İçeriğe atla

Han (bina)

İstanbul kentindeki ünülü Valide Han veya Büyük Valide Han

Han, büyük kentlerde ticaret ve zanaat erbabının oda veya daire tutup mesleğini icra ettiği birkaç katlı yapıdır.

Osmanlı döneminde inşa edilmeye başlayan ve uzun bir tarihi geçmişi olan hanlar İstanbul, Bursa, İzmir, Diyarbakır, Urfa, Trabzon gibi eski kentlerde yer alır. Hanlarıyla en ünlü kent, İstanbul'dur. Valide Han, Vezir Hanı ve Yeni Han gibi önemli yapılar bu kentte inşa edilmiştir.[1] Eskiden bu hanlarda görevli odabaşıların bir derneği bulunuyordu. İstanbul Umum Han Odabaşıları Derneği adını taşıyan bu dernek İstanbul Hanları adı altında İstanbul'da mevcut hanların adını ve bulunduğu semti gösteren alfabetik bir kılavuz yayımlamıştır.[2]

Bursa kenti de tarihi hanların bulunduğu önemli kentlerden biridir. Bu hanlar arasında Emir (Bey) Han, Eski Yeni (Tahıl) Han, Geyve Han, İpek Hanı, Koza Hanı, Pirinç Hanı ve Tuz Pazarı Hanı sayılabilir.[3] Diyarbakır kentindeki en ünlü hanlar ise, Deliler Hanı, Sülüklü Han, Yeni Han ve Hasan Paşa Hanı'dır.[4]

Hanlar, bir arkalıkla yük taşıyan hamalların tek başına veya grup halinde çalıştığı mekânlardı.

Kaynakça

  1. ^ "Ahmet Yaşar, "İstanbul Hanları: 18. Yüzyıl Sonu ve 19. Yüzyıl Başı"" (PDF). 1 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  2. ^ "İstanbul Hanları, Hazırlayan: İstanbul Umum Han Odabaşıları Derneği". 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  3. ^ ""Hanlar" - TC Kültür Ve Turizm Bakanlığı Bursa Kültür ve Turizm Müdürlüğü". 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  4. ^ ""Diyarbakır'ın meşhur tarihi hanları" - En Son Haber". 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sivas</span> Sivas ilinin merkezi olan şehir

Sivas, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan Sivas ilinin merkezi olan şehir ve bölgenin en eski ve önemli kentlerinden biridir. Doğusunda Hafik, güneyinde Ulaş ve Altınyayla, güneybatısında Şarkışla, batısında Yıldızeli ilçeleri; kuzeyden Tokat, Ordu, Giresun; doğudan Erzincan; güneyden Malatya, Kahramanmaraş ve Kayseri; batıdan da Yozgat illeriyle komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Barselona</span> Ispanyanın kuzeydoğusunda, ülkenin ikinci büyük kenti

Barselona, İspanya'nın kuzeydoğu kıyısında bulunan bir kent. Katalonya özerk bölgesinin başkenti ve en büyük kenti, ayrıca İspanya'nın nüfus bakımından ikinci en büyük kentidir. Şehir merkezi sınırları içindeki nüfusu 1,6 milyon, komşu ilçelerle birlikte Barselona ilinin nüfusu 4,8 milyondur. Avrupa Birliği sınırları içindeki beşinci en büyük metropoliten alandır. Kent, İspanya-Fransa sınırının yaklaşık 150 km güneyinde yer alır. İspanya'nın Akdeniz kıyısındaki en önemli limanı ve ticaret merkezidir. Kendine özgü kültürü ve güzelliğiyle ün yapan Barselona'nın, Gaudi'nin başını çektiği modernizm akımıyla planlanmış, 1900'lerden kalma ızgara planlı modern bölümü ilgi çekmektedir. Yaygın dil Katalanca'dır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı padişahları listesi</span> Osmanlı İmparatorluğu hükümdarlarının bir listesi

Osmanlı Hanedanı'nın hükümdarları, yükselme döneminden dağılma dönemine dek kıtalararası geniş bir imparatorluğa hükmetmiştir. Osmanlı İmparatorluğu zirvedeyken, kuzeyde Macaristan, güneyde Somali, batıda Cezayir ve doğuda Irak'a kadar uzanmıştır. İlk başlarda İmparatorluk Bursa'da yönetilirken, 1365'te Edirne başkent oldu. Son olarak da Bizans İmparatorluğu'ndan alınan İstanbul başkent yapıldı. İmparatorluğun ilk yıllarının anlatımında efsane ve gerçeği ayırmanın zor olması nedeniyle değişen konular olmuştur; buna rağmen çoğu çağdaş tarihçi, imparatorluğun aşağı yukarı 1299 yılında ortaya çıktığını ve kurucusunun Oğuz Türklerinin Kayı boyundan gelen Osman Gazi olduğunu kabul eder. Osmanlı Hanedanlığı, 36 sultanla 6 yüzyıl boyunca var oldu. Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'nda müttefik olduğu İttifak Devletleri'nin yenilgiye uğraması sonucuyla tarih sahnesinden silindi. İmparatorluk'un İtilaf Devletleri tarafından bölünmesi ve ardından gelen Kurtuluş Savaşı Türkiye Cumhuriyeti'nin doğmasına yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Bursa</span> Bursa ilinin merkezi olan şehir

Bursa, tarihî olarak Prusa, Türkiye'de Bursa ilinin merkezi olan şehirdir. Nüfus bakımından İstanbul, Ankara ve İzmir'in ardından Türkiye'nin 4. Büyük kentidir. Aynı zamanda Marmara Bölgesi'nin İstanbul'dan sonraki en büyük ikinci şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Pirinç Han (Bursa)</span>

Pirinç Han, Sultan II. Bayezid tarafından Bursa'da yaptırılmış bir han.

<span class="mw-page-title-main">Koza Han</span> Bursada 15. yüzyıl han yapısı

Koza Han 15. yüzyıl sonlarında II. Bayezid tarafından mimar Abdül ula bin Pulat Şah'a İstanbul'daki eserlerine vakıf olarak Bursa'da yaptırılmış handır.

<span class="mw-page-title-main">Toledo, İspanya</span> İspanyanın Toledo ilinde belediye

Toledo, İspanya'nın ortasında Kastilya-La Mancha bölgesinin merkezi şehir. Madrid'in 80 km güneyinde, üç yanı Tajo Nehriyle çevrili engebeli bir burnun üzerinde yer alır. 2005 nüfusu 75,578'dir. Şehrin Romalılar zamanındaki adı Toletum'dur. Milattan sonraki sekizinci asırdaki Müslüman Arap fethinden sonra şehrin adı Araplarca ve diğer Müslüman milletler tarafından Tuleytula olarak tanındı.

Behram Paşa, Osmanlı devlet adamıdır. Babası Kara Şahin Mustafa Paşa ve kardeşi Rıdvan Paşa, Yemen vilâyetin eski valilerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Paşa Hanı</span> Diyarbakırda bir han

Hasan Paşa Hanı, Diyarbakır'da Ulu Camii'nin doğu girişinin karşısında, Gazi Caddesi'nin üzerinde yer alan tarihî han. Hanın iki kitabesinden öğrenildiğine göre, Diyarbakır'ın Osmanlılar tarafından alınmasından sonra üçüncü vali olan Sokollu Mehmet Paşa'nın oğlu Hasan Paşa tarafından 1572 ve 1575 yılları arasında yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gedikpaşa</span>

Gedikpaşa, İstanbul, Fatih İlçesi'nde, Emin Sinan, Küçük Ayasofya, Kadırga, Şahsuvar, Muhsine Hatun, Nişanca, Mimar Kemalettin ve Beyazıt mahalleleri ile çevrili olup, Mimar Hayrettin Mahallesi sınırları içinde kalan semt.

<span class="mw-page-title-main">Strängnäs</span>

Strängnäs, İsveç'in orta-güney kuşağındaki Mälaren Gölü'nün kıyısında yer alan eski bir katedral kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Giray Hanedanı</span>

Giray Hanedanı ya da Âl-i Cengiz, Kırım hanlarının mensubu bulunduğu hanedanın adı. 'Cengiz Han'ın soyundan gelen Giray Hanedanı'nın kurucusu olarak 1449 tarihi temel alınır ve kurucusu I. Hacı Giray Han kabul edilir. Cengiz Han geleneğinden gelen Altın Ordu Hanlığının, Kazan Hanlığı ve Kırım Hanlığı olarak bölünmesi üzerine, 'Giraylar' tarih sahnesine çıkar. Giraylar'dan seçilen hükümdar 'Han' unvanını taşır. Hanlığın merkezi bu gün Ukrayna sınırları içerisinde kalan, Kırım'ın Bahçesaray şehridir. Bahçesaray'da bulunan ve günümüze kadar korunabilen Hansaray hanların yönetim merkezidir. Hanedanda, Han'dan sonra tahta geçecek veliaht Kalgay unvanına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Vezir Hanı</span>

Vezir Hanı, İstanbul ili Fatih ilçesine bağlı Çemberlitaş semtinde bulunan ve bulunduğu sokağa adını veren bir handır. Hanın 1659-60 tarihli kitabesinde, Fazıl Ahmet Paşa tarafından Köprülü Külliyesi'ne dahil edilmek üzere yaptırıldığı yazılıdır. İstanbul Umum Han Odabaşıları Derneği'nin hazırladı İstanbul Hanları adlı alfabetik kılavuzda adı "Vezir Han", bulunduğu yer Nuruosmaniye olarak verilmiştir.

Osmanlı döneminde İstanbul

<span class="mw-page-title-main">Kumarcılar Hanı</span>

Kumarcılar Hanı, halk arasında Seyyar Çalgıcılar Hanı ya da Kemaneciler Hanı olarak da bilinir, Kuzey Lefkoşa, KKTC'de, Asmaaltı Meydanı'nın kuzeyinde yer alan tarihi bir handır. Osmanlı döneminde adada inşa edilen 18 handan birisidir. Lefkoşa'daki hanlar içinde, Büyük Han'dan sonra gelen en büyük handır.

Çifte Han ya da Borsa Hanı, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir handır. Kesin tarihi bilinmeyen hanın XVI. yüzyıldan kalma Osmanlı devri eseri olduğu anlaşılmaktadır. Çifte Han, ilkin çifte olarak düşünülmüş fakat yol açılması sırasında ikincisi yıktırılmıştır. Her iki han da kesme bazalt taşından yapılmıştır. Eskiden borsa amaçlı kullanılan han, günümüzde harabe hâlindedir.

<span class="mw-page-title-main">Santral Garaj, Osmangazi</span>

Santral Garaj, Bursa ilinin Osmangazi ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Hanlar Bölgesi</span>

Hanlar Bölgesi, Bursa'nın merkezinde, 14. yüzyılda oluşmaya başlayan, 16. yüzyılın ortalarına kadar padişahların ve devletin ileri gelenlerinin yaptırdığı anıtsal yapılar ile gelişen ticaret merkezi.

Fidan Han, Bursa'da, 15. yüzyılda Fatih Sultan Mehmet döneminin sadrazamlarından Mahmut Paşa'nın yaptırdığı han.

Kazım Baykal, Türk öğretmen, kültür insanı, yazar.