İçeriğe atla

Hanım

Khanum, Hanum, Khanom veya Khanoum (Kazakça: Ханым/Hanym, Özbekçe: Xonim/Хоним, Azerice: Xanım, Türkçe: Hanım, Arapça: خانم, Farsça: خانم, Hintçe: ख़ानुम, Bengalce: খাঁনম/খ ানম, Urduca: خانم, Arnavutça: Hanëm), başlangıçta bir Orta Asya unvanıyla türetilen ve daha sonra Orta Doğu ve Güney Asya'da kullanılan bir kadın kraliyet ve aristokrat unvanıdır. Asya ve Avrupa'da yaşayan Orta Çağ göçebe Türk halkları ve ayrıca günümüz Çin'inin kuzeyinde ve kuzeybatısında yaşayan Moğol kabileleri tarafından yaygın olarak kullanılan, hükümdar veya askeri hükümdar için Han unvanının dişil karşılığıdır.[1] Türk dillerinde kelime yapımında "-um / -ım" eki "benim" ekleyerek "hanım" kelimesini "benim hanım" yapar. Bu, bir Han'ın tebaasına benim senin Han'ım ve O benim Han'ım (Hanım) olduğunu ilan etmesini tasvir eden hikâyeden kaynaklanmaktadır. "Khan" ayrıca Xianbei konfederasyonunda[2] 283 ile 289 arasındaki şefleri için bir unvan olarak görülüyor.[3] Cücenler, René Grousset ve diğerlerinin Türk olduğunu varsaydıkları Hiung-nu'nun Şanyu'sunun yerine imparatorları için Kağan ve Han unvanlarını kullanan ilk insanlardı.[4]

Modern Türkçede Hanım olarak yazılır. Hanımefendi unvanı, Hanım ve efendi kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır.

Bugün bu terim, herhangi bir sosyal statüdeki kadına saygılı bir şekilde hitap etmenin bir yolu olarak kullanılıyor. "Hanım", bazı Osmanlı ve Türk etkisi altındaki ülkelerde "hanım" veya daha halk dilinde "hanım" olarak anlaşılabilir.

Güney Asya'da, özellikle Afganistan, Hayber Pakhtunkhwa, Sindh, Belucistan ve Kuzey Hindistan'da Hanım, yüksek sosyal statüye sahip Müslüman kadınlar için bir saygı ifadesi olarak kullanılmak üzere uyarlanmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ The Illustrated Weekly of India, Volume 90 (İngilizce). Times of India Press. 1969. s. 4. In the original meaning “begum” and “khanum” are the feminine equivalents or counterparts of “beg” and “khan”—like the English “lord” and “lady”. 
  2. ^ Henning, W. B., 'A Farewell to the Khagan of the Aq-Aqataran',"Bulletin of the School of Oriental and African studies – University of London", Vol 14, No 3, p 501–522
  3. ^ Zhou 1985, p. 3–6
  4. ^ René Grousset (1988). The Empire of the Steppes: A History of Central Asia now. Rutgers University Press. ss. 61, 585, n. 92. ISBN 0-8135-1304-9. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı padişahları listesi</span> Osmanlı İmparatorluğu hükümdarlarının bir listesi

Osmanlı Hanedanı'nın hükümdarları, yükselme döneminden dağılma dönemine dek kıtalararası geniş bir imparatorluğa hükmetmiştir. Osmanlı İmparatorluğu zirvedeyken, kuzeyde Macaristan, güneyde Somali, batıda Cezayir ve doğuda Irak'a kadar uzanmıştır. İlk başlarda İmparatorluk Bursa'da yönetilirken, 1365'te Edirne başkent oldu. Son olarak da Bizans İmparatorluğu'ndan alınan İstanbul başkent yapıldı. İmparatorluğun ilk yıllarının anlatımında efsane ve gerçeği ayırmanın zor olması nedeniyle değişen konular olmuştur; buna rağmen çoğu çağdaş tarihçi, imparatorluğun aşağı yukarı 1299 yılında ortaya çıktığını ve kurucusunun Oğuz Türklerinin Kayı boyundan gelen Osman Gazi olduğunu kabul eder. Osmanlı Hanedanlığı, 36 sultanla 6 yüzyıl boyunca var oldu. Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı'nda müttefik olduğu İttifak Devletleri'nin yenilgiye uğraması sonucuyla tarih sahnesinden silindi. İmparatorluk'un İtilaf Devletleri tarafından bölünmesi ve ardından gelen Kurtuluş Savaşı Türkiye Cumhuriyeti'nin doğmasına yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Oğuzlar</span> Farklı Türk boylarının birleşerek oluşturduğu Türk toplumu

Oğuzlar Türk dillerinin Oğuz kolunu konuşan bir batı Türk halkıydı. 8. yüzyılda Orta Asya'da Oğuz Yabgu Devleti adında bir konfederasyon kurdular. Oğuz ismi, "kabile" anlamına gelen yaygın bir Türkçe kelimedir. Oğuz isminin kaynağı en güvenilir görüşe göre Türkçe 'ok' isminin Z harfiyle çoğulu olan 'okuz' isminden türediği tezidir. Bizans kaynakları Oğuzlara Uzlar der.

<span class="mw-page-title-main">Karahanlılar</span> Orta Çağda hüküm sürmüş bir Türk devleti (840–1212)

Karahanlı Devleti ya da kısaca Karahanlılar, 840-1212 yılları arasında Orta Asya ve Maveraünnehir'de hüküm süren bir Türk Hanedanıdır. Orta Asya'da kurulmuş ilk İslam Hanedanıdır. Karahanlı Devleti, tercih edilen görüşe göre, Karluk Türk kabilelerine mensuptur. 389/999 yılında İlek Han'ın (388–403/998–1013) komutanlığında yapılan Karahanlı saldırıları, onlara Mâverâünnehir bölgelerinde hâkimiyeti ele geçirmeyi sağladı. Bu saldırılar, aynı zamanda Sâmânî Devleti'nin yıkılışının habercisiydi. Çünkü saldırılar sonrasında Karahanlı Devleti, bölgede Sâmânî Devleti'nin pek çok yerini işgal etti Karahanlı Devleti, iç çekişmeler ve bölünmelerle pek çok dönemler geçirdi. Bölünme ve iç çekişmeler, tabiatıyla söz konusu devletin, yönetimde ortaklık sistemini tatbik etmesinin bir sonucudur. Çünkü devlette, aynı anda iki ayrı yönetici vardı; Büyük Han ve Ortak Han. Büyük Han, doğuda ikâmet ediyor ve devletin doğu kısmını; diğer Han ise batıda ikâmet ediyor ve devletin batı kısmını idare ediyordu.

<span class="mw-page-title-main">Naymanlar</span> Moğolistanda yaşamış göçmen kabile

Nayman, Moğol İmparatorluğu kurulmadan önce Moğolistan'da yaşamış göçebe kabile. Kökenleri bilinmemekle birlikte Türk dilleri konuştukları için Türk halklarından olduğu tahmin edilmektedir. Bugünkü Kazakistan'ın kuzeydoğusu ile Moğolistan'ın batısında yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lingua franca</span> Ortak bir anadili olmayan gruplar arasında ticareti kolaylaştırmak için kullanılan diller

Lingua franca veya geçer dil, ortak bir dili veya lehçeyi paylaşmayan insanların birbiriyle iletişim kurmak için kullandığı ortak dildir. Lingua francalar insan tarihi boyunca, ticari, kültürel, dinî, yönetimsel veya diplomatik gereklilikler dolayısı ile gelişmiş, farklı milletlere mensup bilim insanları ve akademisyenler arasındaki iletişimi sağlamak için de kullanılmıştır.

Kağan, kaan veya hakan, Moğol ve Türk devletlerinde hükümdarlar tarafından kullanılan unvanlardan birisi ve göreceli olarak en eskilerindendir. Avarlar döneminden beri Türk devlet kültürü "kağan" sözcüğünü barındırmaktadır. Bu bağlamda "kağan", Tanhu, Bey, Toktamış, Giray gibi Türkçe bir sözcük olup Türk devletleri için ayırt edici bir özellik de oluşturur. Kağanın eşine ise kağatun denilir.

<span class="mw-page-title-main">Buhara Emirliği</span>

Buhara Emirliği, Aştarhan hanedanı'nın son hanı olan Ebül Gazi zamanında, Muhammed Rahim Han yönetimindeki Moğol kökenli Mangıtlar tarafından kurulan Özbek devleti. Moğol kökenli ancak Cengiz Han soyundan olmayan Mangitler 1747'de Buhara'yı işgal ederek 1753'te Emirliğini ilan etmişti. Dönemin Orta Asya'nın töresine göre Cengiz Han soyundan gelmeyen Han olamadığı için 1756'de "Amīr al-Mu'minīn" unvanını kullanmıştı. Ve 1785 yılında Aştarhan hanedanının Buhara Hanlığını yok etmişti.

Han, eski Türk - Moğol topluluklarında hükümdar. "Ulu insan", "lider" anlamları taşımaktadır. Moğolcada ve bazı Altay lehçelerinde Kan (Gan) olarak da söylenir. İngilizcede king denilen kral sözcüğünün Türkçedeki karşılığıdır.

Batur (Bahadır), kahraman ve yiğit savaşçı anlamına gelen, Türk ve Moğol dili kökenli onursal unvan. Bu unvan, cengâverlerlik ve yiğitlik yapmış askeri komutanlar ve destansı kahramanlar için kullanılan bir Altay terimidir. Batır, Badır, Bağatur, Bagatur, Bogatur, Bagatır, Batar, Bağatar, Bahadır olarak da söylenir.

Begüm, Güney Asya'da yerel yöneticilerin ailelerindeki kadınlara verilen unvan.

Barlaslar, Barlas Boyu veya Barlas Aşireti Orta Asya'da bulunan Türk veya Türkleşmiş, Moğol göçebe konfederasyonu ve Büyük Timur İmparatorluğu'nun yönetici boyu.

<span class="mw-page-title-main">René Grousset</span> Fransız tarihçi (1885 – 1952)

René Grousset Fransız bir tarihçi, Cernuschi Müzesi ve Guimet Müzesi'nde küratör ve Fransız Akademisi üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Despina Hatun</span> Despina Hatun

Despina Hatun, veya Theodora Megali Komnini,, Trabzon İmparatoru IV. İoannis'in kızı, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın eşi, Safevî Devleti hükümdarı Şah İsmail'in annesi Alemşah Halime Begüm'ün annesi.

İşad, eski Türklerdeki yüksek rütbeli komutanları tanımlamak için kullanılan terimdir. Bu kavram ayrıca Araplar tarafından Hazar Türklerinin komutanlarını tanımlamak için Kağan Beg biçiminde kullanılmıştır. Bu unvana en çok, eski Türk yazıtlarında ve Bugut Yazıtı'nda rastlanmaktadır. Unvanın Türklerdeki bilinen ilk kullanıcısı Göktürklerin kurucusu Bumin Kağan'ın babası Bilge Şad'dır.

Ulakçı Han; 1256-1257? yılları arasında hüküm sürmüş Altın Orda Devleti hanı.

<span class="mw-page-title-main">Argun Han</span>

Argun Han diğer adıyla Argon Moğol İmparatorluğu İlhanlılar'ın 1284 ile 1291 yılları arasındaki hükümdarı. Abaka Han'ın oğluydu ve babası gibi o da bir Budistti. Kutsal Topraklardaki Müslümanlara karşı Franco-Moğol ittifakı kurma amacıyla Avrupa'ya birkaç elçilik göndermesiyle tanınıyordu. Ayrıca Argun büyük amcası Kubilay Han'dan yeni bir gelin talep etmişti. Genç Kököçin Asya üzerinden Argun'a giderken ona refakat etme görevi Marco Polo'ya verildiği bildirildi. Kököçin gelmeden önce Argun öldüğü için onun yerine Argun'un oğlu Gazan ile evlendi.

Hatun veya Katun, Türk Kağanlarında ve sonraki Moğol İmparatorluğu'nda belirgin bir şekilde kullanılan "han" veya "Kağan"ın karşılığı olan bir kadın asalet unvanıdır.

Saliha Banu Begüm, İmparator Cihangir'in karısı olarak Babür İmparatorluğu'nun İmparatoriçesiydi. Padişah Banu Begüm veya Padişah Mahal olarak da biliniyordu.

Kutluk Nigar Hanım, Fergana Vadisi'nin hükümdarı Ömer Şeyh Mirza II'nin ilk karısı idi. Doğuştan Moğulistan prensesi ve Moğulistan'ın Büyük Hanı Yunus Han'ın kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Şah (Seyyid Hanedanı)</span>

Muhammed Şah Delhi Sultanlığı'nı yöneten Seyyid Hanedanı'nın üçüncü hükümdarıydı. Mübarek Şah'ın yeğeniydi. Amcasının ölümü ile tahta çıkmıştır.. Muhammed Şah, saltanatını çoğunlukla av gezilerine çıkarak geçirdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.