Han kızı pınarı
 | |
 | |
| Koordinatlar | 39°45′51″K 46°45′04″D / 39.76417°K 46.75111°D |
|---|---|
| Konum | Şuşa,  Azerbaycan |
| Tür | pınar |
| Başlangıç tarihi | 1871 |
| Tamamlanma tarihi | 1873 |
| Restore tarihi | 2021 |
Han kızı pınarı, Şuşa'nın Çöl Qala semtinde Han kızı Nateva'nın sarayının yanında bulunan bir pınardır.[1][2] Pınar, 19. yüzyılda son Karabağ Hanı'nın kızı Hurşidbanu Natevanın parasıyla yaptırılmıştır.[3]
8 Mayıs 1992'de Şuşa'nın işgalinden sonra kaynak bakımsız kalmıştır. Bunun sonucu olarak kaynağın suları kurumuş ve bakımsız bir duruma düşmüştür.
Pınar, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 2 Ağustos 2001 tarih ve 132 sayılı kararı ile yerel öneme sahip taşınmaz tarihi ve kültürel anıtlar listesine dahil edilmiştir.
2020 yılında İkinci Karabağ Savaşı sırasında Şuşa'nın kurtarılmasının ardından 2021 yılında pınar onarılarak halkın kullanımına geri verilmiştir.
Tarihi
Şuşa şehri kurulduktan sonra, halkı içme suyu ihtiyacını bahçelerinde kazılan kuyulardan karşılamaya çalışmıştır. Ancak bu suların çoğu tuzlu olduğu için içilmeye uygun değildi. Şehirde sadece iki tane içme suyu kuyusu vardı.[4] Bu, 30.000 nüfuslu bir şehir için çok azdı. Bu nedenle halk su ihtiyacını şehre 3–4 km uzaklıktaki dağlardan, Taşaltı ve Halfeli nehirlerinin kıyısındaki pınarlardan karşılıyordu.[4] Bu pınarlardan su tulumları doldurarak at ve eşeklerle şehre taşırlardı. Suyun uzaktan getirilmesi, fiyatının yüksek olmasına neden olmuştur. Zengin aileler suya yılda 50 ruble harcadı. Yoksul insanlar genellikle tuzlu su kaynakları veya yağmur suyu kullanmaya mecburdular. Evlerin damından akan suyu, bahçenin dibine yaptıkları su deposuna yönlendirip, kullanmak üzere topluyordular.[4] Şehrin içme suyu ihtiyacını karşılamak için burada çeşitli su pınarları yapılmıştır. Bu pınarlar mimari tarzları ve farklılıkları nedeniyle günümüzde şehrin tarihî eserleri arasındadır.[5]
Pınarın inşası
Son Karabağ Hanı'nın kızı Hurşidbanu Natevan[6] 1871'de şehrin yedi kilometre uzağında bulunan Sarıbaba dağının eteğinden Şuşa'ya halkın içme suyunu sağlamak için bir su boru hattı yaptırdı. Kemerin yapımı 1 yıl 6 ay sürmüş ve 18 Ağustos 1873 tarihinde başarıyla tamamlanmıştır.[7][8] Baharın açılış törenine katılmak için beş bin kişi bir araya geliyor. Khurshidbanu Natavan, kaynağı inşa etmek için 100.000 manat altın para harcıyor.[7] O, su çekme işiyle uğraşan işçi ve ustalara parayla birlikte 180 koyun ve 20 takım pahalı cüppe bağışladı.[9] Şair ve sanatçı Mir Mohsun Nevvab, pınarın yapılması ile ilgili bir yazı yazrak Hurşidbanu Beyim'in iyi işini takdir etti.[7]
Su kemeri toprak künklerle döşendiği için oradan akan su serindi. Daha sonra bu boruları bronz borulara değiştirdiler.[10] O suyu halka sunmak için, Hurşidbanu Natevan Çöl Qala mahallesindeki sarayının yanında Han kızı pınarı inşa ediliyor.[11] Pınar beyaz mermerden olup 12 gözlü ve 8 köşe kurnadan oluşmaktadır.[12]
8 Mayıs 1992'de Şuşa'nın işgalinden sonra kaynak bakımsız kalmıştır. Bunun sonucunda pınarın suyu kurumuş[13] ve bakımsız hale gelmiştir.[14][15][16]
Pınar, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 2 Ağustos 2001 tarih ve 132 sayılı kararı ile yerel öneme sahip taşınmaz tarihi ve kültürel anıtlar listesine dahil edilmiştir.[17][18]
2020 yılında İkinci Karabağ Savaşı sırasında Şuşa'nın kurtarılmasının ardından 2021 yılında pınar onarılarak halkın kullanımına geri verilmiştir.[19][20][21]
Fotoğrafları
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Nazim Məmmədov (2016). Azərbaycan Respublikasının Şuşa şəhərinin tarixi (PDF). Bakü: Avropa nəşriyyatı. s. 566. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Kasım 2022.
- ^ Şuşa - qədim Azərbaycan diyarı (PDF). Bakü. 2009. s. 4. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Qarabağ abidələri (PDF). Bakü: Günəş nəşriyyatı. 2009. s. 58. ISBN 978-9952-440-47-8. Archived from the original on 19 Ekim 2020. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ a b c Вугар Иманов (21 Ocak 2021). "История создания "Хан-гызы булагы" – как в Шушу был проведен первый водопровод" (Rusça). trend.az. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Yaqub Mahmudov, Camal Mustafayev (2012). Şuşa, Pənahabad (PDF). Bakı: Təhsil nəşriyyatı. s. 114-115.
- ^ Zahid Rza (16 Mart 2022). "Tək inci, "Xan qızı" Xurşidbanu Natəvan" (Azerice). İki sahil. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ a b c Vasif Quliyev (30 Nisan 2021). "Şuşanın bulaqları" (Azerice). Azerbaycan Devlet Haber Ajansı. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ ""Şuşa mədəniyyətinin inciləri" layihəsinin ilk təqdimatı Xurşidbanu Natəvana həsr olunub" (Azerice). culture.gov.az. 31 Ocak 2021. 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Васиф Гулиев (4 Mayıs 2021). "Шушинские родники" (Rusça). Azerbaycan Devlet Haber Ajansı. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Tahir Ağaməmmədov (11 Ekim 2022). "Şuşa şəhərinin tarixi memarlıq abidəsi sayılan bulaqları" (Azerice). Azerbaycan Devlet Haber Ajansı. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Под общей редакцией М. А. Казиева (1960). Город Шуша. Дом Хуршуд Бану Натаван // Азербайджан (Исторические и достопримечательные места). Bakü: Издательство АН Азербайджанской ССР. s. 92.
- ^ "Xan qızı bulağı" (Azerice). anl.az. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ "Azerbaijan's prominent cultural figures visit "Khan gizi" spring" (İngilizce). report.az. 18 Eylül 2021. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Tofiq Süleymanov (22 Şubat 2021). ""Şuşada 330-dan çox abidə dağıdılıb"" (Azerice). azvision.az. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ "Ильхам Алиев посетил восстановленный в Шуше родник «Хан гызы»" (Rusça). Zerkalo. 12 Mayıs 2021. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ Murad Orucov (6 Ağustos 2021). "Qarabağın sonuncu varisi – Xan qızı Natəvanın ürəkdağlayan yadigarı" (Azerice). sputnik.az. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ "Dünya əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı" (PDF). Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. 2 Ağustos 2001. 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ "Недвижимые исторические и культурные памятники местного значения" (Rusça). armenianvandalism.preslib.az. 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ "Prezident İlham Əliyev Şuşada bərpa edilən "Xan qızı" bulağında olub" (Azerice). APA. 12 Mayıs 2021. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ "Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri Şuşada "Xan qızı" bulağında olublar" (Azerice). president.az. 15 Haziran 2021. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ "Ilham Aliyev visited the restored "Khan gizi" spring in Shusha" (Azerice). president.az. 12 Mayıs 2021. 23 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
