Handan (roman)

Handan

Yazar	Halide Edib Adıvar
Ülke	Türkiye
Dil	Türkçe
Tür	Otobiyografik roman
Yayım	1912

Handan, Halide Edib Adıvar'ın mektupları bir araya toplayıp oluşturduğu eseridir. İlk olarak 1912 yılında yayımlanmıştır. Türk edebiyatında kadın psikolojisini anlatan ilk eserdir.^[]

Handan alafranga Cemal Bey'in kızlarının en büyüğüdür. Nazım adındaki genç sosyalist hocadan, ücret beklemeden verdiği dersler alır. Genel olarak kızlar yabancı dil ve piyano eğitimi aldıktan sonra eğitimi bırakırken Handan'ın felsefeye sosyolojiye edebiyata merakı vardır. Nazım'ın ona aşksız ve soğuk gelen evlenme teklifini reddeder, Nazım yurtdışına kaçmak isterken yakalanır ve sürgüne gönderilmek üzere beklerken hapishanede intihar eder. Handan'ın kuzeni Neriman ailesini kaybettikten sonra Handan ve kardeşleri ile kardeş gibi büyütülmüştür. Neriman görücü usulü ile Refik Cemal ile evlenir. Refik Cemal ilk defa evlendiği gece baş başa kalabildiği Neriman'ı hayatı boyunca seveceğine yemin eder ancak Neriman onun için sıradan bir kadın olarak kalacak ve Refik Cemal sohbetleri ile Handan'ın ondaki büyük boşlukları doldurduğunu fark edecektir. Handan kendinden yaşlı ve zengin Hüsnü Paşa ile evlenir, yalnız bu adam evliliğe inanmamaktadır. Hüsnü Paşa eşini kendinden 3 aylığına uzaklaştırır. En çok Handan'ı sevdiğini söylemesine rağmen Handan'ın ona fazla gelen üstünlüğünden içten içe rahatsız olur. Handan gibi iç dünyası zengin ve kültürlü kadınlar yerine Handan'ın deyimiyle ''Londra kaldırımlarında'' bulduğu, hizmetçilik yapan, paşanın parasına tapan kadınlarla birlikte olmaktadır. Hüsnü Paşa'nın 3 aylık yokluğunu sabırla bekleyen Handan, bu müddet bitince gelen olumsuz mektupla yıkılır. Hüsnü Paşa birlikte olmayacaklarını, birlikte olduğu diğer kadını anlatmıştır ama onu özgür de bırakmadığını yazmıştır. Evliliğin kutsal olduğuna dair naif inancı ve neden böyle birini sevdiğini bilmesek de Hüsnü Paşa'ya olan aşkı nedeniyle kriz geçirir. Menenjit tanısıyla tebdilhavaya gönderilir. Bu seyahatte bir hastabakıcı ve Refik Cemal yanındadır. Refik Cemal Handan'a aşkını itiraf eder. Handan kardeşi olarak gördüğü Neriman'ın kocası olan Refik Cemal'le ilişkisini kendine geldikçe anlar ve geçirdiği ikinci krizle hayatını kaybeder.

Tüm hikâyeyi karakterlerin birbirlerine yazdıkları mektuplarla okuruz. Refik Cemal'in arkadaşı Server'e yazdığı mektuplar sayesinde iç dünyasını açıkça görebiliriz. Refik Cemal'in karısı Neriman'a yazdığı mektuplar ise samimiyetsizdir. Neriman duygu ve düşüncelerine en yabancı kaldığımız karakterdir, kocasının yokluğuna üzüldüğünü biliriz ancak Handan'la ilişkileri onu nasıl etkilemiştir, ne derece bu ihaneti algılamıştır bilemeyiz. Kitapta Handan'ın dilinden yazılmış mektuplar da vardır. Bu yönüyle tüm karakterleri salt kendileri olarak birinci ağızdan görmemize imkân tanır.

• Handan romanı, 1912'de Tanin gazetesinde dizi halinde yayımlanmıştır.