Genetic Genealogy, 2015, Y-DNA Haplogroup Tree 2015 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (30 May 2015).
  2. ^ a b Chiaroni, J.; Underhill, P. A.; Cavalli-Sforza, L. L. (Aralık 2009). "Y chromosome diversity, human expansion, drift, and cultural evolution". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 106 (48). ss. 20174-49. Bibcode:2009PNAS..10620174C. doi:10.1073/pnas.0910803106. JSTOR 25593348. PMC 2787129 $2. PMID 19920170. 
  3. ^ "International Society of Genetic Genealogy, 2015 Y-DNA Haplogroup K and its Subclades - 2015 (5 April 2015)". 11 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  4. ^ Wells, Spencer (2007). Deep ancestry : inside the Genographic project. Washington, D.C.: National Geographic. ISBN 978-1426201189. 
  5. ^ Mahal, David G.; Matsoukas, Ianis G. (20 Eylül 2017). "Y-STR Haplogroup Diversity in the Jat Population Reveals Several Different Ancient Origins". Frontiers in Genetics. Cilt 8. s. 121. doi:10.3389/fgene.2017.00121. ISSN 1664-8021. PMC 5611447 $2. PMID 28979290. 
  6. ^ Spencer Wells (2003), The Journey of Man. A Genetic Odyssey. New Delhi: Penguin Books India, p. 167
  7. ^ Qamar, Raheel; Ayub, Qasim; Mohyuddin, Aisha; Helgason, Agnar; Mazhar, Kehkashan; Mansoor, Atika; Zerjal, Tatiana; Tyler-Smith, Chris; Mehdi, S. Qasim (2002). "Y-Chromosomal DNA Variation in Pakistan". American Journal of Human Genetics. 70 (5). ss. 1107-1124. doi:10.1086/339929. ISSN 0002-9297. PMC 447589 $2. PMID 11898125. 
  8. ^ Zhao, Zhongming; Khan, Faisal; Borkar, Minal; Herrera, Rene; Agrawal, Suraksha (2009). "Presence of three different paternal lineages among North Indians: A study of 560 Y chromosomes". Annals of Human Biology. 36 (1). ss. 46-59. doi:10.1080/03014460802558522. ISSN 0301-4460. PMC 2755252 $2. PMID 19058044. 
  9. ^ Thanseem, Ismail; Thangaraj, Kumarasamy; Chaubey, Gyaneshwer; Singh, Vijay Kumar; Bhaskar, Lakkakula VKS; Reddy, B Mohan; Reddy, Alla G; Singh, Lalji (7 Ağustos 2006). "Genetic affinities among the lower castes and tribal groups of India: inference from Y chromosome and mitochondrial DNA". BMC Genetics. Cilt 7. s. 42. doi:10.1186/1471-2156-7-42. ISSN 1471-2156. PMC 1569435 $2. PMID 16893451. 
  10. ^ Cordaux, Richard; Aunger, Robert; Bentley, Gillian; Nasidze, Ivane; Sirajuddin, S. M.; Stoneking, Mark (3 Şubat 2004). "Independent origins of Indian caste and tribal paternal lineages". Current Biology. 14 (3). ss. 231-235. doi:10.1016/j.cub.2004.01.024. ISSN 0960-9822. PMID 14761656. 
  11. ^ McElreavey, K.; Quintana-Murci, L. (2005). "A population genetics perspective of the Indus Valley through uniparentally-inherited markers". Annals of Human Biology. 32 (2). ss. 154-162. doi:10.1080/03014460500076223. ISSN 0301-4460. PMID 16096211. 
  12. ^ Thangaraj, Kumarasamy; Naidu, B. Prathap; Crivellaro, Federica; Tamang, Rakesh; Upadhyay, Shashank; Sharma, Varun Kumar; Reddy, Alla G.; Walimbe, S. R.; Chaubey, Gyaneshwer; Kivisild, Toomas; Singh, Lalji (20 Aralık 2010). "The Influence of Natural Barriers in Shaping the Genetic Structure of Maharashtra Populations". PLoS ONE. 5 (12). ss. e15283. Bibcode:2010PLoSO...515283T. doi:10.1371/journal.pone.0015283. ISSN 1932-6203. PMC 3004917 $2. PMID 21187967. 
  13. ^ "Human Y chromosome haplogroup L1-M22 traces Neolithic expansion in West Asia and supports the Elamite and Dravidian connection". cell.com. 16 Mayıs 2024. 31 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2024. 
  14. ^ Liu SH, N, Yilihamu, R Bake, et al. (2018), "A study of genetic diversity of three isolated populations in Xinjiang using Y-SNP." Acta Anthropologica Sinica, 2018, 37(1): 146-156.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Genetik soybilim</span> Geleneksel soybilime (genealojiye) genetiğin uygulaması

Genetik soybilim, geleneksel soybilime (genealojiye) genetiğin uygulamasıdır. Genetik soybilimde, soybilimsel DNA testi kullanılarak kişiler arasındaki genetik ilişki seviyesi belirlenir.

Türklerinin genetik tarihi, modern Türkiye Türkleri üzerine yapılan popülasyon genetiği araştırmalarını anlatır. Bazı çalışmalar 1071'de Selçukluların Anadolu'ya göçüyle başlayan ve geç 11. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurulmasıyla sonuçlanan Türk göçlerinin ve o dönemlerde kültürel asimilasyona uğramış yerel halkların genetik katkılarını belirlemeyi amaçlamıştır.

Haplogrup, benzer haplotip gruplarının tümünde ortak atadan gelen aynı tek nükleotid polimorfizmi (SNP) mutasyonuna sahip gen serilerinin oluşturduğu grup. Bir haplogrup benzer haplotiplerden oluşur ve bu sayede bir haplogrubu haplotiplerinden tahmin etmek mümkündür. SNP testi bir haplogrubu doğrular. Haplogruplar harflerle adlandırılır. örneğin R1b1 çeşitli sayı ve harf kombinasyonlarından oluşur. Y kromozomu ve mitokondriyal DNA haplogrupları farklı haplogrupları temsil eder. Haplogrupların oluşumları binlerce yıl öncesine dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Haplogrup Q-M242 (Y-DNA)</span>

Haplogrup Q-M242 veya kısaca Haplogrup Q insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubu türü.

<span class="mw-page-title-main">Genografik Projesi</span>

Genografik Projesi, National Geographic Society ve IBM tarafından 13 Nisan 2005'te başlatılan, dünya çapında yüz binlerce insandan alınan DNA örneklerini toplayıp analiz ederek tarihsel insan göç modellerini haritalamayı amaçlayan çok yıllı bir genetik antropoloji çalışması.

<span class="mw-page-title-main">İnsan Y-DNA haplogrubu</span>

İnsan genetiğinde, bir insan Y kromozomu DNA haplogrubu, Y kromozomundaki DNA'nın rekombinan olmayan kısımlarında meydana gelen mutasyonlarla tanımlanan bir haplogrup sınıflandırması terimidir. Birçok insan tarafından paylaşılan mutasyonlara tek nükleotid polimorfizmi (SNP) denir.

<span class="mw-page-title-main">Haplogrup R1a (Y-DNA)</span>

Haplogroup R1a veya haplogroup R-M420, İskandinavya ve Orta Avrupa'dan güney Sibirya ve Güney Asya'ya kadar uzanan, Avrasya'daki geniş bir bölgeye dağılmış bir insan Y-kromozom DNA haplogrubu.

Genetik çalışmalar, Rusların Polonyalılara, Belaruslulara, Ukraynalılara ve diğer Slavlara olduğu kadar Estonlara, Letonlara, Litvanlara ve Macarlara da yakın olduğunu göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Haplogrup R1b (Y-DNA)</span>

Haplogrup R1b (R-M343) veya bilinen adlarıyla Hg1 ve Eu18, insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur.

Haplogrup J-M172 veya yaygın olarak bilinen adıyla J2, haplogrup J-M304'ten türeyen ve insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur. Haplogroup J-M172, Batı Asya, Orta Asya, Güney Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika'daki günümüz toplumlarında yaygındır. J-M172'nin Kafkas Dağları, Mezopotamya ve Levant arasında ortaya çıkmış olabileceği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Haplogrup E-M215 (Y-DNA)</span>

E- M215 veya E1b1b insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur. Tek nükleotid polimorfizmi M215'tir.

<span class="mw-page-title-main">Haplogrup J-M267 (Y-DNA)</span>

Haplogroup J-M172 veya yaygın olarak bilinen adıyla J1, haplogrup J-M304'ten türeyen ve insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur.

Haplogrup I-M438 veya yaygın olarak bilinen adıyla I2, insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur. 31.000 ile 26.000 yıl önce ortaya çıktığı düşünülen haplogubun üç ana kolu bulunmaktadır: I-L460, I-L596 ve I-L147.

<span class="mw-page-title-main">Nganasanlar</span>

Nganasanlılar, Kuzey Sibirya'daki Taymır Yarımadası'nda yaşayan Samoyed halklarından biridir. Ural dillerinden Nganasan dilini konuşan topluluk, Kuzey Rusya'nın yerli halklarından biri olarak kabul edilir. Esas olarak Krasnoyarsk Krayı'nın Taymyrsky Dolgano-Nenetsky Bölgesi'ndeki Ust-Avam, Voloçanka ve Novaya yerleşimlerinde, daha küçük nüfuslar ise Dudinka ve Norilsk kasabalarında ikamet etmektedir.

Ust'-Ishim adamı, batı Sibirya'da, günümüzden 45.000 yıl önce yaşayan, ilk modern insanlardan birinin kalıntılarına verilen isimdir. Fosil, en eski modern insan genomu olan genomunun bu şekilde deşifre edilmesine izin veren bozulmamış DNA'ya sahip olması bakımından dikkat çekicidir.

<span class="mw-page-title-main">Haplogroup C-M8</span>

Haplogroup C-M8, bir Y kromozomu haplogrouptur. Haplogroup C-M130'un soyundan gelen Haplogroup C1a'nın iki kolundan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Modern insanın yakın zamanlı Afrika kökeni</span>

Paleoantropolojide, "Afrika'dan Çıkış" teorisi, yeni tek köken hipotezi, yer değiştirme hipotezi veya yakın zamanlı Afrika kökeni modeli olarak da adlandırılan modern insanın yakın zamanlı Afrika kökeni, anatomik olarak modern insanların, coğrafi kökeni ve ilk göçlerinin bilim dünyasında yaygın kabul gören modelidir. Homo erectus ve daha sonra da Homo neanderthalensis'in, kısaca homininlerin Afrika dışına ilk yayılışlarının izini süren bir modeldir.

<span class="mw-page-title-main">DAZ1</span>

DAZ1, insan Y kromozomunda yer alan DAZ1 geni tarafından kodlanan bir proteindir.

E-M123, insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur. Alt dalı olduğu E-M215 haplogrubununun diğer alt dalları gibi, Asya, Avrupa ve Afrika'da bulunur.

Haplogrup H, insanlarda görülen bir mitokondriyal DNA (mtDNA) haplogrubudur. Bu soyun Güneybatı Asya'da, yaklaşık 20.000 ila 25.000 yıl önce ortaya çıktığına inanılmaktadır. Haplogrup H, günümüzde ağırlıklı olarak Avrupa ve Kafkasya'daki insanlarda görülmektedir. Haplogrubun Son Buzul Maksimumundan önce evrimleştiğine inanılmaktadır. İlk olarak Kuzey Yakın Doğu ve Güney Kafkasya'ya yayılan dal, sonrasında İberya'ya oradan da Avrupa'ya yayılmıştır. Haplogruba ayrıca Afrika, Sibirya ve İç Asya'nın bazı bölgelerinde de rastlanmaktadır. Günümzde Avrupa'daki tüm anne soylarının yaklaşık %40'ı haplogrup H'dir.