Handzta Manastırı
 Handzta Manastırı'nın 1911 yılındaki görünümü, N. Marr | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Pırnallı, Artvin |
| Koordinatlar | 41°14′47″K 42°04′15″D / 41.24639°K 42.07083°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimar(lar) | Amona |
| Mimari tür | Manastır |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 9. yüzyıl (ilk inşaat) 10. yüzyıl (ana kilisenin inşası) |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Yontma taş, Kesme taş |
Handzta Manastırı ya da Hantsta Manastırı (Gürcüce: ხანძთა ya da ხანცთა; okunuşu.: “h’andzta” ya da “h’antsta”), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Porta olan Pırnallı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bulunduğu köyün eski ve yeni adından dolayı Porta Manastırı ya da Pırnallı Manastırı olarak da bilinir.[1]
Tarihçe
Hantsta Manastırı'nı 780'lerde Grigol Hantsteli tarafından kuruldu. Hantsteli önce ahşap bir kilise ve hücreler kurdu. Daha sonra yemekhane için büyük bir salon inşa edildi. 9. yüzyılın başında, yerel bir zengin olan Gabriel Dapançuli'nin maddi katkılarıyla Grigol Hantsteli taştan bir kilise yaptı. Hantsta Manastırı'nın, bugün manastırın asıl yapısı olan, sıradan üçüncü kilisesi ise 10. yüzyılın ilk yarısında, prensler prensi Aşot Kuhi ile prensler prensi Büyük Gurgen zamanında, mimar Amona tarafından inşa edildi.[1] Manastır, bölgenin Osmanlıların eline geçmesinden sonra, 16. yüzyılın sonunda terk edilmiştir. Nikolay Marr'ın yayımladığı Giorgi Merçule'nin Yaşamı'ndaki yazılışın etkisiyle manastırın adı Handzta olarak yerleşti. Oysa hagiografinin kendisinde, birkaç istisna dışında baştan sona kadar, hatta başlıklarda bile manastırın adı Hantsta olarak geçer.[1]
Mimari
Ana kilise, iki küçük kilise, çan kulesi, yemekhane, sarnıç, hücreler ve başka yapılardan oluşmaktadır. Manastırın ana kilisesi olan Hantsta Kilisesi'nin dıştan uzunluğu 10.20 metre, genişliği doğuda 10.30 metre, batıda 6.85 metredir. Yüksekliği yaklaşık 10 metre olan ve bir destek duvarı üzerine oturan kilisenin alt bölümü, güneyde pencereler ve batıda giriş için açıklıklar bırakılarak bir mekân gibi kullanılmak üzere düzenlenmiştir. Kilise, dıştan üç nefli bir bazilikayı andırır. Yapı içte geniş, apsisli ve tonoz örtülü bir mekân ile güneyindeki, eş kenar olmayan, doğuya doğru giderek genişleyen dikdörtgen planlı ikinci bir mekândan oluşur. Ana mekân beşik tonozla örtülüdür. Kilisenin dış duvarları kabaca yontulmuş taşlardan örülmüştür. Duvar payelerinde ve örtüde düzgün kesme taşlar kullanılmıştır. Kilisenin iç duvarları ise yer yer sıvanmıştır.[2]
Galeri
Handzta Manastırı yakınındaki köy
Handzta Manastırı'nda yer alan yapılar; 2007 yılı.
Handzta Manastırı ana kilisesinin kubbesi; 2007 yılı. Kubbe yıkık halde.
Handzta'nın yıkık kubbesi. 2010 yılı. Geriye kubbenin kasnağı kalmış.
Handzta Manastırı ana kilisesinin planı.
Çan kulesinin örtüsü
Handzta Manastırı'ndaki Gürcüce yazılardan biri
Çan kulesindeki Gürcüce yazı
Kaynakça
- ^ a b c Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 45, ISBN 9789941478178.
- ^ Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 47-48, ISBN 9789944579216
